Pożyczki udzielane spółce przez udziałowców będą rozliczane za pomocą konta rozrachunków. Za jego pomocą będą ewidencjonowane m.in. naliczone odsetki i odprowadzany od nich zryczałtowany podatek dochodowy.

Udzielanie pożyczek spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. przez udziałowców będzie następowało na podstawie przepisów kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych.
Szczególnie warto zwrócić uwagę na art. 15 par. 1 kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej.
Wycena początkowa
Ujęcie pożyczki w księgach następuje zgodnie z art. 28 ust. 11 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Przepis ten nakazuje, aby na dzień powstania ewidencjonować nabyte lub powstałe należności i zobowiązania, w tym również z tytułu pożyczek - według wartości nominalnej. W związku z tym wpływ środków z tytułu pożyczek należy zaewidencjonować w zastępujący sposób: strona Wn konta 130 „Rachunek bankowy”, strona Ma konta 240 „Inne rozrachunki”. Natomiast na dzień bilansowy zobowiązania wycenia się w kwocie wymagającej zapłaty. Oznacza to wartość pożyczki powiększoną o należne odsetki. Stanowi o tym art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości, który określa, że aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy, a w przypadku zobowiązania - w kwocie wymagającej zapłaty, przy czym zobowiązania finansowe, których uregulowanie zgodnie z umową następuje drogą wydania aktywów finansowych innych niż środki pieniężne lub wymiany na instrumenty finansowe - według wartości godziwej.
Odsetki od pożyczki
Dla ewidencji księgowej istotny będzie fakt, że dla wspólnika udzielającego pożyczkę otrzymane odsetki będą stanowiły przychód z kapitałów pieniężnych. Spółka wypłacająca odsetki jest zobowiązana jako płatnik do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 19 proc. Należy pamiętać, że w tym zakresie istotna jest sama osoba wspólnika. Jeżeli pożyczkodawcą jest osoba fizyczna, do urzędu skarbowego kwotę podatku przekazuje się do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek. Natomiast w przypadku osób prawnych przekazanie podatku do urzędu skarbowego właściwego dla podatnika następuje w terminie do siódmego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.
W związku z tym spłatę pożyczki wraz z odsetkami po potrąceniu zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanych odsetek należy zaewidencjonować w następujący sposób: strona Wn konta 240 „Inne rozrachunki”, strona Ma konta 130 „Rachunek bankowy”.
Natomiast potrącenie zryczałtowanego podatku dochodowego od kwoty wypłacanych odsetek: Wn konta 240 „Inne rozrachunki”, strona Ma konta 220 „Rozrachunki publicznoprawne”.
Zamiana na udziały
Udzielona pożyczka może zostać zamieniona na udziały w kapitale zakładowym spółki. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 262 par. 4 kodeksu spółek handlowych podwyższenie kapitału zakładowego następuje z chwilą wpisania do rejestru sądowego. Dlatego w księgach rachunkowych podwyższenie kapitału ujmowane jest pod datą wpisu podwyższenia do Krajowego Rejestru Sądowego. Warto pamiętać, że jeżeli do dnia bilansowego nie dokonano by jeszcze wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru sądowego, wniesiony przez udziałowców kapitał (w formie konwersji pożyczki na udziały) będzie stanowić pozostałe kapitały rezerwowe.
CZYM JEST UMOWA POŻYCZKI
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.
Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 28 ust. 1 pkt 8 oraz art. 28 ust. 11 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
■ Art. 15 par. 1 oraz art. 262 par. 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).
■ Art. 720-724 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
■ Art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
■ Art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).