Refakturowanie nie zostało określone w przepisach o VAT, jednak w praktyce taka forma jest bardzo często stosowana. Na czym ona polega?

Refakturowanie polega na odprzedaży usług przez podmiot, który faktycznie tej usługi nie świadczy. Co do zasady refakturowaniu podlegają usługi dostarczania energii elektrycznej, cieplnej, telekomunikacyjne, przenoszone przez wynajmującego na najemców.
W piśmiennictwie podkreśla się, że aby refakturowanie było skuteczne, należy spełnić określone przesłanki. I tak usługa, która jest refakturowana przez głównego świadczeniodawcę (sprzedawcę czy też usługodawcę) na świadczeniobiorcę (kupującego, usługobiorcę) musi być wyodrębniona z całości usług. W niektórych orzeczeniach sądy wskazują na konieczność umownego zastrzeżenia, że koszty związane z tą usługą będą odrębnie rozliczane (NSA w wyroku z 27 listopada 1995 r., SA/Wr 752/95). Poza tym odprzedaż powinna się odbyć bez jakiejkolwiek marży. Tak wskazał NSA w wyroku z 22 grudnia 1998 r. (sygn. akt SA/Sz 2446/97). Zdaniem sądu określenie marży wskazuje na świadczenie usługi pośrednictwa. Regulacje dotyczące refakturowania zawierają przepisy wspólnotowe, zgodnie z którymi, jeżeli podatnik działając we własnym imieniu, lecz na rachunek innej osoby, bierze udział w świadczeniu usług, uznaje się, że podatnik ten nabył i wyświadczył te usługi. A zatem możliwość dokonania odprzedaży usług nie jest uzależniona od faktu doliczenia marży. Marża w aspekcie dokonania refakturowania powinna być zatem irrelewantna. Trzeba też pamiętać, że z usługi nie może korzystać podmiot dokonujący refakturowania usługi. Odbiorca jest obciążany co do zasady według tej samej stawki VAT, jaka widnieje na fakturze źródłowej zakupu usługi od podmiotu, który ją faktycznie świadczy.
Po przystąpieniu do Wspólnoty refakturowania nie można uznać jako prostego przeniesienia kosztów, bowiem podmiot, który dokonuje odprzedaży usług, jest traktowany z punktu widzenia podatkowego jako podmiot, który te usługi świadczy. Ma on zatem prawo do zastosowania stawki właściwej ze względu na sprzedaż przedmiotowej usługi.
W sytuacji, w której podmiot, którego usługa byłaby następnie refakturowana, nie byłby podatnikiem podatku od towarów i usług, podmiot dokonujący refakturowania zmuszony jest zastosować stawkę właściwą ze względu na refakturowaną usługę, bez względu na to, iż pierwotnie nie podlegała ona VAT. Kolejną konsekwencją refakturowania w obecnym stanie prawnym jest konieczność uwzględnienia we własnej proporcji sprzedaży - usług zwolnionych, podlegających refakturowaniu. Jeżeli podatnik nie jest w stanie wyodrębnić kwot podatku naliczonego związanego z refakturowanymi, a zwolnionymi z VAT usługami, musi co do zasady swój podatek naliczony odliczać z uwzględnieniem proporcji sprzedaży.
Zasadę tą należy zastosować z jednym wyjątkiem. Przez refakturowanie usług można bowiem rozumieć także poniesienie określonych kosztów na rzecz klienta, którymi tego ostatniego się następnie obciąża. Nie następuje zatem kupno i odsprzedaż usługi, lecz poniesienie przez pośrednika kosztów zakupu usługi świadczonej na rzecz odbiorcy. Przepisy wspólnotowe w powyższym zakresie zawierają odpowiednie regulacje, zgodnie z którymi do podstawy opodatkowania nie wlicza się kwot, które podatnik otrzymał od nabywcy i klienta jako zwrot kosztów poniesionych w imieniu i na rachunek tego ostatniego, jeżeli kwoty te zostały odrębnie zaksięgowane, a podatnik może udowodnić faktyczną wysokość tych wydatków.
PAWEŁ JABŁONOWSKI
ekspert podatkowy, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
PODSTAWA PRAWNA
■ Dyrektywa VAT 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. UE. L Nr 347/1).