Ważne orzeczenie. Chodzi o wydatek na zabezpieczenie sukcesji

Zakup scenariusza sukcesji od zewnętrznej firmy doradczej to wydatek związany raczej z osobistymi relacjami, zwłaszcza majątkowymi udziałowców spółki oraz ich sukcesorów, niż z zabezpieczeniem przychodów z działalności tej spółki – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Sprawa dotyczyła spółki, która zajmuje się głównie produkcją stolarki drzwiowej. Wraz ze swoim udziałowcem kupiła ona od firmy doradczej scenariusz sukcesji spółek. We wniosku o interpretację wyjaśniła, że zrobiła to z obawy przed nagłymi sytuacjami, które mogłyby doprowadzić do paraliżu jej działalności, wzrostu zadłużenia czy nawet likwidacji.

Na podstawie zawartej z usługodawcą umowy spółka otrzymała kompleksowy plan doradczy. Obejmował on m.in. wytyczne prawne i podatkowe, instrukcję postępowania wspólników w sytuacji następstwa prawnego na wypadek śmierci oraz wskazówki dla przystępnej i skutecznej zmiany struktury właścicielskiej spółek w przypadku dziedziczenia.

Zaliczenie wydatków do kosztów uzyskania przychodu

Spółka zamierzała zaliczyć ten wydatek do kosztów uzyskania przychodu, bo – jak tłumaczyła – zakup planu doradczego był jej niezbędny dla zachowania trwałości i zabezpieczenia prowadzonego przedsiębiorstwa na wypadek niespodziewanych sytuacji życiowych. Uważała, że jest spełniona podstawowa przesłanka wynikająca z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – poniesienie kosztu w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła.

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 21 września 2021 r. (sygn. 0111-KDIB2-1. 4010.269.2021.1.PB) stwierdził, że co prawda sprawne przeprowadzenie sukcesji jest bez wątpienia istotne dla funkcjonowania spółek, niemniej trudno jednoznacznie stwierdzić, że nabycie usług doradczych w tym zakresie będzie miało wpływ na uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła.

Jest to raczej wydatek związany z osobistymi relacjami, zwłaszcza majątkowymi osób będących (bezpośrednio lub pośrednio) udziałowcami spółek oraz ich sukcesorów – stwierdził dyrektor KIS. Uznał, że tego typu wydatki są w istocie bardziej związane ze stosunkami rodzinnymi tych osób niż z działalnością samych spółek. Dodał, że co prawda można dopatrzyć się pewnego związku poniesienia takich wydatków z dążeniem do zapewnienia stabilności funkcjonowania spółek, ale związek ten jest zbyt odległy, może wystąpić w bliżej nieokreślonej przyszłości. Z tego powodu nie można przenosić takiego kosztu na Skarb Państwa – uznał dyrektor KIS.

Stanowisko WSA w Rzeszowie

Stanowisko to podzielił WSA w Rzeszowie (sygn. akt I SA/Rz 969/21). Stwierdził, że nie wystarczy odwołać się do ogólnego celu w postaci zachowania trwałości przedsiębiorstwa spółek. Gdyby się na to zgodzić, to każdy wydatek poniesiony w tym celu mógłby być kosztem uzyskania przychodu – zauważył sąd.

Zgodził się z fiskusem, że chociaż przeprowadzenie sprawnej sukcesji jest istotne dla funkcjonowania spółki w przyszłości, to jednak zakup scenariusza sukcesji od zewnętrznej firmy doradczej jest związany raczej ze stosunkami rodzinnymi (osobistymi) jej wspólników niż z zabezpieczeniem przychodów z działalności produkcyjnej.

Wykładnię tę podzielił NSA. – Możliwość zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów wymaga, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, interpretacji opartej na wykładni gospodarczej oraz oceny celowości i racjonalności działań podatnika dla zachowania źródła przychodów – uzasadnił sędzia Jan Grzęda. ©℗

orzecznictwo