Chodziło o uczelnię wyższą, która chciała się upewnić, czy może częściowo odliczyć VAT wynikający z faktur za prace pielęgnacyjne i nasadzenia drzew w parku otaczającym budynek rektoratu. We wniosku o interpretację wyjaśniła, że należący do niej park, choć jest ogólnodostępny, bywa wykorzystywany do działalności opodatkowanej VAT. Jego teren, ze względu na walory estetyczne i zabytkowe, bywa np. wynajmowany jako plan filmowy.

Poza tym – jak podkreśliła uczelnia – park otacza rektorat, a więc ma związek z ogólnie prowadzoną przez nią działalnością, w tym pośrednio z działalnością opodatkowaną VAT, taką jak wynajem nieruchomości, usługi badawcze, sprzedaż książek, zakwaterowanie osób.

Uczelnia nie była w stanie przypisać poszczególnych wydatków do konkretnych rodzajów działalności (opodatkowanej i pozostałej), więc uznała, że odliczyć podatek tylko proporcjonalnie. Wyliczyła, ile wynosiłby w jej przypadku prewspółczynnik wynikający z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT oraz wskaźnik proporcji ustalony na podstawie art. 90 ust. 2-9 tej ustawy.

W ogóle bez odliczenia VAT

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że odliczenie VAT przysługuje tylko wtedy, gdy wydatki są bezpośrednio związane z działalnością opodatkowaną. W tej sprawie – jak uznał – warunek ten nie jest spełniony. Celem wydatków poniesionych w związku z pracami w parku nie jest bowiem działalność gospodarcza, lecz ochrona i pielęgnacja terenu, który jest ogólnie dostępny – zauważył organ.

Dodał, że incydentalne wykorzystanie przestrzeni w celach komercyjnych to za mało, by mówić o bezpośrednim związku pomiędzy poniesionymi wydatkami a działalnością opodatkowaną.

Dyrektor KIS uznał więc, że związek parku z działalnością opodatkowaną jest zbyt ogólny, by uzasadniał on jakiekolwiek odliczenie podatku naliczonego.

Brak bezpośredniego związku parku z działalnością opodatkowaną VAT

Tego samego zdania był WSA w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 312/21). Powtórzył za fiskusem, że prace wykonane w parku mają charakter ochrony ogólnodostępnej przestrzeni publicznej, a okazjonalne wykorzystanie parku do celów komercyjnych (np. wynajem jako plan filmowy) nie zmienia jego głównego przeznaczenia.

Sąd podkreślił, że odliczenie VAT przysługuje wtedy, gdy wydatki są bezpośrednio związane z działalnością opodatkowaną. Ciężar wykazania tego związku spoczywał na uczelni, która jednak tego nie udowodniła. Nie przysługuje jej zatem prawo do – nawet częściowego – odliczenia VAT naliczonego – orzekł WSA.

Związek z działalnością opodatkowaną VAT może być pośredni

Wyrok ten oraz zaskarżoną przez uczelnię interpretację uchylił Naczelny Sąd Administracyjny. W uzasadnieniu sędzia Włodzimierz Gurba wyjaśnił, że związek zakupów z działalnością podatnika, uprawniający do odliczenia podatku naliczonego, może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

Organ podatkowy i sąd I instancji skoncentrowały się tylko na wyrażeniu stanowiska co do bezpośredniości, a ściślej – jej braku. Pominęły związek pośredni.

- O pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – wyjaśnił sędzia Gurba. Trzeba więc – jak dodał - wykazać związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu i ocenić, czy poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa (w tym wypadku - uczelni) jako całości, wydatki poniesione na pielęgnację parku przyczyniają się także do generowania obrotu opodatkowanego VAT.

Nie da się ominąć parku

NSA wziął pod uwagę to, że park otacza budynek rektoratu, więc osoby, które chciałyby w ramach działalności uczelni dokonywać czynności opodatkowanych, muszą przejść przez park, aby dostać się do rektoratu.

– To nie jest tylko kwestia estetyki parku, ale także bezpieczeństwa osób, które chciałyby z niego korzystać czy dokonywać czynności opodatkowanych w ramach działalności uczelni – wskazał sędzia Gurba.

Podkreślił, że dopiero po zbadaniu wielopłaszczyznowego – bezpośredniego i pośredniego – związku wydatków na prace w parku z czynnościami opodatkowanymi, organ podatkowy będzie mógł przejść do oceny, w jakim zakresie uczelnia mogłaby odliczyć VAT, a więc jaką przyjąć proporcję odliczenia.

Wyrok NSA z 19 maja 2025 r., sygn. akt I FSK 1918/21