Opłata dodatkowa, jak sankcja w VAT. Powinna być miarkowana

Opłata dodatkowa do opłaty od środków spożywczych, zwanej podatkiem cukrowym, nie może być nakładana automatycznie w wysokości 50 proc. Należy sięgnąć do konstytucyjnej zasady proporcjonalności i uwzględnić aspekt miarkowania jej wysokości – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach.

Podobnego zdania były Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 maja 2023 r. (sygn. akt III FSK 25/23), a także wojewódzkie sądy administracyjne: w Krakowie (wyrok z 7 czerwca 2023 r., I SA/Kr 291/23, prawomocny) i Warszawie (wyrok z 20 marca 2024 r., III SA/Wa 2667/23, nieprawomocny).

Przypomnijmy, miarkowanie zostało już wprowadzone na gruncie przepisów o dodatkowym zobowiązaniu w VAT.

Wpłaty po terminie

Sprawa rozpatrzona przez gliwicki sąd dotyczyła spółki, której fiskus nakazał zapłacić ponad 20 tys. zł z tytułu dodatkowej opłaty cukrowej. Stwierdził bowiem, że po terminie zapłaciła ona należności z części złożonych przez nią informacji (CUK-1).

Dodatkową opłatę ustalił w wysokości 50 proc. kwoty należnej opłaty, zgodnie z art. 12i ust. 1 i ust. 2 ustawy o zdrowiu publicznym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1325 ze zm.).

Sankcje niewspółmierne i z automatu

Spółka przekonywała, że nałożona na nią opłata jest niewspółmierna i nieadekwatna do zawinienia. Tłumaczyła, że w pierwszym miesiącu obowiązywania podatku cukrowego opóźnienie wynikało z trudności w ustaleniu go w prawidłowej wysokości. Nie było jednolitego stanowiska Ministerstwa Finansów, jak obliczać tę opłatę, a sam ustawodawca zastosował różne jednostki miary (g, mg, litry, ml, a nawet ich wielokrotności) – tłumaczyła spółka.

Fiskus uważał, że jeśli opłata cukrowa nie zostanie wpłacona w terminie, to naczelnik urzędu skarbowego nie ma wyjścia – musi ustalić opłatę dodatkową, bez względu na kwotę należności, czas opóźnienia i jego przyczyny. Ustalenie dodatkowej opłaty nie jest związane z przypisaniem przedsiębiorcy winy w jakimkolwiek zakresie – tłumaczył fiskus.

Przekonywał, że naczelnik urzędu nie ma też jakiejkolwiek swobody zarówno co do możliwości odstąpienia od ustalenia opłaty dodatkowej, jak i miarkowania jej wysokości.

W odniesieniu do każdego podmiotu zobowiązanego do uiszczenia opłaty od środków spożywczych stosowane są takie same kryteria ustalania opłaty dodatkowej – argumentował fiskus.

Powinny być limitowane

Nie zgodził się z nim WSA w Gliwicach. Orzekł, że opłata dodatkowa powinna być limitowana i to mimo tego, że w przepisach nie pozostawiono jakiejkolwiek swobody w odniesieniu do możliwości miarkowania wysokości tej opłaty.

Jednak kluczowe znaczenie ma zasada proporcjonalności wyrażona w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP – zauważył sąd.

Dodał, że naruszono też zasady: prawidłowej legislacji oraz zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo