Terminy
Faktury ustrukturyzowane staną się obowiązkowe już od lutego albo kwietnia 2026 r., w zależności od wielkości podatnika. Natomiast pierwsze struktury JPK_CIT w przypadku największych podmiotów spłyną do Krajowej Administracji Skarbowej do 31 marca 2026 r. Większość podatników będzie raportować za 2026 r. do końca marca 2027 r. Jednak przygotowania powinny już trwać, ponieważ przesłanie prawidłowej struktury JPK_CIT/PIT może wymagać zmian w procesach księgowych.
Uwaga! Dodatkowy rok na przygotowania do JPK_CIT/PIT będą mieli podatnicy, którzy nie są obowiązani do składania plików JPK_V7M przy rozliczeniach miesięcznych VAT.
Próżno szukać jednak odpowiedzi na pytanie, na jaki moment należy badać status z perspektywy VAT – przecież sytuacja może się zmienić w trakcie roku podatkowego, za który raportujemy JPK_CIT/PIT i różnić się także między rokiem podatkowym, za który należy raportować JPK_CIT/PIT, i momentem, w którym jesteśmy obowiązani do przesyłania JPK_CIT/PIT lub go faktycznie przesyłamy. Moim zdaniem należy badać sytuację w całym okresie, za który raportujemy JPK_CIT/PIT.
Obowiązek podawania numeru KSeF w JPK_CIT
Powiązanie Krajowego Systemu e-Faktur i JPK_CIT/PIT występuje zarówno w JPK_KR_PD, jak i w JPK_ST_KR. Numer identyfikujący fakturę lub fakturę korygującą w KSeF należy podać w strukturze JPK_KR_PD, w węźle „Dziennik”, w polu D_12. Pole należy uzupełnić tylko dla operacji, które dokumentowane są fakturą lub fakturą korygującą wystawioną przy użyciu KSeF przez podmiot składający JPK_KR_PD. Jeśli operacja gospodarcza nie jest dokumentowana fakturą w ogóle lub faktura została wystawiona poza KSeF, pola nie wypełnia się.
W JPK_ST_KR numer faktury ustrukturyzowanej podaje się w węźle KSeF w polu E_31. W strukturze tej obowiązek podania numeru KSeF dotyczy tylko sytuacji, gdy podatnik zbywa środek trwały lub wartość niematerialną lub prawną.
Numeru faktury ustrukturyzowanej nie podaje się przy nabywaniu środków trwałych, nawet jeśli jest to dokumentowane fakturą, ani w przypadku, gdy wykreślenie środka trwałego nie jest związane ze zbyciem dokumentowanym fakturą.
Podanie numeru KSeF wydaje się mało istotnym elementem w strukturze JPK_CIT/PIT, ale tak nie jest, gdyż ważne są możliwości, które daje to administracji skarbowej. Poprzez podanie numeru faktury ustrukturyzowanej umożliwiono integrację struktury FA (KSeF) i struktur JPK_KR_PD oraz JPK_ST_KR. Oznacza to, że w systemie analitycznym KAS dane spływające z KSeF i JPK_CIT/PIT będą łączone w jednej bazie i analizowane jednocześnie.
Ważne: Możliwe będzie porównanie zapisu księgowego i danych dotyczących transakcji w księgach rachunkowych jednego i drugiego kontrahenta z danymi zawartymi na fakturze ustrukturyzowanej.
Błędy spójności
W dzienniku następuje chronologiczne ujęcie zdarzeń, jakie wystąpiły w danym okresie sprawozdawczym. Oprócz numeru faktury ustrukturyzowanej podaje się w węźle „Dziennik” także wiele innych danych, które mogą podlegać sprawdzeniu pod względem zgodności. Poprzez łączenie danych z JPK_KR_PD i KSeF można sprawdzić w szczególności zgodność podanych na fakturze i w JPK_CIT/PIT:
- numeru identyfikacyjnego faktury,
- daty dokonania operacji gospodarczej,
- daty wystawienia faktury,
- opisu operacji gospodarczej,
- kwoty operacji gospodarczej,
- numerów identyfikacji podatkowej.
Ważne: Jeśli cokolwiek nie będzie się zgadzać w KSeF i JPK_CIT/PIT, zauważy to urząd skarbowy.
W przypadku gdy podatnik uważa, że faktura została przez kontrahenta błędnie wypełniona, należy doprowadzić do korekty faktury.
Ryzyka
Łączenie KSeF z JPK_CIT/PIT oraz JPK_VAT pozwoli administracji skarbowej na lepsze typowanie, co należy skontrolować – nie tylko w podatku dochodowym, lecz także w podatku od towarów i usług. Warto zwrócić uwagę na kilka sfer.
Po pierwsze, zestawieniu i badaniu podlegać będą opisy operacji gospodarczej wykazane na fakturze oraz w węźle „KontoZapis” zarówno u osoby dokonującej sprzedaży, jak i nabywcy. Osoby dokonujące zapisów księgowych powinny zwrócić uwagę na spójność tych opisów. Jeżeli opis dla linii zapisu w węźle „KontoZapis” będzie różnić się z opisem operacji gospodarczej na fakturze, może to wzbudzić czujność systemu analitycznego.
Uwaga! Jeśli uważamy, że opis operacji gospodarczej wskazany przez wystawcę nie jest precyzyjny lub poprawny, warto postarać się o uzgodnienie korekty dokumentu, ponieważ opisy na fakturze i w JPK_VAT staną się miarodajne także dla rozliczenia podatku dochodowego.
Po drugie, należy zwrócić uwagę, że także dane z ksiąg rachunkowych, w tym opisy dla linii zapisu, będą stanowić dodatkowe informacje, które będą mogły uzupełniać warstwę analityczną na potrzeby VAT. Przykładowo dla danej transakcji w zakresie VAT stosuje się określoną stawkę podatku lub zwolnienie z VAT. Oprócz opisów wynikających z JPK_VAT oraz KSeF poprawność kwalifikacji transakcji dla celów VAT będzie mogła być dodatkowo oceniana w kontekście opisów wprowadzonych w księgach rachunkowych wystawcy i nabywcy.
Po trzecie, łączenie systemów będzie miało także znaczenie dla weryfikacji prawidłowości momentu rozpoznawania przychodów i kosztów w podatku dochodowym. W szczególności będą widoczne wszelkie nienaturalne odchylenia w dacie, pod którą ujęto fakturę w księgach u jednej i drugiej strony transakcji, a datą dokonania operacji gospodarczej wskazaną na fakturze i datą wystawienia samej faktury. Rzucać w oczy będą się faktury księgowane z opóźnieniem czy rozbieżności w ujęciu transakcji przez nabywcę i sprzedawcę. W przypadku faktur korygujących wskazana będzie także przyczyna korekty faktury, co przekładać się będzie na możliwość weryfikacji prawidłowości ujęcia transakcji w rozliczeniu podatku dochodowego – na bieżąco czy wstecznie.
Znaczenie danych z systemów JPK_CIT i KSeF
JPK_CIT/PIT uzupełnia lukę analityczną przede wszystkim w zakresie podatku dochodowego, ale wzmacnia też możliwość weryfikacji danych służących rozliczeniu VAT. KSeF zawiera natomiast elementy pozwalające sprawdzić prawidłowość rozliczeń w podatku dochodowym. Biorąc pod uwagę wiele funkcjonalności analitycznych połączonych systemów, nie dziwi fakt, że gromadzenie i przetwarzanie danych z systemów JPK_CIT i KSeF mają być filarem nowo powołanego centrum kompetencyjnego KAS odpowiadającego za wykrywanie i neutralizowanie schematów agresywnej optymalizacji podatkowej.
Kontynuujemy cykl, w którym eksperci przedstawią praktyczne problemy związane z JPK_CIT, zwracając przy tym uwagę na kwestie zarówno księgowe, jak i podatkowe. Dotychczas w dodatku Podatki i Księgowość ukazały się artykuły:
- „JPK_CIT – największa zmiana w sprawozdawczości finansowej” (8 września 2025 r., DGP nr 173);
- „Czego skarbówka dowie się o kontrahentach firmy” (15 września 2025 r., DGP nr 178);
- „Jak przygotować księgi do nowej struktury raportowania” (22 września 2025 r., DGP nr 183);
- „Znaczniki i mapowanie kont to najtrudniejszy etap przygotowań” (13 października 2025 r., DGP nr 198);
- „Jakie są najczęstsze problemy z raportowaniem JPK_CIT” (20 października 2025 r., DGP nr 203);
- „JPK_CIT w praktyce: wdrożenie zmian w dziale finansowym krok po kroku” (27 października 2025 r., DGP nr 208).