Ustawa budżetowa kontra wyrok TK. Co dalej z kwotą wolną od podatku?

W październiku 2015 roku Rzecznik Praw Obywatelskich złożył wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w części stanowiącej o kwocie wolnej. Trybunał uznał wówczas, że art. 27 ww. ustawy w zakresie, w jakim nie przewiduje mechanizmu korygowania kwoty zmniejszającej podatek, gwarantującego co najmniej minimum egzystencji, jest niezgodny z Konstytucją.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego „brak mechanizmu korygującego kwotę zmniejszającą podatek dochodowy od osób fizycznych, a zatem wieloletnie utrzymywanie kwoty wolnej od podatku na stałym poziomie i uniezależnienie jej od sytuacji społeczno-gospodarczej państwa, jest wadliwością prawa podatkowego niedopuszczalną w demokratycznym państwie prawnym.”

Obecna kwota wolna od podatku utrzymana jest na poziomie 3091 złotych. Oznacza to tyle, że każdy dochód powyżej tej kwoty osiągnięty w skali roku podlega opodatkowaniu. Jednak jak wskazał Trybunał, ustawa o pomocy społecznej określa, że dochód roczny osoby żyjącej w ubóstwie nie przekracza 7608 złotych w przypadku osoby samotnie gospodarującej i 6168 złotych jako dochód przypadający na jedną osobę w rodzinie. Zatem nawet od pozornie niskich, wskazanych wyżej dochodów, należy odprowadzić podatek. Wnioskodawca pyta więc czy osoby żyjące poniżej granicy ubóstwa są w stanie ponosić ciężary płacenia podatków. Przekroczenie przez podatnika kwoty wolnej od podatku (3091 zł w ciągu roku podatkowego) świadczy o tym, iż jest on w stanie w granicach tak ustalonego dochodu zaspokoić swoje elementarne potrzeby życiowe i posiada rzeczywistą zdolność ponoszenia ciężarów publicznych w postaci uiszczania podatku, co wydaje się sprzeczne z zapisem w ustawie o pomocy społecznej.

Treść ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uwzględnia wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Bowiem m.in. art. 27 stanowiący o kwocie wolnej i progach podatkowych zawiera adnotację o decyzji Trybunału. Zgodnie z nią przepis ma przestać obowiązywać z dniem 30 listopada 2016 roku. Na próżno jednak szukać odniesień do wyroku TK w procedowanej dziś ustawie budżetowej. Zgodnie z nią w 2017 r. obowiązywać będzie aktualna skala podatkowa i kwota zmniejszająca podatek. Projekt tej ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów 29 września, a dziś jest przedmiotem prac parlamentarnych.

Jak informuje Ministerstwo Finansów, najważniejsze parametry podatku dochodowego od osób fizycznych, tj. progi podatkowe, kwota zmniejszająca podatek, kwoty zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu oraz wysokość limitów ulg podatkowych pozostają na niezmienionym poziomie. Oznacza to także, że kwota wolna od podatku się nie zmieni. W związku z tym nie zmienią się także progi podatkowe. Stawki będą wynosiły odpowiednio 18 i 33 proc.

Jakie będą progi podatkowe w 2017 roku? Dowiedz się więcej>>

Wysokość kwoty wolnej od podatku, która miała ulec zmianie do 30 listopada 2016 roku, zostanie nie zmieniona do 2018 roku. Oznacza to także niewykonanie wyroku TK w wyznaczonym terminie. Ministerstwo Finansów, w odpowiedzi na pytanie o zasadność podjętej decyzji, argumentuje, że wyrok TK zostanie wykonany wraz z wprowadzeniem jednolitego podatku w 2018 roku. - Ze względu na planowaną reformę systemu podatkowego najwłaściwsze wydaje się podwyższenie kwoty wolnej wraz z wprowadzeniem jednolitego podatku - informuje resort finansów.

Podstawa prawna: Wyrok z dnia 28 października 2015 roku (Sygn. akt K 21/14)
Projekt ustawy budżetowej na rok 2017 (druk sejmowy nr 881)
Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych