PIT

W Polsce przedsiębiorca może wybrać jedną z trzech form opodatkowania:

  • na zasadach ogólnych według skali podatkowej,
  • podatkiem liniowym w wysokości 19 proc.,
  • ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Skala podatkowa to podstawowy sposób opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej. W jej ramach przedsiębiorcy rozliczają się według dwóch stawek – 12 proc. oraz 32 proc., z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek. Ta forma opodatkowania uprawnia do korzystania z licznych ulg i odliczeń podatkowych. Dodatkowo podatnik może rozliczać się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Podatek liniowy – przy wyborze tej formy dochód podlega opodatkowaniu stałą stawką w wysokości 19 proc., niezależnie od jego wysokości. Decydując się na tę formę opodatkowania, przedsiębiorca traci prawo do niektórych ulg podatkowych. Dodatkowo przy opodatkowaniu liniowym nie ma możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem ani skorzystania z preferencji dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest uproszczoną formą opodatkowania działalności gospodarczej. Stawki podatku zależą od rodzaju prowadzonej działalności i mieszczą się w przedziale od 2 proc. do 17 proc. Podstawą opodatkowania w tym przypadku jest uzyskany przychód pomniejszony o przysługujące odliczenia. Ta forma opodatkowania wiąże się jednak z ograniczonym dostępem do ulg podatkowych, a przedsiębiorcy korzystający z ryczałtu nie mogą skorzystać z preferencyjnych sposobów rozliczania podatku.

Ważne: Decyzja dotycząca formy opodatkowania działalności gospodarczej ma istotny wpływ nie tylko na sposób rozliczania dochodów osiąganych w Polsce, lecz także na sposób opodatkowania dochodów zagranicznych.

Jakie przepisy stosować

Jeśli polski przedsiębiorca, mający status rezydenta podatkowego w Polsce, prowadzi działalność gospodarczą także za granicą, powinien uwzględnić nie tylko lokalne przepisy podatkowe obowiązujące w danym kraju, lecz także postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską a tym państwem. Polska podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z wieloma państwami, w tym ze wszystkimi krajami Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego – z wyjątkiem Liechtensteinu. Ponadto Polska jest stroną wielostronnej konwencji MLI (tj. konwencji wielostronnej implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzonej w Paryżu 24 listopada 2016 r.; Dz.U. z 2018 r. poz. 1369; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 341), która modyfikuje postanowienia wielu istniejących już umów podatkowych.

Dochody osiągane z działalności gospodarczej są w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania kwalifikowane jako zyski przedsiębiorstwa. Zgodnie z zasadą ogólną zyski przedsiębiorstwa umawiającego się państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że przedsiębiorca prowadzi w drugim państwie działalność gospodarczą poprzez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność za pośrednictwem zakładu zlokalizowanego w innym kraju, wówczas zyski mogą zostać opodatkowane w tym państwie, ale jedynie w takim zakresie, w jakim są one związane z działalnością prowadzoną przez ten zakład.

W praktyce oznacza to, że:

  • państwo, na terytorium którego zlokalizowany jest zakład polskiego przedsiębiorcy, ma prawo do opodatkowania dochodów przypisanych do tego zakładu,
  • przedsiębiorca będący polskim rezydentem podatkowym jest zobowiązany do wykazania tych dochodów w Polsce, z zastosowaniem jednej z metod przewidzianych w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Czym jest zagraniczny zakład

Zakład to stała placówka, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Może to być na przykład siedziba firmy, filia, biuro, fabryka, warsztat, kopalnia, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych. Jeśli chodzi o plac budowy lub prace budowlane i instalacyjne, to są one traktowane jako zakład tylko wtedy, gdy trwają ponad 12 miesięcy. Jednak w niektórych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania okres ten może wynosić np. 9 lub 18 miesięcy.

Zakładem natomiast nie jest:

  • placówka użytkowana wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostarczania towarów,
  • utrzymywanie zapasów w celu ich składowania lub przerobu przez inne przedsiębiorstwo,
  • utrzymywanie stałej placówki wyłącznie w celu zakupu towarów albo zbierania informacji,
  • utrzymywanie stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym.

Metody unikania podwójnego opodatkowania

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują dwa sposoby eliminowania podwójnego opodatkowania:

  • wyłączenia z progresją,
  • proporcjonalnego odliczenia.

Metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że dochód uzyskany za granicą nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Jest on jednak brany pod uwagę przy wyznaczaniu stopy procentowej, według której oblicza się podatek od dochodu osiągniętego w Polsce i opodatkowanego według skali podatkowej.

Z kolei w metodzie proporcjonalnego odliczenia dochód osiągnięty za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od podatku płaconego w kraju odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie jest możliwe tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w innym kraju.

Ważne: Przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia skorzystanie z ulgi abolicyjnej może zmniejszyć wysokość należnego podatku o kwotę, w jakiej przewyższa on podatek obliczony według zasady wyłączenia z progresją.

Od 1 stycznia 2022 r. odliczenie wynikające z zastosowania ulgi abolicyjnej nie może przekroczyć 1360 zł.

Jak wykazać w zeznaniu rocznym

Dla przedsiębiorców będących polskimi rezydentami podatkowymi, którzy prowadzą działalność gospodarczą za pośrednictwem zagranicznego zakładu, kluczowe jest prawidłowe wykazanie dochodów zagranicznych w polskim zeznaniu podatkowym. Sposób ich rozliczenia uzależniony jest od przyjętej formy opodatkowania działalności w Polsce oraz od metody unikania podwójnego opodatkowania przewidzianej w odpowiedniej umowie międzynarodowej.

1. Skala podatkowa:

  • W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w państwie, z którym Polska zawarła umowę z metodą wyłączenia z progresją, dochód osiągnięty za granicą podlega zwolnieniu z opodatkowania w Polsce. Niemniej jednak dochód ten wpływa na ustalenie stawki podatku od dochodów krajowych. Przedsiębiorca ma obowiązek uwzględnić dochód zagraniczny w zeznaniu PIT-36 oraz dołączyć odpowiedni załącznik PIT/ZG.
  • W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w państwie, z którym Polska zawarła umowę z metodą proporcjonalnego odliczenia, dochód zagraniczny podlega zsumowaniu z dochodem krajowym, a następnie od łącznej podstawy opodatkowania odlicza się podatek zapłacony za granicą. Dochody te należy ująć również w załączniku PIT/B, a w przypadku skorzystania z ulgi abolicyjnej – dołączyć załącznik PIT/O.

2. Podatek liniowy:

  • Jeśli działalność prowadzona jest w kraju, z którym Polska ma umowę z metodą wyłączenia z progresją, dochody uzyskane za granicą nie wypływają na wysokość podatku w Polsce. W zeznaniu PIT-36L oraz załączniku PIT/B wykazuje się wyłącznie polskie dochody.
  • W przypadku zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia, dochód zagraniczny ujawnia się w załącznikach PIT/ZG oraz PIT/B, a następnie oblicza się od niego podatek, który po odliczeniu podatku zapłaconego za granicą stanowi podstawę do obliczenia podatku krajowego. Podobnie jak w przypadku skali podatkowej, istnieje możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej, co wymaga załączenia PIT/O.

3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych:

  • W przypadku prowadzenia działalności w państwie, z którym Polska zawarła umowę przewidującą metodę wyłączenia z progresją, zagraniczne przychody nie wpływają na opodatkowanie dochodów krajowych według skali podatkowej (o ile przedsiębiorca takie dochody uzyskuje). Należy jednak pamiętać, że w przypadku przychodów, dla których wysokość stawki podatku zależy od ich poziomu (np. przychody z najmu), zagraniczne przychody należy ująć w zeznaniu PIT-28.
  • Jeśli stosowana jest metoda odliczenia proporcjonalnego, dochód zagraniczny łączy się z dochodem krajowym i sumę tych dochodów należy wykazać PIT-28. W formularzu PIT-28 wykazuje się również podatek zapłacony za granicą, który można odliczyć w Polsce. Zasady przyznawania ulgi abolicyjnej są identyczne jak w przypadku innych metod opodatkowania.

