- Naliczanie odsetek powinno być zawieszone przez cały okres trwania kontroli i postępowania podatkowego, do czasu wydania decyzji przez organ I instancji – twierdzi Przemysław Antas, partner w firmie doradczej Ontilo (patrz: komentarz w ramce).

Zdziwienie ekspertów budzi też zaproponowana zmiana, która dotyczy postępowań podatkowych. Odsetek miałoby nie być, gdy będzie ono trwało dłużej niż pół roku, a nie, jak dziś, trzy miesiące. Nie jest to korzystne dla podatników. Proponowane zmiany wynikają z projektu nowelizacji ordynacji podatkowej, który został opublikowany w ubiegłym tygodniu.

Zespół ds. deregulacji

Nowelizacja dotycząca naliczania odsetek jest zmianą podobną do tej, którą postulował zespół ds. deregulacji pod kierunkiem Rafała Brzoski. Tam jednak mowa była o nienaliczaniu odsetek za zwłokę „po upływie określonego ustawą terminu zakończenia kontroli podatkowej albo kontroli celno-skarbowej”. W przypadku kontroli celno-skarbowych nie powinny one trwać dłużej niż trzy miesiące, co wynika z art. 63 ust. 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 615 ze zm.).

Kontrole podatkowe muszą kończyć się jeszcze szybciej – zgodnie z ograniczeniami zapisanymi w art. 55 prawa przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 236 ze zm.). Od tej zasady są wyjątki (np. gdy kontrola dotyczy zasadności zwrotu VAT). W obu przypadkach możliwe jest przedłużenie kontroli.

W praktyce znacznie przeciągają się przede wszystkim kontrole celno-skarbowe – mogą trwać nawet kilka lat. Dlatego – według zespołu ds. deregulacji – po upływie trzech miesięcy fiskus nie powinien już naliczać odsetek. Obecnie skarbówka domaga się ich także i po tym okresie. Natomiast orzecznictwo nie jest jednolite, chociaż większość sądów orzeka na korzyść fiskusa.

To, że po trzech miesiącach prowadzenia kontroli fiskus nadal może naliczać podatnikowi odsetki za zwłokę, potwierdziły np. wojewódzkie sądy administracyjne: w Gdańsku w wyroku z 16 lipca 2024 r. (sygn. akt I SA/Gd 383/24 i I SA/Gd 372/24), w Łodzi w wyrokach z 4 lipca br. (I SA/Łd 204/24 i I SA/Łd 205/24) i z 21 listopada 2023 r. (I SA/Łd 769/23) oraz w Białymstoku w orzeczeniu z 17 kwietnia 2024 r. (I SA/Bk 60/24). Żaden z nich nie jest prawomocny.

Inaczej stwierdził w prawomocnym wyroku WSA w Krakowie (wyrok z 19 października 2022 r., sygn. akt SA/Kr 594/22) i w nieprawomocnym – WSA w Łodzi (wyrok z 7 marca 2024 r., sygn. akt I SA/Łd 3/24).

Co się zmieni?

Problem ma rozwiązać zaproponowana nowelizacja. Z projektu wynika, że odsetki za zwłokę przy kontroli podatkowej i celno-skarbowej nie będą naliczane po sześciu miesiącach (projektowany art. 54 par. 1 pkt 7c ordynacji).

Jednocześnie miałoby być wprowadzone zastrzeżenie, że nowy przepis nie będzie miał zastosowania, jeżeli do opóźnienia w wydaniu decyzji bądź zakończeniu kontroli podatkowej albo kontroli celno-skarbowej przyczynili się strona, kontrolowany lub ich przedstawiciel albo opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu. Zgodnie z przepisem przejściowym nowe zasady będą stosowane również w przypadku opóźnienia w zakończeniu kontroli wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji.

Niekorzystna zmiana ma natomiast dotyczyć odsetek naliczanych w postępowaniu podatkowym. Dziś się ich nie nalicza „za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie została doręczona w terminie trzech miesięcy od dnia wszczęcia postępowania”. Jeżeli więc trwa ono dłużej, to fiskusowi odsetki się nie należą. Teraz ma się to zmienić.

- Taka zmiana nie wydaje się być uzasadniona systemowo – twierdzi Piotr Kołodziejczyk, adwokat, doradca podatkowy z EY (patrz: komentarz w ramce).

Zmiany mają wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Etap legislacyjny

Projekt nowelizacji ordynacji podatkowej (nr UDER26) - w konsultacjach

[opinia 1] Naliczanie odsetek należy zawiesić przez cały okres kontroli

Przemysław Antas, radca prawny i partner w firmie doradczej Ontilo

W moim przekonaniu zmiana idzie w dobrym kierunku, ale jest niewystarczająca. Okresy, w których zawieszone jest naliczanie odsetek, powinny być ściśle związane z okresami, kiedy podatnik nie ma możliwości skorygowania deklaracji podatkowej, a nie dostał jeszcze decyzji podatkowej. Podatnik, który nie zgadza się ze stanowiskiem fiskusa, nie ma możliwości dokonania płatności, wstrzymania w ten sposób naliczania odsetek i kontynuowania sporu – dopóki nie została wydana decyzja I instancji. Jeżeli więc w czasie trwania kontroli czy postępowania podatkowego nie ma możliwości złożenia korekty deklaracji, a podatnik ma mały wpływ na to, jak długo trwają te procedury, naliczanie odsetek powinno być zawieszone przez cały okres trwania kontroli i postępowania podatkowego, do czasu wydania decyzji podatkowej przez organ I instancji.

[koniec opinii]

[opinia 2] Nie wszystkie zmiany są korzystne

Piotr Kołodziejczyk, adwokat, doradca podatkowy, senior manager w zespole postępowań podatkowych i sądowych EY

Wątpliwości budzi czas trwania okresu „odsetkowego” przy postępowaniach podatkowych. Obecnie wynosi on trzy miesiące: odsetki nie są naliczane, jeśli w tym terminie nie została wydana decyzja. Projekt przewiduje wydłużenie tego okresu do sześciu miesięcy (i wprowadzenie takiego samego dla kontroli). Taka zmiana nie wydaje się być uzasadniona systemowo. Zgodnie z przepisami czas trwania kontroli celno-skarbowej nie powinien przekraczać trzech miesięcy (a nie sześciu). Termin sześciu miesięcy trzykrotnie przekracza również oczekiwany czas trwania postępowań podatkowych (zgodnie z przepisami w I instancji nie powinny one przekroczyć dwóch miesięcy).

Pochwalić należy natomiast sposób wejścia w życie przepisów: vacatio legis wyniesie 14 dni, przy czym w przypadku kontroli i postępowań już wszczętych stosowane będą przepisy korzystniejsze (czyli nowe dla kontroli, stare – dla postępowań).

[koniec opinii]