Przedsiębiorca, który nieterminowo dostarczył towar kontrahentowi i zapłacił w związku z tym karę umowną, może odliczyć taki wydatek od przychodu – potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.

Wcześniej tak samo orzekł m.in. 7 czerwca 2023 r. (sygn. akt II FSK 2961/20), 8 grudnia 2022 r. (II FSK 1132/20) i 9 stycznia 2020 r. (II FSK 1330/19).

W każdym z tych wyroków sąd uznał, że kary umowne za niedotrzymanie terminu dostawy mogą być podatkowym kosztem na zasadach ogólnych, a więc jeżeli tylko ich poniesienie ma związek z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodu.

Problemy z dostawcą

W najnowszej sprawie chodziło o spółkę, która dostarczała i instalowała sprzęt medyczny dla szpitali. Umowy przewidywały szczegółowe daty dostaw i montażu oraz postanowienia o naliczaniu kar umownych za nieterminową dostawę sprzętu lub wykonania usług.

Takie opóźnienia zdarzały się najczęściej z powodu problemów we współpracy z dostawcą sprzętu medycznego. Spółka na bieżąco informowała szpitale o ewentualnych opóźnieniach. Mimo to musiała płacić kary umowne za opóźnienie.

Uważała, że może zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodu, bo – jak argumentowała – są one powiązane z zabezpieczeniem źródła jej przychodów. Jest więc spełniony warunek, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – przekonywała.

Każde opóźnienie to wada

Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Wskazał na art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, z którego wynika, że nie są kosztem uzyskania przychodu kary umowne i odszkodowania „z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług”.

Dyrektor KIS uznał, że przepis ten należy interpretować szerzej i że obejmuje on wszelkie odszkodowania i kary umowne, i to niezależnie od tego, czy są one skutkiem szkody powstałej w wyniku winy przedsiębiorcy, czy innego podmiotu.

– Wystarczającą przesłanką jest wystąpienie odpowiedzialności zobowiązanego za opóźnienie czy zwłokę, która może wynikać z ustawy lub ze stosunku obligacyjnego łączącego strony – stwierdził organ.

Niektóre można odliczyć

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy (I SA/Bd 478/20). Przywołał wspomniane orzeczenie NSA z 9 stycznia 2020 r. (II FSK 1330/19) i stwierdził, że w świetle tego wyroku art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT powinien być interpretowany ściśle. Nie można więc rozciągać go na sytuacje, w których opóźnienie w realizacji usług nie wynikało z winy przedsiębiorcy – orzekł bydgoski sąd.

NSA podkreślił natomiast, że w spornym art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT termin „zwłoka” dotyczy usunięcia wad towarów lub usług, a nie opóźnienia, jak miało to miejsce w przypadku spółki.

– Gdyby ustawodawca chciał wyłączyć wszystkie kary umowne z katalogu kosztów uzyskania przychodu, to odpowiednio sformułowałby przepis ustawy – uzasadnił wyrok sędzia Tomasz Zborzyński.

NSA uznał więc, że kara umowna związana z niedotrzymaniem terminu umowy nie jest objęta wyłączeniem z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, niezależnie od tego, który podmiot zawinił.©℗

orzecznictwo

Podstawa prawna

Wyrok NSA z 25 lipca 2023 r., sygn. akt II FSK 137/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia