Brak faktury nie przekreśla prawa do odliczenia VAT

Podatnik może odliczyć VAT nie tylko na podstawie faktury. Może to być także inny dokument, a nawet wiele dokumentów – wynika z wyroku WSA w Warszawie.

Sprawa dotyczyła polskiej spółki, która udzieliła pożyczki jednemu ze swoich kontrahentów. Spłatę zabezpieczono z wykorzystaniem przewłaszczenia na zabezpieczenie. Spółka otrzymała w tym celu maszyny i miała je zachować na własność, jeżeli pożyczka nie zostałaby spłacona.

Do spłaty faktycznie nie doszło, a jednocześnie upadłość ogłosił poręczyciel. Co więcej, syndyk masy upadłości doprowadził do unieważnienia umowy poręczenia, a spółka została zobowiązana przez sąd do oddania maszyn albo do zwrotu ich wartości w kwocie brutto (tj. z VAT).

Ostatecznie, wskutek działań syndyka, maszyny pozostały u spółki, a z jej rachunków bankowych została ściągnięta kwota odpowiadająca wartości maszyn powiększona o 23 proc. VAT. Spółka wezwała więc syndyka do wystawienia faktury, na podstawie której mogłaby odliczyć zapłacony VAT. Pomimo ponawianych wezwań syndyk nie wystawił faktury.

Spółka złożyła więc wniosek o interpretację, w którym spytała m.in.:

• czy będzie mogła odliczyć VAT, jeżeli syndyk wystawi fakturę zgodnie z żądaniem oraz
• czy w razie niewystawienia przez syndyka faktury będzie mogła odliczyć VAT na podstawie opisanej we wniosku dokumentacji dotyczącej tej transakcji (w tym umowy i postanowienia sądu).

Konieczna faktura

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że jeżeli syndyk nie wystawi faktury, to spółka nie będzie mogła odliczyć VAT na podstawie opisanej we wniosku dokumentacji.

Spółka zaskarżyła tę interpretację do sądu. Powołała się na linię orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości UE, zgodnie z którą, jeżeli organy podatkowe mają informacje niezbędne do ustalenia, że są spełnione przesłanki materialne prawa do odliczenia VAT, to brak spełnienia wszystkich warunków formalnych (a do takich należy posiadanie faktury) nie może praktycznie uniemożliwiać wykonania przez podatnika tego prawa.

Może być dokumentacja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zgodził się z jej argumentacją. W ustnym uzasadnieniu wyroku również powołał się m.in. na korzystne dla podatników orzecznictwo unijnego trybunału. Wskazał, że dokumentacja, którą mają badać organy, nie dotyczy tylko i wyłącznie faktury, ale może dotyczyć różnego rodzaju dokumentów. Co istotne, sąd potwierdził, że spełnienie materialnych warunków prawa do odliczenia nie musi wynikać konkretnie z jednego dokumentu, ale może wynikać z wielu dokumentów, które są w dyspozycji organu.

WSA potwierdził, że brak faktury nie może wyłączać zasady neutralności VAT, jeżeli na podstawie innych dokumentów organ podatkowy będzie w stanie stwierdzić, że do transakcji doszło i podatnik ma prawo do odliczenia.

To ważne dla przedsiębiorców

Wyrok nie jest prawomocny i można się spodziewać skargi kasacyjnej dyrektora KIS. W praktyce jednak potwierdza on korzystną dla podatników wykładnię, zgodnie z którą warunki formalne korzystania z praw podatnika nie mogą stawać się dla przedsiębiorców pułapką. Jeżeli organ może ustalić fakty na podstawie innych dokumentów niż faktura, to brak faktury nie może wyłączać prawa do odliczenia VAT. W tym kontekście wyrok TSUE z dnia 29 września 2022 r. w sprawie C-235/21 (Raiffeisen Leasing) jedynie potwierdził ugruntowaną już linię.

Istotne jest jednak zgromadzenie przez podatnika dokumentów, które będą potwierdzać warunki dokonanej transakcji. W tym kontekście ważne jest również zadbanie o zawarcie odpowiednich informacji w umowie.

W praktyce sytuacje, w których podatnik nie otrzymuje faktury, są rzadkie. Stanowisko organów pozostaje jednak rygorystyczne. Dlatego w razie odliczenia VAT na podstawie innych dokumentów niż faktura należy się liczyć z ryzykiem sporu z fiskusem.

Jeśli jednak weźmie się pod uwagę orzecznictwo TSUE oraz najnowsze wyroki polskich sądów administracyjnych, to możliwe jest wygranie sporu. Należy jednak pamiętać, że prawo do odliczenia ulega przedawnieniu, a zatem w sytuacjach, w których podatnik chciałby odliczyć VAT, ale nie może liczyć na uzyskanie faktury, konieczne jest podjęcie działań przed upływem terminu przedawnienia.©℗

orzecznictwo