Spółka, która posiada względem swoich kontrahentów nieuregulowane należności z tytułu faktur sprzedażowych, nie uwzględnia w kosztach należnego podatku od towarów i usług. Tak wskazują niektóre organy.
Jeżeli w kwocie nieściągalnej wierzytelności, która uprzednio została zarachowana jako przychód należny, zawarty jest podatek od towarów i usług, to do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wyłącznie wierzytelność w kwocie netto. Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 3875/13.
Sprawa dotyczyła spółki, która posiada względem swoich kontrahentów nieuregulowane należności z tytułu faktur sprzedażowych. Uprawdopodobnienie nieściągalności niniejszych należności zostało dokonane m.in. na podstawie postanowienia sądu o ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika lub na podstawie postanowienia umarzającego postępowanie egzekucyjne na skutek braku majątku dłużnika. Ponadto spółka wskazała, że powyższe należności zostały przez nią rozpoznane w przychodach podatkowych oraz w odniesieniu do przedmiotowych należności nie skorzystano z ulgi na złe długi przewidzianej w art. 89a ust. 1 ustawy o VAT.
Na czym polegała wątpliwość
Spór sprowadzał się do tego, czy spółka powinna rozpoznać w kosztach podatkowych nieściągalne wierzytelności wraz z należnym podatkiem od towarów i usług, czy też w wartości netto. W ocenie spółki ma ona prawo do ujęcia w kosztach uzyskania przychodu wartości przedmiotowych wierzytelności w kwotach brutto. Spółka argumentowała swoje stanowisko tym, że od dokonanych transakcji sprzedaży na rzecz kontrahentów, w związku z którymi powstały nieściągalne wierzytelności, zobowiązana była do zapłacenia VAT należnego. Brak zapłaty ze strony kontrahentów zwiększył zatem stratę spółki nie tylko o kwotę rozpoznanego przychodu należnego, lecz także o kwotę podatku wpłaconą do urzędu skarbowego z tytułu VAT.
Zdaniem IS
Nie zgodził się z tym dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu. W wydanej interpretacji indywidualnej stwierdził, że należny podatek VAT zawarty w kwotach nieściągalnych wierzytelności nie podlegał zaliczeniu do przychodów należnych na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, zatem w konsekwencji nie może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. W efekcie spółka ma prawo zaliczyć do kosztów podatkowych wyłącznie wierzytelności w kwocie netto.
Stanowisko organu podatkowego potwierdziły zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, jak i Naczelny Sąd Administracyjny. Zdaniem sądów podatek od towarów i usług nie wpływa na wielkość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych (jest rozliczany na podstawie odrębnej ustawy), w konsekwencji nie może zostać zaliczony do kosztów podatkowych, na co wprost wskazuje art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT.
Brak jednomyślności
Linia orzecznicza w powyższej kwestii nie jest jednolita. Negatywne dla podatników stanowisko zostało zaprezentowane również w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 kwietnia 2016 r., sygn. akt II FSK 901/14, oraz w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 kwietnia 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 1073/14.
Odmienne stanowisko zostało natomiast wyrażone w wyroku NSA z 16 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 421/14. Zgodnie z orzeczeniem sądu wierzytelność jest to należność rozumiana jako kwota środków pieniężnych, które przedsiębiorca powinien otrzymać od swojego kontrahenta z tytułu sprzedaży towarów lub usług. W konsekwencji należność nie powinna być traktowana w kwocie netto w sytuacji, gdy w cenie towaru i usługi zawarty jest należny VAT.
Należy podkreślić, że podstawowa zasada funkcjonowania podatku od towarów i usług stanowi, iż podatek ten ma być neutralny dla przedsiębiorców – jego ekonomiczny ciężar jest ponoszony przez finalnych konsumentów. Brak możliwości rozliczenia w kosztach uzyskania przychodu podatku VAT od nieściągalnych należności powoduje natomiast przeniesienie niniejszego obciążenia podatkowego właśnie na przedsiębiorcę.
Warto jednak zauważyć, że w odniesieniu do VAT należnego z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, podatnik ma jeszcze prawo – po spełnieniu ustawowych warunków – do skorzystania z ulgi na złe długi.
WAŻNE Podstawowa zasada funkcjonowania podatku od towarów i usług stanowi, iż podatek ten ma być neutralny dla przedsiębiorców .
Podstawa prawna
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710).