Ubezpieczenia społeczne

Polski przedsiębiorca planujący rozpoczęcie działalności gospodarczej w innym kraju Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii powinien wziąć pod uwagę dwie kluczowe zasady, które decydują o tym, jakie przepisy w zakresie ubezpieczeń społecznych będą miały do niego zastosowanie.

Jeżeli przedsiębiorca mieszka w Polsce i tutaj wykonuje znaczą część swojej działalności, będzie podlegać polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych. Ocena, czy działalność w Polsce jest znacząca, opiera się na kryteriach takich jak:

  • czas pracy,
  • obrót,
  • liczba świadczonych usług,
  • dochód.

Jeżeli co najmniej 25 proc. czasu pracy lub wynagrodzenia dotyczy działalności wykonywanej w Polsce, to uznaje się, że przedsiębiorca wykonuje w Polsce istotną część działalności.

Natomiast gdy przedsiębiorca mieszka w Polsce, ale większą część swojej działalności prowadzi za granicą, podlegać będzie przepisom dotyczącym zabezpieczenia społecznego tego kraju.

Powyższe zasady stosuje się zarówno wtedy, gdy działalność jest zarejestrowana tylko w jednym państwie, ale prowadzona jest na terytorium kilku państw, jak i wtedy, gdy działalność została zarejestrowana w różnych państwach należących do UE, EOG lub w Szwajcarii.

Gdzie płacić składki

Jeśli działalność gospodarcza jest prowadzona w dwóch lub więcej państwach, przedsiębiorca powinien złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek w celu ustalenia właściwego ustawodawstwa. Po jego otrzymaniu, ZUS niezwłocznie ustala, które przepisy będą miały zastosowanie. Ustalenie to ma charakter wstępny i tymczasowy. ZUS przekazuje informację o nim również instytucjom z innych państw członkowskich, w których prowadzona będzie działalność. Wstępne ustalenie staje się ostateczne po upływie dwóch miesięcy od momentu powiadomienia tych instytucji.

Zasady przy działalności gospodarczej poza UE

W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w kraju spoza UE, przedsiębiorca powinien najpierw sprawdzić, czy Polska zawarła z danym państwem umowę o zabezpieczeniu społecznym.

Jeśli Polska ma taką umowę, która przewiduje pozostanie w polskim systemie ubezpieczeniowym, przedsiębiorca zazwyczaj będzie zwolniony z obowiązku rejestrowania się w zagranicznym systemie ubezpieczeń społecznych. Należy jednak dokładnie zapoznać się z zapisami umowy, ponieważ mogą one różnić się w zależności od konkretnego państwa.

Ważne: Polska zawarła umowy o zabezpieczeniu społecznym z: Australią, Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą, Izraelem, Kanadą, Koreą Południową, Macedonią, Mołdawią, Mongolią, Serbią, Stanami Zjednoczonymi Ameryki z Turcją, Ukrainą i Quebekiem.

Podsumowanie

Prowadzenie działalności gospodarczej zarówno na terytorium Polski, jak i za granicą wiąże się z dodatkowymi obowiązkami w zakresie podatków oraz ubezpieczeń. Kluczowe jest określenie, czy działalność zagraniczna skutkuje powstaniem zakładu, a następnie poprawne rozliczenie podatków i składek, z uwzględnieniem właściwych umów międzynarodowych. Na sposób rozliczenia dochodów uzyskanych za granicą wpływa również forma opodatkowania działalności gospodarczej w Polsce.

Przedsiębiorcy planujący rozszerzenie działalności na zagraniczne rynki powinni dokładnie zapoznać się z obowiązkami podatkowymi i ubezpieczeniowymi, aby uniknąć błędów oraz ewentualnych sankcji w przyszłości. ©℗