Nowy JPK. Na razie wciąż wiele pytań i wątpliwości

Coraz bliżej wejścia w życie nowego obowiązku – przesyłania jednolitego pliku kontrolnego dotyczącego opodatkowania dochodów osób prawnych.

Najwięksi podatnicy będą zobowiązani do złożenia tego pliku za 2025 r. – w terminie złożenia zeznania CIT-8 (w praktyce najczęściej do 31 marca 2026 r.). Ale to oznacza, że księgi prowadzone od 1 stycznia 2025 r. powinny być już dostosowane do nowych wymogów.

Mimo że do wejścia w życie nowych obowiązków zostało mniej niż pół roku, Ministerstwo Finansów nadal nie opublikowało ostatecznej wersji rozporządzenia, a dane zawarte w schemach nowych struktur JPK_KR_PD oraz JPK_KR_ST są bardzo szczegółowe i budzą wiele wątpliwości praktycznych. Skupmy się na kilku szczególnie ważnych kwestiach.

Co dobrowolnie

Po tym, jak odroczono wejście w życie Krajowego Systemu e-Faktur, podatnicy liczyli na odroczenie także obowiązku przesyłania JPK w zakresie CIT. Ale na razie jedynym ustępstwem ze strony Ministerstwa Finansów jest zgoda na fakultatywne przekazywanie części danych w nowych strukturach w 2025 r.

Przykładowo w zakresie struktury JPK_KR_PD fakultatywne ma być przekazywanie informacji na temat wysokości różnicy pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym, czyli w praktyce podsumowania korekt do wyniku księgowego (w celu wyliczenia kwoty CIT), w podziale na konkretne kategorie wskazane w projekcie rozporządzenia.

Warto zwrócić uwagę, że w projekcie rozporządzenia mowa o sześciu takich kategoriach, a w opublikowanym projekcie schemy – o ośmiu. Można się spodziewać, że zostanie to ostatecznie doprecyzowane w finalnej wersji rozporządzenia. Jest to jednak pewna niekonsekwencja, ponieważ w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia wskazuje się, że celem ma być zapewnienie porównywalności pomiędzy składanymi ewidencjami a m.in. sprawozdaniami finan sowymi. Natomiast w nocie o podatku dochodowym zamieszczanej w sprawozdaniu finansowym od lat jest stosowany podział na pięć kategorii różnic (pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym), częściowo innych od tych wprowadzanych w JPK_KR_PD.

Jeszcze więcej wątpliwości budzi zakres fakultatywnego przekazywania danych dotyczących środków trwałych. Projekt rozporządzenia przewiduje, że za 2025 r. fakultatywnie będą przekazywane wybrane elementy struktury JPK_KR_ST (np. rodzaj dowodu potwierdzającego nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji). Jednocześnie z projektu nie wynika obowiązek przekazania całości danych wyszczególnionych w strukturze dotyczącej środków trwałych. Powinno to być doprecyzowane w ostatecznej wersji rozporządzenia.

Na razie można się spotkać z poglądem, że cała nowa struktura JPK_KR_ST może być przekazywana za 2025 r. fakultatywnie. Pogląd ten wydaje się nieuzasadniony.

Ujmowanie różnic

Wątpliwości dotyczą też ujmowania różnic w podatku dochodowym w JPK_KR_PD. Zaproponowany sposób prezentowania różnic pomiędzy wynikami księgowym a podatkowym sprawia, że wbrew intencjom ustawodawcy organy podatkowe wcale nie otrzymają na tacy kompletnej kalkulacji CIT.

W par. 2 pkt 5 projektowanego rozporządzenia wymieniono kategorie różnic pomiędzy wynikami księgowym a podatkowym, ale nie przewidziano żadnych korekt, których dokonują podatnicy przy obliczaniu dochodu podatkowego, np. z tytułu korzystania z ulg (np. ulgi na badania i rozwój), odliczania darowizn czy straty podatkowej poniesionej w poprzednich latach.

