Trzy pytania do ... ANDRZEJA STEMPAKA, Księgowego Roku 2008 - Podczas konkursu Księgowy Roku 2008 odbyła się debata dotycząca problemu wyceny księgowej. Czy wartość godziwa to dobry sposób wyceny majątku dla celów księgowych?
- Problem doboru metod wyceny należy analizować w kontekście tego, jaką rolę mają odgrywać sprawozdania finansowe. Zgodnie z założeniami koncepcyjnymi do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, ich celem jest dostarczanie informacji o sytuacji finansowej, wynikach działalności oraz zmianach sytuacji finansowej jednostki. Przedstawione w sprawozdaniu dane powinny być pomocne przy podejmowaniu decyzji gospodarczych dla szerokiego kręgu użytkowników. Natomiast ustawa o rachunkowości wymaga, aby rachunkowość rzetelnie i jasno przedstawiała sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.
Wartość godziwa jest dobrym sposobem prezentacji sytuacji majątkowej i finansowej jednostki. Daje ona znacznie bardziej użyteczne informacje niż wartość historyczna. Pozostaje jednak problem, jak implementować teorię do praktyki. Wartość godziwa powinna zostać zdefiniowana według nowego praktycznego podejścia tak, aby rachunkowość nie kreowała rzeczywistości, lecz jedynie ją wiernie odzwierciedlała.
• Problem z wartością godziwą pojawił się również w kontekście kryzysu finansowego. Został zmieniony MSR39 - co pozwala w określonych przypadkach odejść od wyceny właśnie w wartości godziwej. Czy zmiana sposobu wyceny wpłynie na sprawozdania finansowe?
- Ta zmiana oraz planowana nowelizacja polskiego rozporządzenia w tym zakresie na pewno wpłyną na sprawozdania części firm - tych, które posiadały instrumenty finansowe. Pytanie tylko, co to zmieni w rzeczywistych wynikach danych jednostek. Dokonania ich pozostaną niestety niezmienione, zmieni się jedynie sposób ich szacowania i ujawniania w sprawozdaniach. Plusem, a zarazem głównym problemem wartości godziwej jest to, że mamy do czynienia z pojęciem nieskonkretyzowanym i w znacznej mierze opartym na szacunkach.
W ustabilizowanej gospodarce wartość rynkowa może bardzo dobrze odzwierciedlać wartość godziwą. Jednak w gospodarce kryzysu wartość rynkowa przestaje odzwierciedlać w pewnych przypadkach wartość godziwą. Dzieje się tak np. w sytuacji paniki na rynku akcji.
• Czy w ogóle zmiany w rachunkowości mogą zaradzić kryzysowi?
- Rachunkowość nie powinna kreować przyszłości. Jej głównym zadaniem jest przedstawienie rzeczywistych stanów finansowego i majątkowego oraz ich wyniku finansowego. W tym aspekcie rachunkowość nie może i nie zaradzi kryzysowi. Rachunkowość jednak powinna móc określić prawdziwe rozmiary kryzysu, pozwolić poznać dokładnie jego przyczyny oraz dać rzetelne dane do analiz oraz podejmowania decyzji, poprzez które będzie można wyjść z kryzysu oraz uniknąć go w przyszłości.