Osoba zatrudniona na statku pod obcą banderą będzie po uzyskaniu statusu marynarza opłacać za siebie składki ZUS.
Taką m.in. zmianę w przepisach przewiduje projekt nowelizacji z 6 sierpnia 2024 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, której autorem jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jej wejście w życie jest planowane na 1 stycznia 2025 r. Projekt ma na celu przede wszystkim:
- dostosowanie rozwiązań z zakresu ubezpieczeń społecznych do realiów morskiego rynku pracy i potrzeb ekonomicznych armatorów,
- zagwarantowanie jak największej liczbie marynarzy pełnej i ujednoliconej ochrony socjalnej,
- pełną realizację wobec marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego.
Pod zagraniczną banderą
Marynarze pływający na statkach pod banderą obcego państwa, które nie należy do Unii ani do EFTA, to grupa ok. 17 tys. osób, zróżnicowana pod względem opłacania składek. Należą do niej m.in. marynarze zamieszkujący w Unii oraz zaangażowani przez armatora mającego siedzibę na terenie Wspólnoty. Na mocy wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 8 maja 2018 r. (C-631/17) podlegają oni ubezpieczeniom społecznym według prawa kraju, w którym mają miejsce zamieszkania.
Do tej grupy kwalifikuje się również marynarzy ze statków z banderą obcego państwa, z którym Polska zawarła dwustronną umowę o zabezpieczeniu społecznym, np. Turcji. Ci są obejmowani ubezpieczeniami społecznymi jednego z krajów, zgodnie z postanowieniami umowy. Ta grupa obejmuje także marynarzy pływających pod banderą państwa trzeciego, z którym Polkę nie łączy dwustronna umowa o zabezpieczeniu społecznym, których pracodawca nie ma siedziby w UE/EFTA, i którzy nie korzystają z żadnej ochrony ubezpieczeniowej. Obecnie mogą się zgłaszać do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych, pod warunkiem że mieszkają w Polsce.
Od 1 stycznia 2025 r. ci marynarze będą uzyskiwać status zatrudnionego na podstawie umowy o świadczenie pracy na morzu. Będzie on stanowił odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych. Aby uzyskać taki status, osoby te będą musiały przedłożyć zaświadczenie potwierdzające sposób ich angażu, wydane przez dyrektora urzędu morskiego lub agencję zatrudnienia. Na tej podstawie będą same za siebie przez 12 miesięcy opłacały wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej podstawy wymiaru, ale wynoszącej co najmniej minimalne wynagrodzenie. Po zejściu na ląd będą mogły dokonać zawieszenia opłacania składek na okres od 1 do 3 miesięcy.
U polskich armatorów
Aby zapewnić równość konkurencyjną wszystkich armatorów, projekt oferuje podobne rozwiązania dla marynarzy zatrudnionych przez polskich pracodawców. Jeśli będą oni zatrudnieni na mocy umowy o pracę, nadal będą podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tego tytułu, a ich płatnikiem będzie armator. Gdy natomiast będą pracować na podstawie umowy o świadczenie pracy na morzu, w celu objęcia obligatoryjnymi ubezpieczeniami społecznymi będą musieli w opisany wcześniej sposób potwierdzić status marynarza i później sami odprowadzać za siebie składki. ©℗