Nie została przewidziana odrębna kategoria kosztów uzyskania przychodów, które mogą zostać przypisane do przychodu zwolnionego z opodatkowania – w przypadku spółek działających w specjalnej strefie ekonomicznej lub Polskiej Strefie Inwestycji.

Podobnie projektowane przepisy nie pozwalają na wykazanie przychodów i kosztów (w tym tzw. kosztów wspólnych) w podziale na dwa źródła przychodów: z zysków kapitałowych oraz z innych źródeł przychodów. Być może struktura JPK_KR_PD nie wymaga raportowania kalkulacji CIT w takim ujęciu i podziale, ale jest to jednak niespójne z wymogami ustawy o CIT czy nawet ze sposobem wykazywania danych w zeznaniu rocznym CIT-8.

Projekt nie odnosi się do sposobu przygotowania struktury logicznej JPK dla podatkowej grupy kapitałowej, a przecież PGK znajdą się w pierwszej grupie podatników objętych nowym obowiązkiem ( już za 2025 r.). Powstaje wątpliwość, czy należy przygotować strukturę odrębnie dla każdej ze spółek tworzących grupę, czy łącznie.

Rejestry środków trwałych

Obszerność danych wymaganych w nowej strukturze JPK_KR_ST spowoduje konieczność wprowadzenia dużych zmian w zakresie samego księgowania, w tym generowania dodatkowej dokumentacji. Potrzebne będzie m.in. tworzenie dokumentów źródłowych przy wprowadzaniu bądź likwidacji środków trwałych. Chodzi o dobrze znane dokumenty OT i LT, które w ostatnich czasach wielu podatników tworzyło coraz rzadziej lub które były zastępowane danymi uzupełnianymi w innych miejscach systemu księgowego.

Również rejestry środków trwałych bardzo często nie zawierają wielu szczegółowych danych, które będą wymagane w nowej strukturze JPK (takich jak np. symbol klasyfikacji środków trwałych, przyczyna wykreślenia środka trwałego z ewidencji lub przyczyna likwidacji).

Wszystko to powoduje konieczność co najmniej przeglądu i uzupełnienia rejestrów środków trwałych, a często stworzenia od nowa poprawnego rejestru.

Jakość JPK_KR

Mimo że JPK_KR jako osobna struktura obowiązuje już od 2016 r., to w praktyce niewielu klientów miało okazję przetestować spójność i kompletność dotychczasowych raportów oraz ich rozmiar, czas generowania i przesyłania. Podatnicy powinni więc sprawdzić:

• jakość JPK_KR generowanego na bazie obecnych danych (czy można wygenerować JPK_KR bez błędów) oraz
• rozmiar plików, które można już teraz wygenerować i to, jak dużo czasu to zajmuje.

Zdecydowanie nie należy z tym zwlekać. Ponadto należy:

• sprawdzić braki w danych dostępnych obecnie w księgach oraz
• zaplanować proces wdrożenia nowych obowiązków.

Już przy wdrażaniu poprzednich struktur JPK na żądanie można się było przekonać, że jest to proces złożony i czasochłonny.

Sankcje karne

Niedostosowanie się do nowych wymogów będzie oznaczać niemożność przekazania plików organom skarbowym – w ogóle lub w terminie przewidzianym przez nowe przepisy. To niesie za sobą ryzyko sankcji na podstawie kodeksu karnego skarbowego.

Projektowane przepisy nie wprowadzają odrębnych sankcji za błędy lub opóźnienia w przesyłaniu JPK w zakresie CIT, jak ma to miejsce np. w odniesieniu do błędów w raportowaniu JPK_VAT (JPK-V7). W związku z tym zastosowanie powinny mieć obecne przepisy k.k.s., przewidujące sankcje (teoretycznie nawet wielomilionowe) za uchybienia w prowadzeniu ksiąg oraz za naruszenie obowiązku przesyłania ksiąg organom podatkowym, chyba że regulacje w tym zakresie zostaną dodane na późniejszym etapie prac.©℗