Nowy system kaucyjny

Chodzi o zmiany, które mają zacząć obowiązywać od 1 października 2025 r. System kaucyjny obejmie wówczas opakowania na napoje jednokrotnego użytku:

- butelki PET o pojemności do 3 litrów i puszki metalowe o pojemności do 1 litra oraz

- butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.

Przy zakupie napoju w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym wartość kaucji będzie doliczana do ceny produktu. Nabywca napojów będzie mógł odebrać kaucję przy zwrocie opakowania lub odpadu opakowaniowego w dowolnym punkcie zbiórki bez konieczności okazania dowodu zakupu. VAT wystąpi natomiast po zakończeniu roku, gdy konsument nie zwróci opakowania lub odpadu opakowaniowego.

Rozliczenie podatku

Jak wyjaśniono w projekcie, chociaż kaucja będzie pobierana na każdym etapie dystrybucji napojów, to VAT będą rozliczać tylko wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje (czyli producenci i dystrybutorzy). Będą to robić jednak po zakończeniu roku i tylko gdy kaucja nie zostanie zwrócona.

Jeśli chodzi o podatników rozliczających się w okresach miesięcznych, rozliczenie VAT za kaucję nastąpi w deklaracji za styczeń składanej do 25 lutego. W przypadku rozliczających się w okresach kwartalnych – będzie dokonywane w deklaracji składanej za I kw. roku, składanej do 25 kwietnia. Pozostali podatnicy nie będą rozliczać podatku od kaucji.

Wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje nie będzie jednak płatnikiem tej daniny.

Ma nim być tzw. podmiot reprezentujący (czyli obsługujący system kaucyjny). To on będzie odpowiadał za wpłatę podatku od niezwróconej kaucji, bo to do niego będzie trafiała pobrana kaucja.

Jak potwierdza projekt objaśnień, niezwrócona kaucja będzie kwotą brutto, co oznacza, że będzie już zawierała kwotę podatku. Natomiast stawka VAT od kaucji będzie zależała od stawki na napoje. MF wyjaśniło to w następującym przykładzie.

Przykład

Producent soków i napojów, który przystąpił do systemu kaucyjnego, sprzedaje swoje produkty, pobierając kaucję za opakowania plastikowe, w których sprzedaje te produkty. Sprzedaż soków owocowych podlega obniżonej stawce VAT 5 proc., natomiast sprzedaż napoju – podstawowej 23-proc. stawce VAT. Za każde opakowanie zwrotne pobierana jest kaucja w wysokości 0,5 zł. W 2026 r. producent sprzedał 1000 sztuk soku i 2000 sztuk napoju.

Na 31 grudnia 2026 r. ustalono, że kaucja nie została zwrócona:

- za 50 sztuk odpadów opakowaniowych po sokach,

- za 100 sztuk odpadów opakowaniowych po napojach.

Ponieważ kwota niezwróconej kaucji jest równoznaczna z wartością brutto, należy wyliczyć

wartość netto oraz VAT zgodnie z obowiązującą stawką dla danego rodzaju napoju, który był sprzedany w danym opakowaniu.

Wyliczenie:

Kwota brutto nieodebranej kaucji za opakowania po sokach: 50 sztuk x 0,5 zł = 25 zł

(w tym 5 proc. VAT)

Wartość netto kaucji to 23,81 zł, a 5 proc. VAT to 1,19 zł

Kwota brutto nieodebranej kaucji za opakowania po napojach: 100 sztuk x 0,50 zł = 50 zł

(w tym 23 proc. VAT)

Wartość netto kaucji to 40,65 zł, a 23 proc. VAT to 9,35 zł

Brak kodu

W projekcie wyjaśniono też, jak postąpić w sytuacji, gdy nie będzie możliwości przyporządkowania stawki VAT do zwróconego opakowania objętego systemem kaucyjnym. Przykładowo – jak czytamy w projekcie - taka sytuacja może wystąpić w przypadku uszkodzenia kodu EAN, umożliwiającego przyporządkowanie napoju, który znajdował się w zwracanym opakowaniu lub odpadzie opakowaniowym, do konkretnej stawki VAT. Wówczas, jeżeli opakowanie lub odpad opakowaniowy zostaną przyjęte do systemu kaucyjnego, ze względu na możliwość identyfikacji oznaczenia systemem kaucyjnym, taki zwrot powinien zostać uwzględniony również w rozliczeniu VAT – wskazało MF.

Zdaniem resortu w tym przypadku zwrócone opakowanie będzie uwzględniane w wyliczeniu różnicy między wartością kaucji wynikającą z opakowań objętych systemem kaucyjnym wprowadzonych przez podatnika do obrotu w danym roku a opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych systemem, zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku. Na tym etapie nie następuje przyporządkowanie opakowania do określonej stawki VAT. Jako że kaucja zostaje zwrócona, to opodatkowanie VAT dla tego opakowania lub odpadu opakowaniowego nie wystąpi.

Z projektu wynika, że podatnik będzie natomiast ujmował zwrot takiego opakowania lub odpadu opakowaniowego w wyliczanej wartości kaucji pozostałej z tytułu niezwróconych opakowań lub odpadów opakowaniowych. Do rozliczenia niezwróconych opakowań lub odpadów opakowaniowych uwzględnia się proporcję wynikającą z opodatkowania towarów różnymi stawkami – wyjaśnił resort.