KSeF. Szef KAS tłumaczy zasady samofakturowania

KSeF odroczony

Zmiana dotyczy interpretacji z 3 stycznia 2024 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.490.2023.1.JK). Odnosiła się ona do nieaktualnego już stanu prawnego, wprowadzonego nowelizacją z 16 czerwca 2023 r. (Dz.U. poz. 1598). Nowelizacja ta zakładała wprowadzenie obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych przy użyciu KSeF już od lipca 2024 r.

W uchwalonym wtedy art. 106ga ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT zapisano, że obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych nie będzie dotyczyć m.in. podatników niemających w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności. Zakładano, że nadal będą oni mogli wystawiać zwykłe faktury elektroniczne lub w formie papierowej.

Obowiązkowy KSeF nie wszedł jednak w życie 1 lipca 2024 r., bo datę przesunięto nowelizacją z 9 maja 2024 r. (Dz.U. poz. 852). Wynika z niej, że obowiązek ten będzie wdrażany etapami:

• od 1 lutego 2026 r. dla największych firm,
• od 1 kwietnia 2026 r. dla pozostałych przedsiębiorców, z wyjątkiem mikrofirm, których łączna wartość sprzedaży udokumentowanej fakturami nie przekroczy 10 tys. zł miesięcznie – oni będą musieli stosować KSeF od 1 stycznia 2027 r.

W czerwcu br. rząd przyjął i skierował do Sejmu projekt kolejnej nowelizacji, ale nie zmienił terminów wejścia w życie obowiązkowego KSeF. Przy okazji opublikowany został projekt rozporządzenia, który dotyczy m.in. zasad samofakturowania, gdy kontrahentem jest podmiot z zagranicy.

Bez NIP, ale z KSeF?

Mimo nowelizacji z 9 maja 2024 r. oraz kolejnej planowanej (tej, której projekt rząd przyjął w czerwcu br. i skierował do Sejmu) nie zmienił się wspomniany art. 106ga ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

W interpretacji z 3 stycznia 2024 r. dyrektor KIS wyjaśnił, że faktura wystawiana w imieniu i na rzecz zagranicznego dostawcy, który nie ma w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności, powinna zostać wystawiona według przepisów obowiązujących w kraju, na który przypada miejsce dostawy. To by oznaczało, że po wejściu w życie obowiązkowego KSeF nabywca, wystawiając taką fakturę (na zasadzie samofakturowania), powinien jednak zrobić to już przy użyciu nowego systemu.

Interpretację tę opisaliśmy w artykule „Samofakturowanie też będzie przez KSeF” (DGP nr 13/2024). Spotkała się ona z krytyką doradców podatkowych, którzy zwracali uwagę na jej oderwanie od realiów biznesowych. W praktyce bowiem – jak tłumaczyli – nie ma możliwości wystawienia faktury ustrukturyzowanej w imieniu i na rzecz zagranicznego dostawcy, który nie posiada polskiego NIP.

MF zmienia zdanie

Wątpliwości te podzieliło Ministerstwo Finansówi dlatego w opublikowanym niedawno projekcie rozporządzenia zaproponowało, aby obowiązek stosowania KSeF nie dotyczył jednak samofakturowania (na podstawie art. 106d) w sytuacji, gdy polskiego NIP nie ma:

• podmiot nabywający towary lub usługi od podatnika,
• podmiot, który zobowiązał podatnika do wystawiania faktur w jego imieniu i na jego rzecz.

Projekt rozporządzenia nie został jeszcze podpisany przez ministra finansów.

Natomiast 11 czerwca br. szef KAS zaprezentował podobną wykładnię na gruncie przepisów uchwalonych jeszcze w czerwcu 2023 r. Stwierdził, że skoro sprzedawca, zgodnie z wprowadzonym art. 106ga ust. 2 pkt 1, nie ma obowiązku wystawiania faktur za pomocą KSeF (ponieważ nie ma w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności), to takiego obowiązku nie ma również podatnik, który podjął się samofakturowania.

Może on natomiast, na podstawie art. 106ga ust. 4, wystawiać faktury ustrukturyzowane na rzecz zagranicznej firmy zarejestrowanej w Polsce dla celów VAT i posiadającej polski NIP, o ile ta wcześniej zautoryzuje się w KSeF i nada nabywcy odpowiednie uprawnienia do samofakturowania. W takiej sytuacji, tam gdzie mowa w KSeF o „podmiocie wystawianej e-Faktury”, należy podać NIP dostawcy – wyjaśnił szef KAS. ©℗

Samofakturowanie na rzecz zagranicznego podmiotu tylko wyjątkowo w KSeF

Punktem wyjścia dla oceny zasad samofakturowania jest – zgodnie z przepisami – określenie miejsca świadczenia usług bądź dostawy towarów w rozumieniu przepisów o VAT. To by oznaczało jednak, że polski nabywca usług od niemieckiego kontrahenta, rozliczający import usług, powinien wystawić fakturę w KSeF. Od strony technicznej nie byłoby to możliwe z uwagi na brak numeru NIP niemieckiego sprzedawcy, który jest konieczny do uwierzytelnienia się w KSeF sprzedawcy i nadania nabywcy odpowiednich uprawnień do samofakturowania.

Problem ten został zauważony przez Ministerstwo Finansów. W najnowszym projekcie rozporządzenia wykonawczego zaproponowano przepis wyłączający z KSeF faktury wystawiane w ramach samofakturowania przez podmioty zagraniczne niemające NIP lub na rzecz tych podmiotów.

Wymóg stosowania KSeF nie będzie też dotyczył faktur wystawianych w imieniu podmiotów zagranicznych nieposiadających w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, nawet gdy mają oni NIP, ponieważ podmioty te zostały ustawowo wyłączone z tego obowiązku.

To oznacza, że w transakcjach z podmiotem zagranicznym KSeF będzie obowiązkowy, gdy:

• polski nabywca będzie wystawiać faktury w imieniu podmiotu zagranicznego posiadającego w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności i polski NIP,
• fakturę będzie wystawiać podmiot zagraniczny w imieniu polskiego podatnika, jeśli ten zagraniczny podmiot będzie zarejestrowany dla celów VAT i będzie mieć polski NIP. ©℗

Zmiany są rozsądne, ale pozostaną kwestie techniczne

Intencją ustawodawcy jest ograniczenie ryzyka omijania obowiązku wystawiania faktur za pomocą KSeF. Takie ryzyko rodziłoby na przykład umowne przeniesienie obowiązku wystawiania faktur na nabywcę lub podmiot trzeci. Jednak przyjęty przez MF sposób identyfikacji użytkowników KSeF poprzez polski NIP sam w sobie wprowadził ograniczenia w samofakturowaniu. Ten właśnie problem ma rozwiązać rozporządzenie, którego projekt został niedawno opublikowany. Należy zgodzić się też z wykładnią, którą zaprezentował szef KAS w czerwcowej interpretacji zmieniającej.

Nie oznacza to jednak, że wejście w życie obowiązkowego KSeF nie wpłynie na modele biznesowe, w których samofakturowanie jest powszechną praktyką. Przykładem może być branża likwidacji szkód komunikacyjnych. W sytuacji gdy takie podmioty przejmują na siebie obowiązek wystawienia faktury za zakup pojazdu po szkodzie całkowitej, będą one musiały każdorazowo uzyskiwać formalne upoważnienia w KSeF od właścicieli tych aut. Ta pozornie drobna kwestia techniczna może wywrzeć zatem realny wpływ na dotychczasowy model działania w tej i innych branżach. ©℗