Od dziś wyższe kary za wykroczenia i przestępstwa skarbowe

Maksymalna grzywna, którą sąd ma prawo wymierzyć od 1 lipca 2024 r. za przestępstwo skarbowe, to aż 41 279 040 zł. W szczególnych przypadkach może ona wynieść nawet ok. 62 mln zł.

Natomiast urzędy skarbowe i celno-skarbowe mogą wystawiać mandaty do wysokości 21 500 zł, chociaż z praktyki wynika, że na ogół są nakładane kwoty niższe niż maksymalne.

Płaca minimalna

Wysokość grzywien przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym jest uzależniona od minimalnego wynagrodzenia. Od 1 lipca br. wzrosło ono z 4242 zł do 4300 zł. Natomiast w przyszłym roku czeka nas kolejna podwyżka. Na razie rząd zaproponował, żeby od 1 stycznia 2025 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 4626 zł.

Skutkiem tych podwyżek jest również zwiększenie limitu, który kwalifikuje czyn do kategorii wykroczeń skarbowych. Z wykroczeniem skarbowym mamy bowiem do czynienia wtedy, gdy kwota niezapłaconego podatku nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 lipca br. limit ten wynosi zatem 21 500 zł.

Przestępstwa skarbowe

Powyżej tej kwoty mamy do czynienia z przestępstwami skarbowymi. Ich sprawcy są zazwyczaj karani grzywną, ale bywa, że sąd orzeka karę ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności. Grzywna jest ustalana w stawkach dziennych – najniższa to 10, a najwyższa – 720 stawek. Stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 minimalnego wynagrodzenia ani przekraczać 400-krotności tej części.

Od 1 lipca 2024 r. najniższa stawka dzienna wynosi 143,33 zł, a najwyższa – 57 332 zł.

Tym samym maksymalna grzywna za przestępstwo skarbowe to 41 279 040 zł.

W przypadkach nadzwyczajnie obostrzonych może wynieść nawet 61 918 560 zł.

Maksymalna grzywna

Przypomnijmy, że maksymalna grzywna (do 720 stawek dziennych) pojawia się w kodeksie karnym skarbowym wielokrotnie i może zostać orzeczona łącznie z karą pozbawienia wolności. Grozi za:

• uchylanie się od opodatkowania (art. 54 par. 1 k.k.s.),
• oszustwo podatkowe (art. 56 par. 1 k.k.s.),
• przestępstwo celne (np. art. 85 par. 1, art. 86 par. 1, art. 87 par. 1 k.k.s.).

Taka grzywna jest też przewidziana za naruszenia – istotnych z perspektywy polityki podatkowej – wymogów związanych:

• z przygotowywaniem dokumentacji cen transferowych (art. 56c par. 1 k.k.),
• ze składaniem informacji o cenach transferowych (art. 80e par. 1 k.k.s.),
• ze składaniem oświadczeń związanych z podatkiem u źródła (art. 56d par. 1 k.k.s.),
• z raportowaniem schematów podatkowych (art. 80f par. 1 k.k.s.).

Wysokość kary zależy od uznania sądu – nie musi ona być nałożona w maksymalnej kwocie. Wpływ na jej wysokość ma wiele czynników, w tym okoliczności danej sprawy, postawa sprawcy i obrana przez niego linia obrony.

Wykroczenia skarbowe

Za wykroczenie skarbowe jest wymierzana przez sąd grzywna w granicach od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym od 1 lipca br. grzywna za wykroczenie skarbowe wyniesie od 430 zł do 86 000 zł. Natomiast maksymalna kwota mandatu nakładanego przez urzędników skarbówki będzie mogła wynieść 21 500 zł.

Mandaty wystawiają upoważnieni pracownicy urzędów skarbowych oraz upoważnieni pracownicy i funkcjonariusze urzędów celno-skarbowych. Prawomocny mandat wyklucza możliwość ponownego prowadzenia postępowania karnoskarbowego o ten sam czyn (chyba że nastąpi uchylenie mandatu na podstawie art. 140 k.k.s.).©℗

Zakaz wykonywania zawodu może być bardziej dotkliwy niż grzywna

Przedział kar na gruncie k.k.s jest olbrzymi – grzywna za ten sam czyn może sięgać od 1,5 tys. do ponad 41 mln zł, a przy nadzwyczajnym obostrzeniu kary te wartości mogą być jeszcze wyższe. Tak duże widełki mają dać sądom elastyczność orzeczniczą i możliwość dopasowania dolegliwości kary do okoliczności danego przypadku. W praktyce nie można spoglądać na kwestię kar w k.k.s w oderwaniu od specyfiki objętych nim czynów – a mówimy tu zazwyczaj o nieprawidłowościach dokumentacyjnych lub sprawozdawczych, nie o przestępstwach z użyciem przemocy. Stąd, co zrozumiałe, zazwyczaj zastosowanie ma kara grzywny, a pozbawienie wolności jest rzadkością.

Nie można jednak zapominać o innych środkach, które mogą mieć poważne konsekwencje dla osoby skazanej. Przykładowo, zakaz wykonywania zawodu, zajmowania określonych stanowisk czy prowadzenia działalności gospodarczej może być dla niektórych bardziej dotkliwy niż sama grzywna. Ponadto wyrok jest wpisany do rejestru karnego, co może mieć długofalowe skutki dla przyszłości zawodowej i osobistej skazanego.

W obliczu rosnącej liczby obowiązków podatkowych i okołopodatkowych (takich jak oświadczenia związane z cenami transferowymi i podatkiem u źródła czy też raportowanie schematów podatkowych (MDR), a także niejednoznacznych przepisów należy się upewnić, czy działania przedsiębiorstw w tym zakresie są prawidłowe, a także regularnie weryfikować ustaloną praktykę. Taka weryfikacja wpisuje się również w globalny trend wzmacniania funkcji compliance w przedsiębiorstwach oraz postulat zwiększonej ich transparentności.©℗