Fundacje rodzinne mają problem z podatkiem od budynków. Muszą go płacić i nie potrącą od CIT

Nie dość, że fundacje rodzinne muszą płacić podatek od budynków, co według ekspertów już jest kuriozalne, to nie potrącą go od 15-proc. CIT. Mogą go odjąć tylko od sankcyjnego, 25-proc. CIT.

Jest jednak mało prawdopodobne, aby fundacje świadomie decydowały się na zapłatę 25-proc. CIT. – Byłoby to nierozsądne – mówi w dzisiejszym wywiadzie dr Jowita Pustuł (patrz: rozmowa na s. B3).

To oznacza, że chcąc uniknąć podatku dochodowego, fundacje zapłacą drugi – od przychodów z budynków.

Dziś mija rok od wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326 ze zm.). Zasady opodatkowania tej instytucji są bardzo korzystne, ale pojawia się coraz więcej interpretacji indywidualnych, które mogą wskazywać na podatkowe ryzyko.

Dodatkowy podatek

Przykładem jest interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 marca 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.3.2024.1.MK). Wspominaliśmy już o niej w zestawieniu najważniejszych interpretacji, które zamieściliśmy w artykule „Rok fundacji rodzinnej. Dużo korzyści, ale są ryzyka” (DGP nr 97/2024).

Potwierdza ona, że fundacje rodzinne nie są wyłączone z podatku od przychodów z budynków. Chodzi o opodatkowanie stawką 0,035 proc. miesięcznie, czyli 0,42 proc. rocznie, wartości budynków przekraczającej 10 mln zł.

Pierwotnie zakładano, że przepisy o tym podatku nie będą miały zastosowania do fundacji rodzinnej. Ostatecznie jednak Sejm uchwalił co innego, a zmiana w tym zakresie została wprowadzona na ostatnim etapie prac parlamentarnych. Ministerstwo Finansów argumentowało wówczas, że nie chce, aby fundacje były zakładane w celu uniknięcia podatku od przychodów z budynków.

Problem polega na tym, że fundacje rodzinne nie tylko są nim objęte, lecz w zasadzie nie mogą go odliczyć od CIT jak inni podatnicy.

Zasadą jest bowiem, że podatek od przychodów z budynków można odliczyć od 19-proc. lub 9-proc. CIT, a nawet już od miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy (art. 24b ust. 13 ustawy o CIT). Jeżeli nie zostanie on odliczony w trakcie roku, to można go odjąć przy rozliczeniu rocznym CIT.

W przypadku fundacji rodzinnej jest to niemożliwe. Nie da się odjąć podatku od przychodów z budynków od 15-proc. CIT. Można go potrącić tylko od sankcyjnego, 25-proc. CIT.

Na odrębnych zasadach

Przypomnijmy, że co do zasady fundacje rodzinne są zwolnione z podatku dochodowego. Płacą 15-proc. CIT dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz fundatora lub beneficjenta albo przekazania im mienia wskutek własnej likwidacji.

Tylko jeżeli fundacja rodzinna wykonuje działalność wykraczającą poza dozwolony zakres (art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej), musi zapłacić CIT, i to według sankcyjnej stawki 25 proc. Za taką niedozwoloną działalność fiskus uważa m.in.: najem apartamentów, wniesienie kupionej przez fundację rodzinną nieruchomości na pokrycie udziałów w kapitale zakładowym spółki kapitałowej.

I tylko od tego 25-proc. CIT można odliczyć podatek od przychodów z budynków – stwierdził dyrektor KIS we wspomnianej interpretacji z 28 marca 2024 r.

Wyjaśnił, że takie odliczenie jest możliwe tylko od podatku obliczanego na podstawie art. 24r ust. 1 ustawy o CIT. Dlatego w miejsce podstawowych stawek podatku 19 proc. lub 9 proc. ma tu zastosowanie stawka 25 proc. Potwierdzeniem tego – dodał – jest konstrukcja zeznania rocznego CIT-8.

Natomiast przepis, który mówi o 15-proc. CIT, nie umożliwia odliczania podatku od przychodów z budynków, bo określa podstawę opodatkowania i terminy wpłaty CIT według całkiem odmiennych zasad niż przy zastosowaniu stawek 19 proc. i 9 proc. – stwierdził dyrektor KIS, wskazując na art. 24q ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT.

Co to w praktyce oznacza, tłumaczy na przykładzie Natalia Kamińska-Kubiak, menedżer i doradca podatkowy w Grant Thornton:

Przykład

Brak konsekwencji

Zdaniem ekspertów fundacje rodzinne w ogóle nie powinny być objęte podatkiem od przychodów z budynków.

– Obciążenie fundacji rodzinnych podatkiem od przychodów z budynków w istocie zniechęca do gromadzenia majątku rodzinnego, na który często składają się właśnie nieruchomości – zwraca uwagę Damian Kłosowicz, konsultant podatkowy w firmie doradczej Olesiński i Wspólnicy.

Uważa, że skoro zwolniono fundacje rodzinne z CIT, to nie ma podstaw do obciążania ich podatkiem, który ma przeciwdziałać unikaniu podatku dochodowego.

– To kuriozalne. Trudno uciekać przed czymś, czego nie ma – mówi ekspert.

Tego samego zdania jest Natalia Kamińska-Kubiak.

– Ustawodawca wprowadził podatek od przychodów z budynków, aby zniechęcić podatników do uciekania od płacenia podatku dochodowego. Stąd nawet jego początkowa nazwa: podatek minimalny – przypomina ekspertka.

Jej zdaniem przy uchwalaniu przepisów o fundacji rodzinnej nie tylko nie wzięto pod uwagę specyfiki takiej fundacji (w porównaniu z działalnością typowego podatnika CIT), lecz także zabrakło konsekwencji w jej opodatkowaniu.

– Poza tym w prawie podatkowym jest wiele instrumentów przeciwdziałających unikaniu opodatkowania – na czele z klauzulą GAAR – które już teraz mogą być z powodzeniem stosowane w przypadku fundacji rodzinnych – dodaje Damian Kłosowicz.

Kiedy go nie będzie

Natalia Kamińska-Kubiak zwraca natomiast uwagę na to, że fundacje rodzinne nie zawsze zapłacą podatek od przychodów z budynków. Tłumaczy to na następujących przykładach:

Przykład 2

Przykład 3