Przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.
W analizowanej przez NSA sprawie syn został obciążony przez ojca obowiązkiem opieki nad babcią, aż do czasu jej śmierci. Syn jednak umówił się ze swoim bratem, że w zamian za darowanie mu nieruchomości przejmie jego obowiązki opieki. Przedmiotem darowizny zawartej w formie aktu notarialnego była działka niezabudowana. Obdarowany otrzymał jednak propozycję pracy, w związku z czym nie mógł dalej sprawować opieki.
Zdaniem darczyńcy zaprzestanie sprawowania opieki było równoznaczne z niewywiązaniem się z obowiązków i darczyńca w konsekwencji musiał z powrotem przejąć obowiązek opieki nad babcią. Taka sytuacja była przyczyną sporządzenia kolejnego aktu notarialnego tzw. darowizny odwrotnej.
Spór między podatnikiem a organem podatkowym toczył się o to, czy umowa darowizny (odwrotnej) działki zabudowanej zawartej w formie aktu notarialnego jest konsekwencją odwołania wcześniejszej darowizny tej nieruchomości, czy też nową darowizną, w wyniku której powstaje obowiązek podatkowy. Jednocześnie, co podkreślały organy podatkowe, z drugiej umowy (aktu notarialnego) nie wynikało, że przedmiotem darowizny jest ta sama działka niezabudowana, ale – co ustalono w toku postępowania – nieruchomość zabudowana budynkami.
Organ podatkowy wykazał, że darczyńca w umowie nie nałożył na obdarowanego obowiązku opieki nad babcią. W związku z tym brak było podstaw do uznania, że druga darowizna jest jedynie efektem odwołania wcześniejszej darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. W konsekwencji oznacza to konieczność zapłaty podatku od drugiej darowizny.
Przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.
Argumenty organu podatkowego podzielił najpierw sąd administracyjny pierwszej instancji, a następnie NSA. Sąd skupił się na analizie aktów notarialnych i różnicy w przedmiocie darowizny z nich wynikającej.
Bogusław Dauter, sędzia sprawozdawca, podkreślił, że stan faktyczny w takiej sprawie jest badany w oparciu o informacje wynikające z aktu notarialnego, jako dokumentu dobrej wiary, a nie intencje czy zeznania stron umowy. W ocenie sądu fakt niemożności sprawowania opieki nad babcią nie oznaczał powstania przesłanek o rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy, co mogłoby stanowić podstawę do odwołania darowizny.
Wyrok jest prawomocny.
SYGN. AKT II FSK 1783/09
9637 zł wynosi kwota wolna od podatku od darowizn w pierwszej grupie podatkowej, m.in. między braćmi