Termomodernizacja. Osiem błędów, których należy unikać

Jakich pomyłek uniknąć? Pokazujemy osiem podstawowych błędów, jakie popełniają podatnicy.

Przypomnijmy, że ulga termomodernizacyjna jest przewidziana tylko dla właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych (nie mieszkań). Każdy z nich może odliczyć wydatki na termomodernizację do 53 tys. zł. Limit jest jeden na podatnika, przysługuje w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Katalog tych wydatków został określony w rozporządzeniu ministra inwestycji i rozwoju z 21 grudnia 2018 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 273).

Należy pamiętać, że jako moment poniesienia wydatku traktuje się dzień wystawienia faktury. Natomiast odliczeń dokonuje się w zeznaniu rocznym PIT-36, PIT-36L, PIT- 37 lub PIT-28, do którego należy dołączyć załącznik PIT/O (informację z wykazaną kwotą odliczenia).

Wydatki odlicza się od dochodu (art. 26h ustawy o PIT), a ryczałtowcy odejmują je od przychodu (art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne; t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 776 ze zm.).

Jeżeli dochód (przychód) podatnika za rok, w którym poniósł on wydatki, jest niewystarczający, podatnik może je odliczyć w kolejnych latach. Ma na to sześć lat, licząc od końca roku, w którym poniósł pierwszy wydatek.

Jednym z warunków odliczenia ulgi jest zakończenie przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w ciągu trzech lat, liczonych od końca roku podatkowego, w którym podatnik poniósł pierwszy wydatek.

błąd 1: zbyt szybka sprzedaż lub darowizna

Podatnik straci ulgę, jeżeli przed złożeniem rocznego zeznania za 2024 r. (na co ma czas do 30 kwietnia 2025 r.) sprzeda dom, w którym przeprowadził termomodernizację, bądź przekaże go komuś w darowiźnie.

Fiskus stoi na stanowisku, że ta preferencja przysługuje osobie, która jest właścicielem (współwłaścicielem) domu w momencie odliczenia, tj. składania zeznania podatkowego (lub jego korekty). To zdaniem organów wynika z literalnego brzmienia art. 26h ust. 1 ustawy o PIT, zgodnie z którym prawo do potrącenia wydatków na ocieplenie domu ma podatnik będący właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego.

Jeżeli więc np. podatnik przepisze komuś dom (np. dziecku) w styczniu 2025 r., a zeznanie za 2024 r. złoży w marcu 2025 r., to straci możliwość odliczenia wydatków poniesionych w 2024 r.

Tak stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacji z 17 września 2024 r. (sygn. 0115-KDIT3.4011.493. 2024.1.AWO).

Taka wykładnia ma również dobre strony, bo oznacza, że podatnik nie musi być właścicielem domu w momencie ponoszenia wydatku. Ważne, żeby był nim w momencie składania zeznania, w którym zamierza skorzystać z odliczenia (lub korekty zeznania).

Jeżeli więc wnuczek w 2024 r. wymienił na swój koszt okna w domu babci, a w 2026 r. stanie się właścicielem tego domu, to będzie mógł skorygować swoje zeznanie za 2024 r. i odliczyć w nim wydatek w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Musi mieć jednak fakturę na swoje imię i nazwisko.

błąd 2: odliczenie kosztu wymiany dachu

Jeżeli podatnik odliczy koszty wymiany dachu albo położenia nowego dachu na starym, to musi się liczyć z tym, że fiskus to zakwestionuje. Będzie to oznaczać konieczność dopłacenia podatku wraz z odsetkami za zwłokę.

W tej kwestii fiskus zmienił zdanie, bo jeszcze w ubiegłym roku akceptował takie wydatki, uważał je za termomodernizacyjne. Jednak w połowie br. szef Krajowej Administracji Skarbowej zaczął zmieniać tę korzystną wykładnię. Nowa, niekorzystna znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych dyrektora KIS, np. z 29 listopada 2024 r. (0113-KDIPT2-2. 4011.661.2024.4.ST) i z 15 listo pada (0112-KDWL.4011.116. 2024.1.WS).

Fiskus nie ma wątpliwości, że dach stanowi przegrodę budowlaną, uwzględnioną w rozporządzeniu ministra inwestycji i rozwoju zawierającym katalog wydatków do odliczenia.

