To samo dotyczy sytuacji, w której dotychczasowa spółka komandytowa z komplementariuszem w postaci spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przekształci się w spółkę jawną.
Na problem zwróciła uwagę już w listopadzie redakcja DGP w artykule „Nowe spółki jawne w podatkowym potrzasku” (DGP nr 225/2020), pisząc: „Wszystkie nowo zawiązywane spółki jawne, w których choć jeden wspólnik będzie osobą prawną, będą płacić CIT. Bo nie zdołają w żaden sposób spełnić warunku przewidzianego przez ustawodawcę”.
Dlatego do czasu wypracowania przez organy podatkowe stanowiska w tej sprawie zasadne jest:
■ unikanie zakładania nowych spółek jawnych z mieszanym skaldem, oraz
■ zmiana w składzie wspólników spółek komandytowych planujących przekształcenie w spółkę jawną jeszcze przed zmianą formy prawnej.

Co się zmieniło

Problem dotyczy spółek jawnych o mieszanym składzie wspólników, a więc gdy ich wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne. Z art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. a ustawy o CIT wynika, że warunkiem zachowania przez taką spółkę transparentności podatkowej jest złożenie przez nią przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji o podatnikach podatku dochodowego posiadających prawo do udziału w zysku tej spółki (formularz CIT-15J).
Informację tę należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki oraz właściwemu dla każdego podatnika osiągającego dochody z tej spółki.
Przy czym spółka jawna co do zasady uzyska status podatnika od pierwszego dnia roku obrotowego (art. 1 ust. 5 ustawy o CIT).
Ustawodawca przewidział w przepisach przejściowych (art. 21 ustawy nowelizującej z 28 listopada 2020 r., Dz.U. poz. 2123) termin na złożenie pierwszego zawiadomienia. Trzeba to będzie zrobić do 31 stycznia 2021 r. według stanu na dzień:
1) 1 stycznia 2021 r. – w przypadku spółki jawnej, która rozpoczęła działalność przed 1 stycznia 2021 r.;
2) rozpoczęcia działalności – w przypadku spółki jawnej, która rozpoczęła lub rozpocznie działalność w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 stycznia 2021 r.
Nie powinno być zatem problemu w przypadku spółek jawnych o mieszanym składzie, które rozpoczęły działalność przed 1 stycznia 2021 r. lub rozpoczną ją w okresie 1–31 stycznia 2021 r.

Spółka utworzona po 31 stycznia 2021 r.

Sytuacja komplikuje się, gdy spółka jawna zostanie utworzona po wejściu w życie nowych przepisów. Ustawodawca, posługując się w art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. a ustawy o CIT sformułowaniem „przed rozpoczęciem roku obrotowego” uniemożliwił spółkom zakładanym w trakcie roku rezygnację ze statusu podatnika CIT z prostej przyczyny – spółka taka powstaje dopiero z chwilą jej rejestracji w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Przed tą datą podmiot w ogóle nie istnieje.
Literalne brzmienie art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. a ustawy o CIT nie daje zatem szans na rezygnację z bycia podatnikami CIT w roku, w którym spółki zostaną utworzone. Spółka taka będzie mogła zrezygnować ze statusu podatnika CIT dopiero od następnego roku obrotowego, składając stosowną informację przed końcem kolejnego roku.

Przykład

Spółka jawna powstała w lutym 2021 r. Wspólnikami spółki są osoba fizyczna i inna spółka jawna. Ponieważ spółka ta powstaje dopiero z momentem jej rejestracji w rejestrze przedsiębiorców KRS, nie ma ona możliwości – jako spółka – złożenia informacji, która skutkowałaby nieuzyskaniem przez tą spółkę statusu podatnika CIT z chwilą jej powstania. Spółka ta informację także będzie mogła złożyć dopiero przed rozpoczęciem roku obrotowego 2022.

Z komandytowej w jawną

Sytuacje, w których na gruncie nowych przepisów będą od podstaw tworzone spółki jawne ze wspólnikiem innym niż osoby fizyczne, będą zapewne sporadyczne. Dużo częściej zdarzy się sytuacja, w której dotychczasowa spółka komandytowa z komplementariuszem w postaci spółki z o.o. przekształci się w spółkę jawną. W tym wypadku art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. a ustawy o CIT także nie ułatwia sytuacji.
Załóżmy bowiem, że spółka komandytowa odroczy do 1 maja 2021 r. termin uzyskania statusu podatnika CIT w oparciu o art. 12 ust. 2 ustawy nowelizującej. W tym czasie będzie planowała przekształcenie w spółkę jawną. Z chwilą rejestracji przekształcenia stanie się ona spółką jawną ze wspólnikiem spółką z o.o., która automatycznie uzyska status podatnika CIT, bowiem do momentu rejestracji przekształcenia jest ona spółką komandytową i nie złoży jako spółka jawna informacji, o której mowa w przepisie art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. a.
Co więcej, status ten uzyska niezależnie od tego, czy do przekształcenia dojdzie przed 1 maja 2021 r., czy po, bowiem ustawodawca nie zagwarantował spółkom jawnym, podobnie jak spółkom komandytowym, możliwości odroczenia objęcia dochodów podatkiem CIT do 1 maja 2021 r.

Przykład

Spółka komandytowa z komplementariuszem spółką z o.o., która odroczyła uzyskanie statusu podatnika CIT do 1 maja 2021 r., przekształci się w spółkę jawną. Przekształcenie zostanie zarejestrowane 15 kwietnia 2021 r. Z tym dniem powstała w wyniku przekształcenia spółka jawna stanie się podatnikiem CIT, bowiem nie będzie miała możliwości złożenia informacji o rezygnacji z tego statusu przed rozpoczęciem roku obrotowego. Informację taką będzie mogła złożyć dopiero przed rozpoczęciem kolejnego roku obrotowego.
Treść przepisu w zestawieniu z treścią udostępnionego projektu wzoru informacji – formularza CIT-15J oraz załącznika CIT/JW nie pozwala nawet na interpretację, zgodnie z którą w opisanych powyżej sytuacjach zgłoszenia będą mogli dokonać przyszli wspólnicy spółki jawnej.
Dużo łatwiej byłoby, gdyby ustawodawca wyznaczył na poinformowanie właściwych urzędów skarbowych termin w okresie przypadającym od rozpoczęcia roku obrotowego spółki jawnej.