Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył w 2024 r. rekordową liczbę spraw, nie tylko podatkowych, choć te nadal stanowiły większość. Wszystkie sądy administracyjne redukowały zaległości z poprzednich lat, ale do ideału wciąż daleko.

rozwiń ›

To główne wnioski płynące z „Informacji o działalności sądów administracyjnych w 2024 r.”.

Przeważają podatki

W ubiegłym roku NSA rozpoznał łącznie 21 343 skargi kasacyjne. Większość z nich, bo 5 991, dotyczyła podatków. Było to prawie 28 proc. ogółu rozpoznanych skarg. Ponad 3 900 sąd kasacyjny rozpoznał na rozprawie, a ponad 2 000 na posiedzeniu niejawnym.

W niemal wszystkich składach Izbie Finansowej NSA, które rozstrzygały sprawy na rozprawach, byli sędziowie delegowani. Bez ich udziału nie byłoby możliwe przeprowadzenie tak dużej liczby rozpraw.

W tym samym czasie do Izby Finansowej wpłynęło kolejnych 5 316 skarg kasacyjnych. Z danych wynika zatem, że Izba Finansowa rozpatrzyła więcej skarg niż wynosi liczba tych, które do niej wpłynęły w 2024 r. Trzeba jednak pamiętać, że były wśród nich również skargi sprzed 2024 r. Pozostałość z poprzedniego roku wynosiła bowiem 11 047 skarg.

Zaległości wciąż istnieją. Na 2025 r. pozostało do rozpatrzenia 10 495 skarg dotyczących podatków.

Ile trzeba czekać

Średnio na rozpoznanie skargi w NSA trzeba było czekać w 2024 r. mniej niż 19 miesięcy, przy czym ponad 44 proc. spraw załatwiono w ciągu 12 miesięcy. Natomiast ponad 65 proc. spraw czekało na rozpoznanie do dwóch lat.

W wojewódzkich sądach administracyjnych średni czas oczekiwania wynosił w 2024 r. poniżej 4,5 miesiąca.

Najwięcej załatwionych w historii NSA

W sumie w 2024 r. do NSA wpłynęło 23 985 spraw (nie tylko podatkowych). Zdecydowana większość z nich dotyczyła skarg kasacyjnych (ponad 18 tys.). Do rozpatrzenia pozostawały także sprawy z poprzedniego okresu (było ich 37 697), w tym te, które czekały jeszcze z czasu pandemii.

Ogółem sąd kasacyjny stanął przed załatwieniem ponad 61 tys. spraw. Rozpatrzył ich 26 693, co stanowi najwięcej w historii NSA. Nie tylko opanował wpływ nowych spraw, lecz także zmniejszył zaległości z poprzednich lat. Załatwił w sumie ponad 111 proc. spraw w stosunku do wpływu w 2024 r.

Należy przy tym zaznaczyć, że większość spraw wynikających ze skarg kasacyjnych kończy się ich oddaleniem. W ubiegłym roku NSA uwzględnił 18,18 proc. skarg.

WSA też redukują zaległości

Do wojewódzkich sądów administracyjnych trafiło 69 419 spraw. To dużo. Jeżeli dodać skargi, które pozostały do rozpatrzenia z poprzedniego roku, to w sumie w sądach I instancji były do rozpoznania 96 372 skargi.

Sądy rozpatrzyły w tym czasie 68 328 spraw. Jednocześnie zmniejszały zaległości z poprzednich lat – zredukowały je o 1 550 skarg w porównaniu z 2023 r. Na następny rok wciąż jednak pozostało do rozpatrzenia około 26 tys. skarg.

Najwięcej rozstrzygnięć zapadło, podobnie jak w poprzednich latach, w sprawach dotyczących podatków. Stanowiły one ponad 21 proc. ogółu rozpatrzonych spraw.

Najwięcej nowych skarg trafiło w 2024 r. do WSA w Warszawie – niemal 37 proc. wszystkich, które wpłynęły do sądów wojewódzkich. Najmniej wpłynęło do sądów w: Gorzowie Wielkopolskim, Opolu i Białymstoku (odpowiednio: 1 192, 1 267 i 1 351).

10 uchwał NSA

W ubiegłym roku do NSA wpłynęło w sumie 14 wniosków o podjęcie uchwały, z tego 10 do Izby Finansowej. Zapadło 10 uchwał, w tym sześć w Izbie Finansowej. Dotyczyły one:

  • stawki VAT od dań na wynos - z 24 czerwca 2024 r. (I FPS 1/24),
  • stawki podatku od nieruchomości w odniesieniu do mieszkań wynajmowanych przez podmioty gospodarcze – z 21 października 2024 r. (III FPS 2/24),
  • obowiązków banków w zakresie STIR - z 21 października 2024 r. (III FPS 1/24),
  • błędów w tłumaczeniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania - z 28 października 2024 r. (II FPS 1/24),
  • nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego - z 28 października 2024 r. (II FPS 2/24),
  • zawieszenia biegu terminu przedawnienia w związku z doręczeniem zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – z 2 grudnia 2024 r. (III FPS 4/24).

Pytania do TSUE

NSA skierował w 2024 r. do Trybunału Sprawiedliwości UE trzy pytania prejudycjalne (I FSK 812/20, I FSK 169/21, I GSK 786/21). Po dwa pytania prejudycjalne zadały też unijnemu trybunałowi sądy wojewódzkie: we Wrocławiu (I SA/Wr 4/23 i I SA/Wr 966/22) oraz w Warszawie (III SA/Wa 1231/24 i VI SA/Wa 2016/24).

Skargi kasacyjne załatwione przez Izbę Finansową NSA w 2024 r.

Pozostało z poprzedniego okresu Wpłynęło Pozostało na następny okres Załatwiono na rozprawie i na posiedzeniu niejawnym Załatwiono na rozprawie
11 047 5 316 10 495 5 830 Łącznie Uwzględniono skargę kasacyjną Oddalono skargę kasacyjną Odrzucono skargę kasacyjną W inny sposób
3 919 944 2 854 2 119

Skargi kasacyjne załatwione przez NSA w latach 2020-2024

Rok Liczba spraw do rozpoznania ogółem (pozostałość + wpływ) Z a ł a t w i o n o Pozostało na rok następny
Ogółem w tym
na rozprawie na posiedzeniu niejawnym
liczba proc. liczba proc.
2020 42 367 15 717 4 129 26,27 11 588 73,73 26 650
2021 53 428 17 060 1 135 6,65 15 925 93,35 36 368
2022 54 194 16 201 3 859 23,82 12 342 76,18 37 993
2023 57 485 20 497 8 309 40,54 12 188 59,46 36 988
2024 55 572 21 424 10 395 48,52 11 029 51,48 34 148

Załatwione przez WSA w latach 2020–2024 skargi na akty i inne czynności oraz na bezczynność i przewlekłość postępowania organów

Rok Liczba spraw do rozpoznania ogółem (pozostałość + wpływ) Z a ł a t w i o n o Pozostało na rok następny
Ogółem w tym
na rozprawie na posiedzeniu niejawnym
liczba proc. liczba proc.
2020 91 838 65 053 20 568 31,62 44 485 68,38 26 785
2021 113 049 80 032 7 292 9,11 72 740 90,89 33 017
2022 110 135 75 980 19 297 25,40 56 683 74,60 34 155
2023 104 313 76 855 27 787 36,16 49 068 63,84 27 458
2024 96 372 70 464 28 444 40,37 42 020 59,63 25 908