Zwraca jednak uwagę na to, że w rozporządzeniu jest mowa jedynie o wydatkach poniesionych na docieplenie takiej przegrody budowlanej, czyli dachu. Tylko je można uznać za wydatki na termomodernizację, które można odliczyć w ramach ulgi w PIT.

Co innego wymiana dachu. Ta według fiskusa nie jest dociepleniem i takie wydatki nie są ujęte w załączniku do rozporządzenia ministra inwestycji i rozwoju.

Można natomiast odjąć wydatki na wymianę okien dachowych, w tym wyłazów dachowych. Ale uwaga: trzeba zadbać o właściwe udokumentowanie, bo fiskus nie pozwala na odliczenie takich kosztów, gdy nie ma faktur, które by je dokumentowały. Jest więc ważne, by na fakturze wymiana okna nie była zapisana pod jedną pozycją wraz z wymianą dachu, jako „wykonanie pokrycia dachowego na budynku mieszkalnym”. Przy takim zapisie nie uda się odliczyć nawet kosztów montażu samego okna (patrz: interpretacja dyrektora KIS z 25 października 2024 r., 0115-KDIT3.4011.669.2024.2. AWO).

błąd 3: potrącenie wydatku na klimatyzator

Nie można w ramach ulgi odjąć kosztów zakupu i montażu klimatyzacji z funkcją grzania. Co prawda przez wiele lat dyrektor KIS się na to zgadzał, gdy np. podatnik twierdził, że klimatyzacja działa jak pompa ciepła, ale obecnie odmawia prawa do odliczenia takich wydatków. Argumentuje, że klimatyzator nie jest wymieniony w rozporządzeniu ministra inwestycji i rozwoju.

Przykładem są interpretacje z 21 listopada 2024 r. (0115-KDIT3.4011.797.2024.1.DP) i z 19 listopada 2024 r. (0112 KDWL.4011.117.2024.1.WS).

Na taką wykładnię wpłynęły również objaśnienia podatkowe ministra finansów w wersji z 30 marca 2023 r. (bo była też wersja wcześniejsza), gdzie wprost napisano, że wydatki na zakup i montaż klimatyzatora z funkcją grzania nie uprawniają do skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej.

błąd 4: uwzględnienie kosztów zabudowy tarasu

W ramach ulgi termomodernizacyjnej nie można odliczyć kosztów zabudowy tarasów. Nie należy w tym zakresie wyciągać zbyt daleko idących wniosków z objaśnień podatkowych z 30 marca 2023 r. W jednym z przykładów (nr 3) minister finansów potwierdził prawo do odliczenia wydatków na ocieplenie balkonów i tarasów będących integralną częścią budynku, ale najczęściej podatnicy rozumieją przez to zabudowę balkonu lub tarasu, a na odliczenie takich wydatków dyrektor KIS się nie zgadza. Argumentuje, że nie są one wymienione w rozporządzeniu ministra inwestycji i rozwoju z 21 grudnia 2018 r. Tak stwierdził m.in. w interpretacji z 30 września 2024 r. (0112 KDIL2-1.4011.680.2024.1.MB). Chodziło o podatnika, który chciał oszklić zadaszony taras. Tłumaczył, że zmniejszy to zapotrzebowanie na ciepło. Dyrektor KIS wydał jednak niekorzystną interpretację.

Podobnie wypowiedział się w interpretacji z 26 kwietnia 2024 r. (0113-KDIPT2-2. 4011.186.2024.2.MK ).

Niekorzystne rozstrzygnięcie otrzymali też podatnicy, którzy chcieli zabudować taras:

• konstrukcją aluminiową pokrytą od góry poliwęglanem komorowym, a taras zamknąć szkłem hartowanym (interpretacja z 8 stycznia 2024 r., 0112 -KDIL2-1.4011.826.2023.2.MB),
• przy wykorzystaniu m.in. stolarki okiennej i drzwiowej, w tym okien połaciowych wraz z systemami montażowymi oraz drzwi balkonowych (interpretacja z 15 września 2023 r., 0111-KDSB2-1.4011. 302.2023.2.DK).

W tym drugim przypadku dyrektor KIS wyjaśnił, że w rozporządzeniu jest mowa o wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, natomiast zabudowa tarasu to nie wymiana. Powstaje bowiem coś nowego.

błąd 5: wydatek przed ukończeniem budowy

Podatnik nie może odliczyć wydatków poniesionych w domu, w którym nie zakończyła się jeszcze budowa, nawet gdy sam już w nim mieszka.

Obecnie fiskus stoi na stanowisku, że aby skorzystać z preferencji, nie trzeba mieć dokumentu potwierdzającego formalne oddanie budynku do użytku. Tak wynika z objaśnień podatkowych z 30 marca 2023 r. Minister finansów stwierdził w nich: „Status budynku (każdego, bez względu na to, kiedy został wybudowany) może być rozpatrywany w oparciu o wszelkie dowody świadczące o użytkowaniu tego budynku przez podatnika. Przy czym kryterium «oddania budynku do użytkowania» nie przesądza o możliwości skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej lub o braku takiej możliwości. Prawo budowlane nie wyklucza bowiem traktowania jako «budynek» obiektu, co do którego nie miało miejsca formalne oddanie do użytkowania”.

Wcześniej fiskus stał na stanowisku, że kluczowe jest formalne oddanie domu do użytku, ale po ukazaniu się objaśnień podatkowych z 30 marca 2023 r. szef KAS zaczął zmieniać interpretacje indywidualne w tym zakresie.

Jedna z nich dotyczyła właściciela domu, który w ramach ulgi termomodernizacyjnej chciał odliczyć koszt montażu paneli fotowoltaicznych poniesiony w listopadzie 2020 r. Co prawda zaświadczenie o przystąpieniu do użytkowania otrzymał dopiero 17 maja 2021 r., ale – jak wyjaśnił – zakończył budowę i zamieszkał w domu jeszcze przed montażem paneli. Poinformował, że budowa domu zakończyła się we wrześniu 2020 r., co potwierdza inwentaryzacja powykonawcza. Wówczas też została zmieniona taryfa energetyczna z budowlanej na indywidualną. Natomiast 13 października 2020 r. mężczyzna wprowadził się do domu i wysłał do urzędu miasta zgłoszenie, aby odbierano od niego odpady komunalne.

W interpretacji zmieniającej z 20 czerwca 2023 r. (sygn. DOP3.8222.69.2023.EILK) szef KAS potwierdził, że podatnik może odliczyć wydatki na montaż paneli fotowoltaicznych.

Należy jednak podkreślić, że o takim finale sprawy przesądziła inwentaryzacja powykonawcza, która potwierdziła zakończenie budowy.

Nie wystarczy natomiast zamieszkać w domu i zacząć opłacać rachunki za śmieci. Samo to nie oznacza jeszcze, że budowa się faktycznie zakończyła – orzekł WSA w Szczecinie w prawomocnym wyroku z 15 maja 2024 r. (sygn. akt I SA/Sz 139/24).

Chodziło o małżonków, którzy zamieszkali w wybudowanym domu i, począwszy od września 2021 r., regularnie uiszczali opłatę za wywóz nieczystości płynnych, a także w latach 2021–2023 wnosili opłaty za wywóz śmieci oraz opłacili podatek rolny.

W 2022 r. ponieśli wydatki na montaż instalacji rekuperacji i centralnego ogrzewania wraz z pompą ciepła. Natomiast wszelkie roboty objęte decyzją o pozwoleniu na budowę zakończyły się w lipcu 2023 r. Wtedy małżonkowie złożyli zawiadomienie o zakończeniu budowy.

Po zapoznaniu się z objaśnieniami ministra finansów z 30 marca 2023 r. małżonkowie wystąpili o zwrot nadpłaty podatku. Chcieli bowiem odliczyć wydatki na termomodernizację poniesione w 2022 r. (m.in. na pompę ciepła). Twierdzili, że budynek nadawał się do zamieszkania i spełniał potrzeby mieszkaniowe już w lipcu 2021 r.

Organy podatkowe odmówiły jednak stwierdzenia nadpłaty. Argumentowały, że nie można utożsamiać zamieszkania w budynku z zakończeniem budowy. Uważały, że w momencie gdy małżonkowie ponosili wydatki, budynek był ciągle w trakcie budowy. Miały o tym świadczyć zapisy w dzienniku budowy oraz karta informacyjna podpisana przez kierownika budowy. Z tych dokumentów – jak podkreślał fiskus – jednoznacznie wynikało, że wszelkie roboty objęte decyzją o pozwoleniu na budowę zakończyły się dopiero w lipcu 2023 r. Taką też datę wskazali sami podatnicy w zawiadomieniu o zakończeniu budowy.

