Niektóre ustawodawstwa podatkowe zawierają tzw. regulację CFC. Co ona oznacza dla opodatkowania dochodu spółek kapitałowych?
Regulację CFC (Controlled Foreign Corporation) można ogólnie zdefiniować jako zbiór przepisów wprowadzających w danym państwie opodatkowanie dochodów uzyskanych przez spółkę zależną podmiotu mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania w danym państwie, jeżeli ta spółka zależna jest kontrolowana przez daną spółkę - poprzez większość udziału w jej kapitale lub poprzez większość głosów na zgromadzeniu wspólników akcjonariuszy - i jednocześnie dochód tej spółki zależnej ma charakter pasywny (dywidendy, odsetki, należności licencyjne lub zyski kapitałowe) oraz podlega w państwie, w którym ma siedzibę lub miejsce faktycznego zarządu, opodatkowaniu znacznie niższemu niż opodatkowanie spółki dominującej. Celem regulacji typu CFC jest generalnie zapobieżenie eksportowi kapitału - a tym samym erozji tzw. bazy podatkowej - z państw rozwiniętych gospodarczo do państw, które stosują tzw. szkodliwą konkurencję podatkową, czyli mówiąc wprost - do rajów podatkowych, czego wynikiem jest akumulacja nisko opodatkowanego lub wcale nieopodatkowanego dochodu o charakterze biernym w spółkach zależnych, bez formalnego późniejszego transferu takiego dochodu do spółki dominującej. Jeżeli taki fakt ma miejsce, to opodatkowanie dochodu spółki zależnej w spółce dominującej - nawet gdy spółka zależna nie dokonuje transferu zysków w postaci dywidendy - niweluje niekorzystny z punktu widzenia dochodów budżetowych efekt eksportu kapitału do rajów podatkowych, czyli pozwala realizować zasadę podatkowej neutralności eksportu kapitału (Capital Export Neutrality - CEN).
Pierwsze regulacje typu CFC pojawiły się w USA, a potem i w wielu innych państwach, w tym w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Obecnie regulacje typu CFC obowiązują we Francji, Hiszpanii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Danii, Finlandii, Szwecji i Portugalii. Zazwyczaj europejskie regulacje typu CFC zawierają ogólne wyłączenia obowiązywania tych zasad dla spółek z innych państw UE, aczkolwiek niektóre ustawodawstwa działają na podstawie systemu tzw. czarnych list, obejmujących również spółki z państw europejskich - tak m.in. działa ustawodawstwo CFC we Włoszech, gdzie wyraźnie ma ono zastosowanie do spółek z Cypru, Malty i Luksemburga. Wprowadzenie lub stosowanie wewnętrznych regulacji typu CFC jest zjawiskiem kontrowersyjnym, gdyż powoduje komplikacje prawne m.in. na tle równolegle obowiązujących postanowień międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania opartych na Konwencji Modelowej OECD i wynikających z nich konfliktów norm prawnych w tym zakresie.
dr JANUSZ FISZER
partner White & Case, docent UW