Można stracić ulgę termomodernizacyjną, jeśli gmina zrobi korektę

Gminy, które niesłusznie rozliczały VAT od dotacji na fotowoltaikę oraz pompy ciepła montowane w domach mieszkańców i wystawiały im faktury na wkład własny, mogą skorygować rozliczenia. Jeżeli się na to zdecydują, mieszkańcy stracą odliczone ulgi termomodernizacyjne

To oznacza, że będą musieli skorygować swoje zeznania roczne, w których potrącili wydatek.

– Jeżeli gmina nie skoryguje rozliczeń, na co pozwala interpretacja ogólna z 2 maja 2024 r. nr PT1.8101.1.2023, to jej mieszkańcy zachowają ulgę – potwierdza Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.

Dofinansowana fotowoltaika

Problem dotyczy gminnych inwestycji dofinansowywanych m.in. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, które polegały np. na instalowaniu systemów odnawialnych źródeł energii (OZE). Są to panele fotowoltaiczne i pompy ciepła. Gmina pokrywała większą część kosztów takich inwestycji w nieruchomościach należących do jej mieszkańców, a ci dokładali resztę (wkład własny).

W takiej sytuacji faktury (np. za montaż fotowoltaiki) były wystawiane na gminę przez podmioty zewnętrzne instalujące system OZE. Gmina pozostawała właścicielem tych urządzeń przez pięć lat (okres trwania projektu). W tym czasie miała je w swojej ewidencji środków trwałych, mimo że były zamontowane na prywatnych budynkach. Po upływie pięciu lat urządzenia te stawały się własnością mieszkańców.

Przez wiele lat gminy działały w takich sytuacjach, jakby były podatnikami VAT. W związku z tym wystawiały faktury mieszkańcom na wkład własny, który trafiał na konto bankowe gminy.

Dzięki temu mieszkańcy, którzy byli właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych, mogli odliczyć część kosztów montażu paneli fotowoltaicznych czy pomp ciepła, które sami sfinansowali, w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Panele i pompy są bowiem na liście wydatków możliwych do odliczenia w ramach tej preferencji, wymienionych w rozporządzeniu ministra inwestycji i rozwoju z 21 grudnia 2018 r. (Dz.U. poz. 2489 ze zm.). Nie miało przy tym znaczenia, że mieszkaniec przez pięć lat nie był właścicielem dofinansowanego zakupu. Ważne, że poniósł wydatek na termomodernizację.

Artykuł 26a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT zabrania jedynie potrącenia wydatków, które zostały „sfinansowane (dofinansowane) ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie”. Mieszkańcy odliczali więc tylko kwotę, którą sami zapłacili.

Zmiana podejścia

Problem w tym, że w dwóch wyrokach z 30 marca 2023 r. (sygn. akt C-612/21 oraz C-616/21) unijny trybunał potwierdził, że gmina w takich sytuacjach nie występuje jako podatnik VAT. Jedno orzeczenie dotyczyło montażu odnawialnych źródeł energii w budynkach należących do mieszkańców, drugie – usuwania azbestu z nieruchomości.

To spowodowało, że obecnie gminy w takich sytuacjach nie wystawiają już faktur. To oznacza, że mieszkańcy nie mogą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej i odliczyć wydatków, które sami ponieśli. Wysokość wydatków ustala się na podstawie faktur wystawionych przez podatnika podatku od towarów i usług, niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku (art. 26h ust. 3 ustawy o PIT).

Pisaliśmy o tym w artykule „Gmina nie może wystawiać faktur, więc mieszkańcy nie skorzystają z ulgi termomodernizacyjnej” (DGP nr 190/2023). Co jednak z tymi, którzy już ulgę odliczyli, bo otrzymali fakturę?

Jeżeli gmina skoryguje rozliczenia VAT, to i mieszkaniec będzie musiał skorygować ulgę. Potwierdza to interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 maja 2024 r. (sygn. 0115-KDIT3.4011.164.2024. 1.AWO). Wystąpiła o nią kobieta, która w 2022 r. podpisała umowę na dofinansowanie montażu fotowoltaiki i pompy ciepła. W tym samym roku wpłaciła zaliczkę, a gmina wystawiła fakturę, na podstawie której podatniczka rozliczyła ulgę w zeznaniu za 2022 r. W 2023 r. zapłaciła pozostałą kwotę i też chciała ją odliczyć. Jednak gmina zapowiedziała, że będzie wystawiać korekty faktury z wartością: 0 zł i noty uznaniowe na daną wartość fotowoltaiki.

Dyrektor KIS podkreślił, że zapowiedź ta świadczy o tym, iż dokonana transakcja nie podlega opodatkowaniu VAT i nie powinna być dokumentowana fakturą. Organ wyjaśnił, że jeżeli faktura została wystawiona nieprawidłowo, co potwierdza wystawienie noty uznaniowej, to podatnikowi nie przysługuje – w myśl obecnie obowiązujących przepisów – prawo do odliczenia poniesionego wydatku w ramach ulgi termomodernizacyjnej.

– To oznacza, że podatniczka będzie musiała skorygować zeznanie za 2022 r. i dopłacić podatek – mówi Małgorzata Samborska.

Jest wybór

Okazuje się jednak, że nie wszyscy podatnicy będą musieli poprawiać swoje rozliczenia. Będzie to bowiem zależało od decyzji gminy. Po wyrokach TSUE gminy mogą skorygować wcześniejsze rozliczenia – wyjaśnił minister finansów w interpretacji ogólnej z 2 maja 2024 r. Zapewnił zarazem, że nie muszą one tego robić, bo działały w zaufaniu do państwa (organów podatkowych). Jeżeli się na to zdecydują, powinny zrobić korektę do końca sierpnia br. Pisaliśmy o tym w artykule „Samorządy mogą skorygować VAT od proekologicznych projektów”, DGP nr 89/2024.

Jak twierdzi Małgorzata Samborska, jeżeli gmina nie zdecyduje się na korektę rozliczeń, to i jej mieszkańcy, którzy rozliczyli ulgę termomodernizacyjną, nie będą musieli korygować swoich zeznań podatkowych.

– Jeśli bowiem fiskus nie będzie kwestionował starych rozliczeń gminy, to w konsekwencji nie będzie mógł zakwestionować prawidłowości wystawionej przez gminę faktury będącej elementem koniecznym do zastosowania ulgi – podkreśla ekspertka.©℗