Dlatego organy uznały, że na przeszkodzie odliczeniu ulgi termomodernizacyjnej stanął nie brak formalnego zakończenia budowy, lecz to, kiedy faktycznie (a nie formalnie) budowa została zakończona.

Tego samego zdania był WSA w Szczecinie. Uznał, że formalne zawiadomienie organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy domu nie musi przesądzać o możliwości skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej, ale wydatki muszą zostać poniesione po faktycznym zakończeniu budowy. A tak w rozpatrywanej spawie nie było.

błąd 6: wydatek na dom nienadający się do zamieszkania

Nie wystarczy również formalny odbiór domu, jeżeli w budynku nie da się zamieszkać.

Ulga termomodernizacyjna przysługuje właścicielowi lub współwłaścicielowi budynku mieszkalnego jednorodzinnego w rozumieniu art. 3 pkt 2a ustawy – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 725 ze zm.). Ten przepis wymaga z kolei, aby budynek służył zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Budynek nie służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, jeżeli budowa faktycznie się nie zakończyła, co uniemożliwia zamieszkanie i użytkowanie domu.

Tak stwierdził dyrektor KIS m.in. w interpretacji z 19 kwietnia 2024 r. (0113-KDIPT2-2.4011.176. 2024.2.EC). Wystąpili o nią małżonkowie, którzy kupili dom w stanie deweloperskim. Budynek został oddany do użytku, ale by w nim zamieszkać, należało zainstalować źródła ciepła, położyć podłogi, płytki i wyposażyć go. Małżonkowie chcieli odliczyć w ramach ulgi koszty instalacji pompy ciepła oraz wykonanie posadzki na podbudowie termicznej styropianowej.

Dyrektor KIS się na to nie zgodził, bo choć budynek został już wybudowany i oddany do użytkowania, to – jak zauważył organ – nie nadawał się jeszcze do zamieszkania.

błąd 7: wydatki na dom małżonka

Nie da się odliczyć wydatków poniesionych na ocieplenie domu, który należy do odrębnego (osobistego) majątku małżonka (bo np. został kupiony jeszcze przed ślubem, otrzymany w spadku lub w darowiźnie), i to nawet gdy oboje małżonków łączy wspólność majątkowa.

Dotyczy to również sytuacji, gdy dom został wybudowany za wspólne pieniądze, ale na gruncie należącym do majątku osobistego jednego z małżonków. W takiej sytuacji właścicielem domu jest ten, na czyim gruncie budynek został wzniesiony. Drugi małżonek nie ma prawa do odliczenia ulgi termomodernizacyjnej, chyba że nieruchomość zostanie wniesiona do majątku wspólnego.

Potwierdzeniem tego jest interpretacja z 18 listopada 2024 r. (0113-KDIPT2-2. 4011.550.2024.3.MK). Dyrektor KIS wyjaśnił w niej, że przedmioty majątkowe nabyte m.in. w następstwie darowizny należą do majątku osobistego każdego z małżonków. – Sam fakt, że między małżonkami istnieje wspólność ustawowa, nie czyni małżonków współwłaścicielami majątku osobistego jednego z nich – stwierdził organ.

błąd 8: korekta ulgi po otrzymaniu dofinansowania

Gdy po złożeniu PIT za 2024 r. podatnik dostanie dofinansowanie z takich programów jak „Czyste powietrze” czy „Mój prąd”, nie powinien korygować tego zeznania, tylko wykazać przychód na bieżąco (czyli jako przychód roku 2025).

Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej przedstawia oba te rozwiązania (korektę i rozliczenie dochodu w roku bieżącym) jako alternatywę, ale nie mówi wprost o konsekwencjach korekty, a może ona być dla podatnika kosztowna.

Korekta spowoduje bowiem, że urząd skarbowy nakaże zapłacić zaległy podatek wraz z odsetkami od tej zaległości i obciąży podatnika kosztami upomnienia.

Lepiej postąpić tak, jak pokazujemy w przykładzie: