Przekazanie spółki cywilnej jest bez VAT

Jeżeli dany zespół składników majątkowych umożliwia z marszu kontynowanie działalności gospodarczej, to jest to zorganizowana część przedsiębiorstwa. Nie ma w takim przypadku potrzeby wyodrębniania trzech płaszczyzn zorganizowania: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej – orzekł NSA.

Chodziło o małżonków, którzy wspólnie z synem prowadzą w formie spółki cywilnej gospodarstwo ogrodnicze. Każde z nich ma jedną trzecią udziałów w spółce i w takiej proporcji uczestniczą w jej zyskach. W działalności spółki wykorzystują nieruchomości, których są współwłaścicielami, a przedmiotem wkładu do spółki jest prawo używania udziałów w tych nieruchomościach. Na jednej z tych nieruchomości (gruncie niezabudowanym w momencie zawierania umowy spółki) wspólnicy wybudowali nowoczesną szklarnię, kilku tuneli foliowych oraz budynek, w którym znalazły się: nowa kotłownia do ogrzewania szklarni, chłodnie do przechowywania ściętych kwiatów, pomieszczenia socjalne dla pracowników ogrodnictwa oraz pomieszczenia garażowe dla samochodów i sprzętu używanego w ogrodnictwie.

Gospodarstwo stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 kodeksu cywilnego.

Z racji podeszłego wieku małżonkowie noszą się z zamiarem zaprzestania działalności i przekazania nieodpłatnie synowi swoich udziałów w spółce, w tym swego prawa do używania jednej z nieruchomości razem z przeniesieniem własności swoich udziałów w niej. W efekcie nastąpiłoby to przed formalną likwidacją spółki. W momencie likwidacji spółki cywilnej ta jako podatnik nie musiałaby już sporządzać tzw. remanentu likwidacyjnego (spisu z natury), bo w jej majątku nie byłoby towarów, w stosunku do których przysługiwało jej prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Problem powstał z nieodpłatnym przekazaniem synowi (wspólnikowi), przed rozwiązaniem spółki cywilnej, składników jej majątku (w tym udziałów w prawie własności nieruchomości używanej przez spółkę). Czy od tej czynności będzie VAT? – spytali małżonkowie dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Sami byli zdania, że będzie to przekazanie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, a zatem czynność nieopodatkowana w świetle art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Brak wyodrębnienia na trzech płaszczyznach

Nie zgodził się z nimi dyrektor KIS. Stwierdził, że podstawowym warunkiem nieopodatkowania jest to, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych, który będzie wydzielony na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej.

Natomiast w rozpatrywanej sprawie majątek spółki nie jest wyodrębniony ani organizacyjnie, ani finansowo. W konsekwencji zbywane składniki nie stanowią przedsiębiorstwa ani zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT – stwierdził dyrektor KIS.

Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa jest „organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania”.

To zorganizowana część przedsiębiorstwa

Innego zdania niż fiskus były sądy obu instancji. WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 747/19) nie miał wątpliwości, że w momencie przekazania mienia spółki jednemu z jej wspólników będzie ono stanowić wyodrębniony zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań) przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych. Będzie to niezależne przedsiębiorstwo, zdolne do samodzielnej realizacji zadań gospodarczych, które może kontynuować dotychczasową działalność – orzekł WSA.

Ważne, że będzie dalej działać

Tego samego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodził się z sądem I instancji, że zbycie przedsiębiorstwa lub jego niezależnej części następuje wtedy, gdy zbyte składniki majątku pozwalają na prowadzenie niezależnej działalności gospodarczej, przy czym nabywca powinien mieć zamiar dalszego prowadzenia działalności, a nie działać tylko w celu niezwłocznego zlikwidowania przedsiębiorstwa lub sprzedaży zapasów.

Zdaniem NSA kluczem do oceny, czy dany zespół składników majątkowych stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa, jest to, czy ten zespół bez istotnych zmian umożliwia dalsze prowadzenie działalności gospodarczej.

– Jeżeli te składniki umożliwiają z marszu prowadzenie dalszej działalności gospodarczej, nawet odmiennej rodzajowo, to mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, której zbycie jest wolne od VAT – tłumaczył sędzia Dominik Mączyński.

Dodał, że nie ma potrzeby rygorystycznego wyodrębnienia trzech płaszczyzn, czyli finansowej, organizacyjnej i funkcjonalnej.

– Wystarczy, że w kształcie, w jakim dany zespół składników majątkowych jest zbywany, może on wykonywać określone zadania gospodarcze bez modyfikacji. Tak jest w omawianym przypadku – podsumował sędzia Mączyński.©℗

orzecznictwo