Często umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ma formułę umorzenia w zamian za świadczenie rzeczowe. Czy taka czynność podlega opodatkowaniu VAT?
Zagadnienie to w praktyce budzi wątpliwości podatników. W świetle art. 7 i 8 ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.)wydaje się oczywiste, że umorzenie – bez względu na to, czy jest dokonywane za wynagrodzeniem, czy nieodpłatnie – nie jest ujęte w katalogu czynności opodatkowanych. W bardzo ciekawym wyroku z 1 września 2011 r. (sygn. akt I FSK 1212/10) NSA uznał, że umorzenie udziałów w zamian za świadczenie pieniężne nie jest czynnością opodatkowaną, w szczególności zaś nie jest dostawą towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Jednak odnosząc się do umorzenia udziałów w spółce z o.o. w zamian za wynagrodzenie przekazane w formie rzeczowej, sąd stwierdził, że takie umorzenie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.
To niezmiernie interesujące stanowisko, albowiem forma odpłatności nie może określać statusu czynności jako podlegającej lub niepodlegającej opodatkowaniu. Skoro w przypadku umorzenia udziałów w zamian za świadczenie pieniężne (a zatem gdy również mamy do czynienia z odpłatnością) nie ulega wątpliwości, że czynność ta nie stanowi dostawy towarów, to nie jest również dostawą towarów umorzenie udziałów w zamian za świadczenie rzeczowe.
Opodatkowaną dostawą towarów może być natomiast wydanie (przekazanie) towarów w zamian za umorzenie udziałów w spółce. Oznacza to jednak, że podatnikiem nie jest podmiot dokonujący umorzenia udziałów, ale podmiot przekazujący towary w zamian za umorzenie udziałów. I w tej mierze można przyjąć, że ponieważ mamy do czynienia z przeniesieniem prawa do rozporządzania towarem jak właściciel oraz odpłatnością wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, to może dochodzić do opodatkowanej dostawy towarów. Takiej dostawy dokonuje podmiot przekazujący te towary w zamian za umorzenie udziałów w spółce.