Skorzystanie z możliwości zmniejszenia VAT należnego naliczonego na nieściągalnych wierzytelnościach jest uwarunkowane przesłaniem dłużnikowi odpowiedniego zawiadomienia.
Do niedawna, bo do 30 listopada 2008 r., korekty podatku należnego z tytułu nieściągalnych wierzytelności można było dokonać w rozliczeniu za okres rozliczeniowy następujący po miesiącu, w którym dłużnik otrzymał zawiadomienie i pod warunkiem że wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 28 dni od otrzymania takiego zawiadomienia przez dłużnika. 1 grudnia 2008 r. zaczęły natomiast obowiązywać przepisy, zgodnie z którymi korekty można dokonać w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął 14. dzień od dnia otrzymania zawiadomienia przez dłużnika, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru tego zawiadomienia. Nowe przepisy wprost wskazują, że warunkiem dokonania korekty jest uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru zawiadomienia przez dłużnika.
Dłużnik, który otrzyma zawiadomienie, ma obowiązek korekty podatku naliczonego w okresie, w którym został odliczony, jeśli nie uregulował on należności w ciągu 14 dni (według starych przepisów - 28 dni). Przepisy o VAT (zarówno przepisy obowiązujące przed, jak i po 1 grudnia 2008 r.) również stwierdzają, że do zawiadomienia dłużnika stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej o doręczeniach.
Skuteczne doręczenie
W Ordynacji podatkowej znajdują się przepisy określające, w jakich sytuacjach pisma i dokumenty kierowane do podatnika przez organ podatkowy uważa się za doręczone. Gwarantują one skuteczne doręczenie pisma do podatnika nawet w sytuacji, gdy podatnik będzie starał się to utrudnić. Na przykład w przypadku doręczenia przez pocztę i nieodebrania przesyłki przez adresata poczta przechowuje pismo przez 14 dni. Po upływie 14-dniowego terminu pismo uważa się za doręczone. Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, jest ono zwracane nadawcy wraz z adnotacją o odmowie. Takie pismo uważa się jednak za doręczone z datą odmowy.
Adresat powinien pokwitować potwierdzenie otrzymania. W razie odmowy takiego pokwitowania doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo.
Ordynacja zabezpiecza interes organów podatkowych również, gdy podatnik zmienił adres lub podał adres nieprawidłowy. Jeżeli podany przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej adres jej siedziby nie istnieje lub jest niezgodny z odpowiednim rejestrem i nie można ustalić miejsca prowadzenia działalności, pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
Otrzymanie i jego potwierdzenie
Przepisy Ordynacji podatkowej nie posługują się terminem otrzymania ani, z zasady, potwierdzenia otrzymania. Jak zatem należy te przepisy odnieść do otrzymania zawiadomienia oraz potwierdzenia jego otrzymania, na przykład gdy siedziby dłużnika nie ma pod adresem podanym wierzycielowi i figurującym np. w KRS?
Zawiadomienie o skorzystaniu z ulgi na złe długi w VAT należy uważać za otrzymane, gdy przepisy Ordynacji podatkowej w analogicznej sytuacji wskazywałyby, że pismo zostało doręczone (tj. np. w razie upływu 14-dniowego terminu na odbiór przesyłki z poczty lub w razie zwrotu przesyłki do nadawcy). Jednak według nowych przepisów o VAT otrzymanie zawiadomienia przez dłużnika implikuje jedynie obowiązek korekty VAT naliczonego przez tego dłużnika. Po stronie wierzyciela natomiast warunkiem korekty VAT należnego jest otrzymanie potwierdzenia otrzymania zawiadomienia.
Istnieją również poglądy, że otrzymanie zawiadomienia przez dłużnika można uznać za potwierdzone także wtedy, gdy pismo uważa się za doręczone na podstawie Ordynacji podatkowej. Artykuł 89b ust. 5 ustawy o VAT wskazuje bowiem, że przepisy o doręczeniach stosuje się do zawiadomienia o skorzystaniu z ulgi, a nie np. do otrzymania takiego zawiadomienia. Przemawia za tym również zasada neutralności podatku VAT - skoro otrzymanie (również doręczenie na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej) nakłada na dłużnika obowiązek zmniejszenia VAT naliczonego, powinno również oznaczać prawo wierzyciela do zmniejszenia VAT naliczonego, np. w sytuacji gdy dłużnik zmienił adres. W przeciwnym razie przepisy ustawy o VAT dotyczące ulgi na złe długi należałoby uznać za niezgodne z jedną z najważniejszych zasad systemu podatku od wartości dodanej. Jednak stwierdzenie, na ile powyższe argumenty będą przekonujące dla organów podatkowych, jest obecnie niemożliwe.
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 89a i 89b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm., ostatnia zmiana: Dz.U z 2008 r. nr 209, poz. 1320).
• Art. 144-154c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).