Zgodnie z art. 11k ust. 1 ustawy o CIT, podmioty powiązane muszą sporządzać lokalną dokumentację cen transferowych, by wykazać, że ceny transferowe zostały ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Jednak art. 11n ustawy o CIT przewiduje wyjątki. Jeden z nich dotyczy transakcji (kontrolowanych), w których powiązania między stronami wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego albo ich związkami (art. 11n pkt 5).
Powiązania tylko ze Skarbem Państwa
Sprawa dotyczyła spółki, która uważała, że art. 11n pkt 5 nie wymaga, aby powiązania były wyłącznie bezpośrednie. Ważne jest to, by wynikały one wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego – argumentowała spółka.
W związku z tym – uważała – jeżeli wszystkie podmioty zaangażowane w transakcję są powiązane ze Skarbem Państwa (choćby pośrednio), to ona sama nie ma obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Była zdania, że dotyczy to transakcji realizowanych z przedsiębiorstwem państwowym, podmiotami kontrolowanymi przez nie, jak również ze spółkami Skarbu Państwa i podmiotami od nich zależnymi.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał inaczej. Stwierdził, że choć ustawodawca rzeczywiście przewidział w art. 11n pkt 5 wyjątek od obowiązku dokumentacyjnego, to dotyczy on tylko sytuacji, gdy powiązania zachodzą wyłącznie ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego. Uznał zatem, że tylko państwowe przedsiębiorstwo, które jest bezpośrednio powiązane ze Skarbem Państwa, spełnia ten warunek. Natomiast spółka, jako podmiot zależny od tego przedsiębiorstwa, nie jest powiązana bezpośrednio ze Skarbem Państwa, lecz z innym podmiotem (przedsiębiorstwem). Z tego względu powiązania spółki nie mają charakteru wyłącznego względem Skarbu Państwa, przez co nie spełniają warunku, o którym mowa w art. 11n pkt 5 ustawy o CIT – uznał dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Dodał, że podobna sytuacja dotyczy relacji z innymi podmiotami, w których spółki Skarbu Państwa mają udziały. W takiej sytuacji – stwierdził – spółka nie jest powiązana bezpośrednio ze Skarbem Państwa, lecz z innymi spółkami, co stoi na przeszkodzie wyłączeniu z obowiązku sporządzania dokumentacji.
„Wyłączne” powiązania nie znaczy „bezpośrednie”
Sądy przyznały rację spółce. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 2658/21) uznał, że art. 11n pkt 5 ustawy o CIT należy interpretować z uwzględnieniem art. 11a ust. 3 tej ustawy, który przewiduje możliwość pośrednich powiązań.
W art. 11n pkt 5 ustawy o CIT nie chodzi zatem o powiązania wyłącznie bezpośrednie, lecz o to, by powiązania między podmiotami wynikały wyłącznie ze Skarbu Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego, niezależnie od tego, czy są one bezpośrednie, czy pośrednie – orzekł WSA.
Zauważył, że w tej sprawie wszystkie powiązania mają źródło w udziale Skarbu Państwa, dzięki czemu są spełnione przesłanki zwolnienia z obowiązku dokumentowania cen transferowych.
Tak samo orzekł NSA. Uzasadniając wyrok, sędzia podkreśliła, że z art. 11n pkt 5 nie wynika, by powiązanie ze Skarbem Państwa miało być jedynie bezpośrednie.
– Skoro ustawodawca wyróżnił zarówno powiązania bezpośrednie, jak i pośrednie, to pojęcia wyłącznego powiązania nie można tłumaczyć jako równoznacznego z pojęciem powiązania bezpośredniego – wyjaśniła sędzia Dumas. ©℗
Podstawa prawna
Wyrok NSA z 18 czerwca 2025 r., sygn. akt II FSK 1272/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia