Podatnicy niechętni do cofania skutków unikania opodatkowania. Szef KAS wydał zaledwie trzy decyzje

Szef Krajowej Administracji Skarbowej wydał do tej pory tylko trzy decyzje określające warunki, na jakich podatnicy mogli cofnąć skutki unikania opodatkowania. Jeden wniosek o wydanie takiej decyzji jest obecnie rozpatrywany.

Dane te przekazało Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP.

Liczba wydaje się mizerna, zważywszy na to, że procedura cofnięcia skutków unikania opodatkowania obowiązuje od 1 stycznia 2019 r. Dla porównania warto jednak dodać, że przez pierwsze 2,5 roku, tj. do sierpnia 2021 r., szef KAS nie wydał ani jednej decyzji w tym zakresie.

O braku zainteresowania podatników tą procedurą i planach fiskusa, jak ją ożywić, pisaliśmy już w 2021 r. w artykule „Fiskus chce reanimować martwą procedurę” (DGP nr 162/2021).

Zmiany w tym zakresie wprowadził Polski Ład, czyli nowelizacja z 29 października 2021 r. (t.j. Dz.U. poz. 2105 ze zm.).

Zastosowanie klauzuli

Z danych resortu finansów za okres od 2017 r. do połowy 2023 r. wynika, że do końca czerwca br. szef KAS wydał w sumie w I instancji 136 decyzji o zastosowaniu klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Najwięcej z nich dotyczyło zobowiązań podatników za lata 2016 (53 decyzje) i 2017 (66 decyzji).

Natomiast w II instancji zostało wydanych w sumie 95 decyzji, z czego zdecydowana większość (58) w okresie od 1 lipca 2022 r. do końca czerwca 2023 r. Pisaliśmy o tym szerzej w artykule „Klauzula generalna przejściowo hamuje” (DGP nr 173/2023).

Korekta na warunkach fiskusa

Cofnięciu skutków unikania opodatkowania ma służyć procedura uregulowana w art. 119zfa – art. 119zfn ordynacji podatkowej. Jest ona skierowana do podatników uzyskujących korzyści, w odniesieniu do których może mieć zastosowanie klauzula przeciw unikaniu opodatkowania. Mogą oni złożyć do szefa KAS wniosek o wydanie decyzji, w której zostaną określone warunki, na jakich mogą skorygować swoje rozliczenia i wycofać się w ten sposób z wdrażanych przez siebie schematów agresywnej optymalizacji.

Miała to być alternatywa dla zwykłej korekty. Jej zasadniczą zaletą miało być to, że decyzja szefa KAS jest uwzględniona przez skarbówkę w trakcie postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej (chyba że zgromadzone dowody wykazałyby, iż podatnik nierzetelnie opisał we wniosku stan faktyczny). Natomiast samodzielną korektę dokonaną przez podatnika organy nie zawsze muszą uwzględnić.

Ponadto procedura pozwala skorygować rozliczenia nawet w sytuacjach, w których doszło do zmian własnościowych lub strukturalnych, wykluczających możliwość korekty „na własną rękę”. Jako przykład MF wskazywało sytuację, w której dany podmiot nie jest już podatnikiem lub nie posiada już przedmiotu opodatkowania (np. sprzedanej nieruchomości).

Zerowe zainteresowanie

Początkowo jednak podatnicy nie byli w ogóle zainteresowani tą procedurą. Dlaczego? Zdaniem ekspertów wybierali oni inne rozwiązanie – samodzielnie korygowali rozliczenia, składając przy tym czynny żal, co chroni ich przed karą za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe.

Niektórzy woleli siedzieć cicho i nie decydowali się nawet na korektę, licząc na to, że fiskus się nimi nie zainteresuje.

Jest łatwiej

Zmiany wprowadzone od 2022 r. w wyniku Polskiego Ładu miały przekonać podatników do korzystania z procedury cofnięcia skutków unikania opodatkowania. Pozwolono więc, aby przedsiębiorcy, którzy cyklicznie uzyskują korzyści podatkowe mogące być przedmiotem zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, nie musieli po zakończeniu każdego okresu rozliczeniowego składać odrębnych wniosków do szefa KAS. Obecnie wszystkie korzyści podatkowe można ująć w jednym wniosku, a pozytywna decyzja szefa KAS pozwala na korektę za wszystkie okresy rozliczeniowe.

Nowe obowiązki i kary

Nowelizacja wdrażająca Polski Ład zaowocowała jednak nie tylko „marchewką”. Nie zmieniła się co prawda zasada, zgodnie z którą po uzyskaniu decyzji szefa KAS przedsiębiorcy mają 14 dni na złożenie korekty deklaracji (lub informacji zastępczej – gdy korekta jest niemożliwa), aby cofnąć skutki unikania opodatkowania. Teraz jednak przedsiębiorca, który się na to zdecyduje, musi dołączyć do korekty pisemne uzasadnienie. Tłumaczono to tym, że organ podatkowy, do którego trafi korekta deklaracji, nie będzie tym samym organem, który wydaje decyzję o warunkach cofnięcia skutków unikania opodatkowania.

Ponadto podmioty, które mimo otrzymania wezwania nie przekażą szefowi KAS całości posiadanych informacji albo danych o rachunkach bankowych i innych rozliczeniach finansowych, o których mowa w art. 49 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, mogą zapłacić karę w wysokości 10 tys. zł.

– Zmiany wprowadzane przez tzw. Polski Ład nie przyniosły zakładanych efektów, skoro po prawie pięciu latach obowiązywania przepisów liczbę decyzji szefa KAS możemy nadal policzyć na palcach jednej ręki. Niewykluczone, że mogło się do tego przyczynić właśnie zobowiązanie podatników do uzasadniania przyczyn korekty i wprowadzenie nowej kary. Zamiast istotnej liberalizacji przepisów zdecydowano się wprowadzić kolejne obowiązki, nie tylko biurokratyczne – podsumowuje Adrian Kęmpiński, ekspert podatkowy z LTCA. ©℗