Przeniesienie siedziby spółki do innego kraju. Zmiany k.s.h. w pytaniach i odpowiedziach

Obecnie, na mocy obowiązującej od 15 września br. ostatniej nowelizacji kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.), przeniesienie siedziby spółki do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie rodzi już konieczności likwidacji spółki, a umożliwia kontynuowanie działalności po przeprowadzeniu procedury przekształcenia transgranicznego. Należy mieć jednak na względzie potencjalne konsekwencje takiej operacji, z których najważniejszą jest obowiązek stosowania prawa państwa, do którego przeniesiono siedzibę spółki. Wprowadzone zmiany nasuwają też wiele innych pytań, z którymi zwracają się do nas klienci. Przedstawiamy odpowiedzi na kilka z nich. Hubert Kawałek jest associate, Praktyka Prawa Spółek Fuzji i Przejęć, kancelaria Domański, Zakrzewski, Palinka

• Czy skoro przepisy k.s.h. dopuszczają przeniesienie siedziby spółki z o.o. lub spółki akcyjnej do innego kraju UE lub EOG, przy zachowaniu przez spółkę osobowości prawnej, to czy mogę zarejestrować spółkę w Polsce z siedzibą np. w Berlinie?

Nie. Rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym podlegają wyłącznie spółki, które mają siedzibę na terenie Polski. Przeniesienie spółki będzie możliwe wyłącznie po jej przekształceniu transgranicznym w spółkę prawa państwa członkowskiego UE lub EOG. Na skutek przeniesienia siedziby spółki poza granice RP przekształcany podmiot przestanie podlegać polskim przepisom prawa, a będzie podlegał przepisom prawa właściwego ze względu na nową siedzibę (w rozpatrywanym przypadku ‒ prawa niemieckiego). Jest to zgodne z art. 19 ust. 1 prawa prywatnego międzynarodowego (dalej: p.p.m.), który wskazuje, że z chwilą przeniesienia siedziby spółki do innego państwa osoba prawna podlega prawu tego państwa.

• Czy podmiot prowadzący spółkę poza granicami RP, lecz na terenie UE/EOG, może ją przekształcić w spółkę prawa polskiego?

Tak, jednak przy zastrzeżeniu, że takie przekształcenie dopuszczalne jest też przez prawo państwa pochodzenia spółki (prawo kraju, w którym spółka ma siedzibę).

• Co w sytuacji, gdy mój kontrahent dokonał przeniesienia siedziby swojej spółki do innego kraju UE?

Należy mieć na względzie, że od tej pory będzie on prowadził swoją działalność zgodnie z przepisami kraju, w którym ma siedzibę. To może mieć również wpływ na ewentualne spory sądowe. Ważnym bowiem wątkiem wymagającym rozważenia w związku z wejściem w życie nowelizacji jest kwestia właściwości miejscowej sądu w przypadku zaistnienia sporów korporacyjnych, do których możemy zaliczyć w szczególności spory:

• związane z zaskarżaniem uchwał podjętych na zgromadzeniach wspólników,
• o wyłączenie wspólnika oraz o rozwiązanie spółki,
• o roszczenia związane z odpowiedzialnością członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o.,
• o roszczenia przeciwko członkom organów spółki za szkody wyrządzone w związku z pełnieniem przez nich funkcji.

Zgodnie z regulacją przewidzianą w art. 40 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) „powództwo ze stosunku członkostwa spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia wytacza się wyłącznie według miejsca ich siedziby”. Równocześnie, jak wskazuje art. 298 k.s.h., do którego stosuje się również art. 299 k.s.h., „powództwo o odszkodowanie przeciwko członkom organów spółki oraz likwidatorom wytacza się według miejsca siedziby spółki”.

Odpowiedzi na pytanie, jaka byłaby właściwość miejscowa sądów w przypadku zaistnienia sporów, należy szukać w art. 19 p.p.m., zgodnie z którym „z chwilą przeniesienia siedziby do innego państwa osoba prawna podlega prawu tego państwa. Osobowość prawna uzyskana w państwie dotychczasowej siedziby jest zachowana, jeżeli przewiduje to prawo każdego z zainteresowanych państw. Przeniesienie siedziby w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie prowadzi do utraty osobowości prawnej”.

Tym samym nowelizacja k.s.h. została ujednolicona z treścią p.p.m., wobec czego w przypadku przeniesienia siedziby spółki do innego kraju członkowskiego UE lub państwa-strony umowy o EOG w związku z przekształceniem transgranicznym ewentualny spór będzie rozstrzygany według prawa państwa, w którym spółka ma siedzibę.

• Dokonałam przeniesienia siedziby spółki do innego państwa UE lub EOG. Gdzie teraz mają się odbywać zgromadzenia wspólników/walne zgromadzenia akcjonariuszy spółki?

W wyniku przeniesienia siedziby polskiej spółki do innego kraju miejsce odbywania zgromadzeń wspólników/walnych zgromadzeń akcjonariuszy będzie ustalane na zasadach określonych w danym państwie, zgodnie z art. 19 p.p.m. Od tej pory wszystkie kwestie korporacyjne będą rozstrzygane zgodnie z przepisami kraju właściwego dla nowej siedziby spółki.

• Jak inne kraje członkowskie UE (Luksemburg czy Belgia) regulują kwestię siedziby i podległości przepisom krajowym?

Prawo Luksemburga stanowi, że spółka mająca siedzibę za granicą z mocy prawa jest uznawana za pełnoprawny podmiot, także w zakresie zdolności prawnej i sądowej, na równi ze spółkami prawa luksemburskiego. Jest to niezależne od istnienia umów międzynarodowych. Spółka ta musi jednak spełnić takie same formalności jak spółki luksemburskie, w tym m.in. dokonać wpisu do rejestru będącego odpowiednikiem polskiego Krajowego Rejestru Sądowego (Registre de commerce et des sociétés).

Natomiast prawo belgijskie dopuszcza możliwość przeniesienia spółki poza granice kraju, ale jednocześnie zastrzega, że nie jest możliwe przeniesienie spółki do Belgii i zachowanie osobowości prawnej, jeśli państwo pochodzenia spółki na to nie pozwala. ©℗