Zwrot wywłaszczonej działki, a odszkodowanie do gminy. Co z VAT?

Zwrot wywłaszczonej działki w zamian za zwaloryzowane odszkodowanie nie jest dostawą towaru – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.

Zgodnie z art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.) poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części, jeżeli nieruchomość lub jej część stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.

W rozpatrzonej przez wrocławski sąd sprawie chodziło o gminę, która następcy prawnemu poprzedniego właściciela zwróciła uprzednio wywłaszczoną działkę.

Do wywłaszczenia doszło w 1978 r. na podstawie art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U. z 1958 r. nr 17 poz. 70). O zwrot tej działki wystąpił spadkobierca w 2020 r.

Od 1978 r. nie były na niej prowadzone żadne prace, które byłyby realizacją celu wywłaszczenia. Nie doszło do planowanej budowy budynków mieszkalnych ani oświatowo-socjalnych. Działka pozostaje niezbudowana i niezagospodarowana.

Co z VAT

Gmina była przekonana, że zwrot nieruchomości będzie bez VAT w sytuacji, gdy następca prawny poprzedniego właściciela zwraca zwaloryzowaną wartość odszkodowania z tytułu wywłaszczenia.

To tylko restytucja stanu właścicielskiego nieruchomości na podstawie art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.) – argumentowała gmina.

Na wypadek jednak, gdyby fiskus uznał inaczej, gmina twierdziła, że podstawą opodatkowania powinna być w tym przypadku kwota zwróconego odszkodowania pomniejszona o VAT.

To opodatkowana dostawa…

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się z nią tylko w części. Uznał, że gmina prawidłowo określiła podstawę opodatkowania. W interpretacji z 30 czerwca 2023 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.217.2023.2.JM) wyjaśnił, że podstawą opodatkowania jest kwota zwracanego odszkodowania pomniejszona o VAT (bo zwracaną kwotę należy traktować jak kwotę brutto).

Fiskus nie zgodził się natomiast z gminą w zasadniczej kwestii. Stwierdził, że takiej transakcji nie można traktować jak zwrotu towaru, bo nie dojdzie ani do anulowania, ani do wypowiedzenia, ani do rozwiązania stosunku zobowiązaniowego, który powstał w 1978 r.

Dojdzie do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a zatem do dostawy towaru. Będzie to odpłatna dostawa, bo w zamian za zwrot odszkodowania – wyjaśnił dyrektor KIS. Uznał więc, że będzie to czynność opodatkowana VAT.

...nie dostawa, lecz zwrot

Stanowiska tego nie zaakceptował WSA we Wrocławiu. W uzasadnieniu sędzia Dominik Dymitruk wyjaśnił, że sporna czynność polega na zwrocie uprzednio wywłaszczonej nieruchomości na rzecz konkretnego podmiotu, który nie jest wybierany w ramach swobody działania gminy, a odbywa się ona na podstawie konkretnego przepisu ustawy o gospodarce nieruchomościami.

– Gmina nie działa również w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ponieważ nie jest to grunt należący do zasobów gminy. Należy on do Skarbu Państwa, a jedynie jest zarządzany przez prezydenta miasta, który wykonuje zarząd nad mieniem Skarbu Państwa – tłumaczył sędzia Dymitruk.

Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo