Szybsza amortyzacja oraz zmiany dla pozyskujących dotacje

Od 1 stycznia 2024 r. w powiecie o dużym bezrobociu i niskim dochodzie na mieszkańca można indywidualnie ustalać stawki amortyzacji dla nowych budynków (lokali) niemieszkalnych i budowli.

Weszła też w życie inna nowość – dla podatników, którzy za pieniądze z dotacji, subwencji lub innego wsparcia o podobnym charakterze kupują lub wytwarzają we własnym zakresie środek trwały bądź wartość niematerialną i prawną (patrz: ramka).

Obie zmiany wynikają z różnych nowelizacji.

Szybciej w koszty

Pierwsza z nich to skutek nowelizacji z 17 sierpnia 2023 r. ustaw o PIT i CIT (Dz.U. poz. 1787). Nowa preferencja dotyczy wyłącznie nieruchomości niemieszkalnych, w tym budowli. W niektórych przypadkach będzie można je amortyzować nawet przez pięć lat, przy zastosowaniu maksymalnej stawki 20 proc. rocznie.

Przypomnijmy, że nieruchomości mieszkalnych obecnie w ogóle się nie amortyzuje.

Pierwotnie zakładano, że nowa preferencja zacznie obowiązywać wstecz, tj. od 1 stycznia 2023 r., ale ostatecznie zdecydowano, że wejdzie ona w życie z początkiem 2024 r.

Mogą z niej korzystać mikroprzedsiębiorcy oraz mali lub średni przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.). Chodzi więc o firmy, które w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniały łącznie następujące warunki:

• zatrudniały średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
• osiągnęły roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 mln euro.

Z nowej preferencji nie mogą skorzystać duzi podatnicy w rozumieniu prawa przedsiębiorców.

Dotyczy ona zarówno podatników PIT (nowe ust. 7–13 w art. 22j ustawy o PIT), jak i podatników CIT (nowe ust. 7–13 w art. 16j ustawy o CIT). Jest dla nich pomocą de minimis.

Jak było

Przypomnijmy, że dotychczas przyśpieszona amortyzacja dotyczyła tylko maszyn i urządzeń zaliczonych do grup 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) oraz środków transportu z wyłączeniem samochodów osobowych.

Preferencja ta nadal będzie obowiązywać (art. 22k ust. 1 i 2 ustawy o PIT, art. 16k ust. 1 i 2 ustawy o CIT). Dzięki niej stawkę amortyzacji można podwyższyć o wskaźnik nie wyższy niż 3,0.

Mogą z niej korzystać przedsiębiorcy, których zakład jest położony na terenie gminy:

• o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo
• zagrożonej recesją i degradacją społeczną.

Wykaz takich gmin ustala Rada Ministrów.

Jak będzie

Od 1 stycznia 2024 r. przyspieszona amortyzacja jest też przewidziana dla wytworzonych we własnym zakresie budynków (lokali) niemieszkalnych i budowli zaliczonych do grup 1 i 2 KŚT, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych danego podatnika. Są to budynki i lokale (grupa l) oraz obiekty inżynierii lądowej i wodnej (grupa 2).

Warunkiem zastosowania nowej preferencji jest to, aby:

• nieruchomość znajdowała się na obszarze gminy zlokalizowanej w powiecie, w którym stopa bezrobocia wynosi co najmniej 120 proc. stopy bezrobocia w kraju i
• wskaźnik dochodów podatkowych na mieszkańca gminy był niższy niż 100 proc. wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin w kraju.

Chodzi zatem o tereny zagrożone wyludnieniem. Indywidualne stawki amortyzacji mają zachęcić do inwestowania na tych terenach i tworzenia nowych miejsc pracy.

Dlatego dla nieruchomości znajdujących się w powiecie, w którym stopa bezrobocia wynosi:

• od 120 proc. do 170 proc. stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat (czyli przy zastosowaniu maksymalnej stawki 10 proc. rocznie),
• powyżej 170 proc. stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie może być krótszy niż 5 lat (maksymalna stawka 20 proc. rocznie).

Jak to ustalić

Warunki dotyczące bezrobocia i dochodu ustala się na miesiąc, w którym wystąpiło jedno z następujących zdarzeń:

• uprawomocniła się decyzja o pozwoleniu na budowę,
• upłynął termin na wniesienie sprzeciwu wobec dokonanego zgłoszenia budowy albo wydano zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia takiego sprzeciwu,
• środek trwały został po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych – w przypadku, gdy budowa tego środka trwałego nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy lub z innych przyczyn nie doszło do wydania takiej decyzji albo dokonania takiego zgłoszenia.

Przepis przejściowy (art. 3 nowelizacji) wymaga, aby zdarzenia te nastąpiły po 31 grudnia 2023 r. To jeden z warunków zastosowania nowych art. 22j ust. 7–13 ustawy o PIT i art. 16j ust. 7–13 ustawy o CIT.

Skąd wziąć wskaźniki

Jeżeli idzie o przeciętną stopę bezrobocia w powiecie i w kraju, to wskaźniki te ogłasza prezes Głównego Urzędu Statystycznego w roku poprzedzającym wskazane powyżej zdarzenia (np. uprawomocnienie się decyzji).

Natomiast wskaźniki dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie (wskaźnik G) i dla wszystkich gmin (wskaźnik Gg) stanowią co do zasady podstawę do wyliczenia kwot części wyrównawczej subwencji ogólnej za rok poprzedni (zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2267 ze zm.).

Ogłasza je co roku minister finansów w Monitorze Polskim. W obwieszczeniu z 5 grudnia 2023 r. (M.P. poz. 1359) podał ich wysokość na rok 2024.©℗