Subskrybuj nas na Youtube
ZMIANA PRAWA 9 października Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (w dniu wysyłania numeru do drukarni ustawa czekała na podpis prezydenta) przynoszącą zupełnie nowe regulacje dotyczące dokumentacji podatkowej. Nowelizacja ta jest efektem prac, jakie toczą się w ramach inicjatywy OECD dotyczącej zwalczania erozji podstawy opodatkowania i przerzucania dochodów (BEPS – base erosion, profit shifting) i które spowodowały konieczność dostosowania dotychczasowych przepisów do ostatnio wypracowanych międzynarodowych standardów. Obok omawiamy najważniejsze zmiany.
/>
/>
/>
/>
/>
/>
Może się wydawać, że podatnicy mają dość dużo czasu na przygotowanie się do sprostania nowym obowiązkom dokumentacyjnym i sprawozdawczym. Należy jednak zwrócić uwagę, że zakres informacji, jakie będą musiały się znaleźć w nowej dokumentacji podatkowej, jest znacznie szerszy niż w dotychczas obowiązujących przepisach. Już obecnie podatnicy działający w ramach dużych, często międzynarodowych grup ubolewali nad tym, że nie mają pełnego dostępu do informacji, które są zobligowani przekazywać urzędom skarbowym, a także że odpowiednie dokumenty lub dane docierają do nich ze znaczącym opóźnieniem. Po wejściu w życie zmian sprawa będzie jeszcze bardziej skomplikowana z uwagi na konieczność przekazania o wiele obszerniejszych informacji, często o charakterze ściśle poufnym. Zatem czas, który pozostał do momentu wejścia w życie nowych przepisów, należy poświęcić na edukację własnych pracowników, przygotowanie wewnętrznych procedur przekazywania informacji oraz wypracowanie nowych standardów sporządzania dokumentacji. Warto zacząć już dziś, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji przy zetknięciu się z nową rzeczywistością w roku 2017. Wbrew pozorom jest to bardzo bliska perspektywa. ©?
Nowe wymagania dokumentacyjne
Nowe przepisy przynoszą istotne zmiany odnośnie do dotychczasowego podejścia zarówno do zakresu podmiotowego obowiązku, jak i merytorycznej zawartości dokumentacji. Przepisy, które będą obowiązywać od 2017 r. (z wyjątkiem regu lacji dotyczącej sprawoz dań CIT-CBC, o których poniżej, obowiązujących już od początku 2016 r.), stanowią prawdziwą rewolucję w podejściu do zagadnienia dokumentacji cen transferowych.
Co jest najważniejsze
1. Zmiana definicji podmiotów powiązanych
Przede wszystkim ustawodawca w istotny sposób zmienia definicję podmiotów powiązanych. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 11 ustawy o CIT za podmioty powiązane kapitałowo będziemy uważać tylko te, w których udział w kapitale innego podmiotu nie będzie mniejszy niż 25 proc., a nie jak dotychczas tylko 5 proc. Zatem spora część podatników posiadających obecnie dość niskie udziały w kapitale innych podmiotów nie będzie już traktowana jako podmioty powiązane i rygory w zakresie cen transferowych przestaną ich dotyczyć. Nie można jednak zapominać, że przepisy o powiązaniach osobowych, rodzinnych itp. dotyczące podmiotów krajowych pozostaną bez zmian.
OCENA: To bardzo korzystna zmiana dla podatników. Do podmiotów powiązanych kapitałowo w stopniu mniejszym niż 25 proc. nie będą już miały stosowania przepisy o cenach transferowych.
2. Uzależnienie obowiązków od wielkości podatników
Nowelizacja wprowadza nieistniejące dotąd rozróżnienie obowiązków dokumentacyjnych w zależności od wielkości podatników. Im większa skala działalności, tym więcej obowiązków. W konsekwencji najmniejsi podatnicy, których przychody lub koszty w rozumieniu przepisów o rachunkowości nie przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartości 2 mln euro, nie będą musieli przygotowywać dokumentacji podatkowej.
OCENA: To korzystna zmiana – więksi podatnicy nie będą musieli dokumentować transakcji relatywnie mało istotnych w porównaniu do skali ich działalności.
3. Przekroczenie progu to nowy obowiązek
Przekroczenie progu 2 mln euro ma powodować powstanie obowiązku również w kolejnym roku podatkowym, nawet jeśli wysokość przychodów w roku, za który podatnik był zobowiązany do sporządzenia dokumentacji, była niższa. Oznacza to, że każdorazowe przekroczenie progu 2 mln euro przychodów lub kosztów spowoduje konieczność sporządzania dokumentacji przez co najmniej 2 kolejne lata podatkowe.
OCENA: Zmiana może powodować sporo problemów i być może niepotrzebnych dokumentacji – mały podatnik, który w wyjątkowo dobrym roku, z uwagi na szczególną koniunkturę, podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu, będzie musiał przygotowywać dokumentację za kolejny rok, który może się okazać bardzo słaby finansowo.
4. Szczególne regulacje dla rajów podatkowych – bez zmian
Dokumentacja ma być przygotowywana nie tylko do transakcji z podmiotami powiązanymi, ale również do transakcji lub innych zdarzeń, w których podatnik dokonuje płatności bezpośrednio lub pośrednio do podmiotu mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w raju podatkowym.
Tak jak obecnie dotyczy to transakcji lub zdarzeń, których równowartość przekracza 20 000 euro. Odnosi się to także do dokumentowania umów spółki niebędącej osobą prawną, umów wspólnego przedsięwzięcia lub innych umów o podobnym charakterze, w których łączna wartość wkładów lub wartość umowy czy przedsięwzięcia przekracza wspomniane 20 000 euro. Nie ma znaczenia, czy dotyczy to relacji z podmiotami powiązanymi, czy z niezależnymi. Obowiązki te odnoszą się do wszystkich podatników – również tych najmniejszych nieprzekraczających progu 2 mln euro przychodów lub kosztów.
OCENA: Może nieco razić brak zmian progu 20 000 euro w porównaniu z progami wprowadzonymi dla transakcji z podmiotami powiązanymi, a także fakt, że również najmniejsze podmioty będą musiały taką dokumentację przygotowywać. Świadczy to dobitnie o determinacji fiskusa do przeciwdziałania zjawisku transferowania zysków za granicę, a zwłaszcza do terytoriów szczególnie przyjaznych podatkowo.
Terminy oraz dodatkowe sprawozdania
Bez zmian
Niezmieniony pozostanie termin do przedstawienia dokumentacji – na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej będzie musiała być przekazana w ciągu 7 dni od dnia jego doręczenia.
Bez limitu
Nowość! Od 2017 r. organy podatkowe lub kontrolne będą mogły zażądać dokumentacji do transakcji lub innych zdarzeń, których wartość nie będzie przekraczała ustawowych limitów. Może się tak zdarzyć, jeśli w ocenie organów zaistnieją okoliczności wskazujące na prawdopodobieństwo zaniżenia wartości w celu uniknięcia obowiązku sporządzenia dokumentacji. Wówczas podatnik będzie musiał przygotować dokumentację i przedłożyć ją w ciągu 30 dni od doręczenia żądania.
Nowe oświadczenie
Dotychczas przepisy nie regulowały wprost, kiedy dokumentacja ma być przygotowana, wskazując jedynie termin jej doręczenia. Od 2017 r. ustawodawca nakazuje podatnikom składać oświadczenia o sporządzeniu kompletnej dokumentacji podatkowej. Będą to musieli zrobić do dnia, w którym upływa termin złożenia zeznania podatkowego. W praktyce może to oznaczać konieczność sporządzenia dokumentacji w ciągu 3 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.
Informacja o grupie
Zgodnie z nowymi przepisami informacja o grupie powinna zostać przygotowana i dołączona do dokumentacji podstawowej nie później niż do dnia złożenia zeznania podatkowego za dany rok podatkowy przez podmiot powiązany, który sporządził dokumentację grupową (obowiązek ten dotyczy podatników wykazujących ponad 20 mln euro przychodów lub kosztów).
Warto wspomnieć, że w oświadczeniu o przygotowaniu kompletnej dokumentacji podatkowej nie ma obowiązku zawarcia informacji o sporządzonej dokumentacji grupowej.
Największe podmioty
Od 2016 r. podmioty kwalifikujące się do składania sprawozdania CIT-CBC (czyli których skonsolidowane obroty wynoszą ponad 750 mln euro) będą musiały to robić w terminie 12 miesięcy od dnia zakończenia roku podatkowego.
Nowe sprawozdanie
Od 2017 r. wszyscy podatnicy, których przychody lub koszty przekroczyły w roku podatkowym równowartość 10 mln euro, będą musieli dołączyć do swojego zeznania podatkowego sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi lub innych zdarzeń zachodzących pomiędzy nimi lub w związku z którymi zapłata należności dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów z rajów podatkowych.
Co ma zawierać CIT-TP
Sprawozdanie to będzie składane na formularzu CIT-TP, w którym podatnik będzie musiał umieścić dużo informacji, od powiązań pomiędzy podmiotami, ich charakteru, wielkości, informacji o kraju, z którego pochodzi podmiot powiązany, poprzez dane na temat sektora działalności podatnika i profilu funkcjonalnego podmiotów, aż do dość szczegółowej informacji na temat samych transakcji.
Trzeba będzie zaznaczyć w odpowiednich rubrykach rodzaj transakcji, ich wartość oraz jaki stanowią procent w porównaniu do wszystkich transakcji z podmiotami powiązanymi, a także informacje na temat państw, w których druga strona transakcji ma siedzibę.
Co więcej, podatnik będzie musiał przekazać informacje na temat zaistnienia bądź zainicjowania w danym roku podatkowym tzw. restrukturyzacji biznesowej (a więc ewentualnej zmiany struktury, zmiany w pełnionych funkcjach, ponoszonych ryzykach i posiadanych aktywach) oraz informacji na temat ewentualnej wypłaty bądź otrzymania rekompensaty za przeniesienie funkcji, aktywów lub ryzyk.
Różne obowiązki przy różnej skali działalności
I. Przychody lub koszty przekraczają 2 mln euro
W tym przypadku obowiązek dokumentacyjny będzie dotyczył największej liczby podatników zawierających transakcje z podmiotami powiązanymi z uwagi na relatywnie niewielkie progi.
Dwa warunki
Dokumentację będzie należało przygotować, jeśli łącznie zostaną spełnione dwa warunki:
1) przychody lub koszty podatnika przekroczą w roku poprzedzającym dany rok podatkowy równowartość 2 mln euro,
2) podatnik realizował transakcje z podmiotami powiązanymi, których wartość przekracza określone progi wskazane w ustawie.
Wartość progów zależy od skali działalności podatnika. Minimalny próg to równowartość 50 000 euro, a jego wartość rośnie wraz ze wzrostem przychodów osiąganych przez podatnika. Dla podatników osiągających np. przychody od 2 do 20 mln euro początkowy próg rośnie o 5000 euro za każdy 1 mln euro przychodu osiągnięty ponad 2 mln euro.
Spośród wszystkich nowo wprowadzonych obowiązków dokumentacyjnych zakres podstawowej dokumentacji podatkowej jest najbardziej podobny do dotychczasowego. Jednak został on znacznie rozszerzony.
Co powinna zawierać nowa dokumentacja (tzw. dokumentacja podstawowa):
– opis transakcji, wskazując jej rodzaj i przedmiot, a także dane finansowe dotyczące transakcji, w tym przepływy pieniężne,
– dane identyfikujące podmioty powiązane,
– analizę pełnionych funkcji, angażowanych aktywów oraz rodzajów ryzyka ponoszonego przez strony transakcji, w tym wskazanie również aktywów pozabilansowych,
– przedstawienie metody i sposobu kalkulacji dochodu (straty) podatnika wraz z uzasadnieniem oraz przedstawienie algorytmu i sposobu kalkulacji rozliczeń, co oznacza wymóg przedstawienia bardziej dokładnych informacji niż tylko ogólny opis sposobu kalkulacji ceny (dla wielu podatników może się to wiązać z trudnościami z dostępem do tak szczegółowych danych),
– przedstawienie opisu danych finansowych podatnika pozwalających na porównanie sposobu kalkulacji dochodu podatnika w rozliczeniach z podmiotem powiązanym z danymi wynikającymi z zatwierdzonego sprawozdania finansowego,
– informacje o podatniku, w tym przedstawienie struktury organizacyjnej i struktury zarządczej, przedmiotu i zakresu prowadzonej działalności, otoczenia konkurencyjnego,
– przedstawienie realizowanej przez podatnika strategii gospodarczej włącznie z opisem dokonanych przekształceń w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji biznesowej, czyli przeniesień pomiędzy podmiotami powiązanymi istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów lub ryzyk mających wpływ na dochód lub stratę,
– załączoną umowę dotyczącą transakcji,
– załączone do dokumentacji porozumienie w sprawie podatku dochodowego dotyczącego dokumentowanej transakcji, jeśli takie zostało zawarte z zagranicznymi władzami podatkowymi.
II. Przychody lub koszty przekraczają 10 mln euro
Zmiany dotkną także podatników, których przychody lub koszty w poprzednim roku podatkowym przekroczyły równowartość 10 mln euro, lub posiadających udziały w spółce niebędącej osobą prawną, której przychody lub koszty przekroczyły taki próg.
Co powinna zawierać dokumentacja
Oprócz wymogów takich, jakie dotyczą podmiotów, których obrót przekroczył 2 mln euro, wymagana jest także:
– nowość! – analiza danych porównawczych, która ma udowodnić, że stosowane przez nich ceny (marże, poziom zysków) są ustalone na poziomie rynkowym, czyli takim, jaki zaakceptowałyby podmioty niepowiązane (analiza powinna być oparta na danych z rynku polskiego. Dopiero przy braku takich danych podatnicy będą mogli się podeprzeć analizami zawierającymi zagraniczne dane porównawcze. W każdym przypadku podatnik będzie musiał podać źródło danych).
Co powinna zawierać analiza
Projekt rozporządzenia wykonawczego do omawianej ustawy zakłada, że analiza powinna m.in.:
– wskazywać: która ze stron transakcji poddana jest analizie, cechy charakterystyczne porównywanych dóbr i usług, wielkość dostawy, formę i rodzaj transakcji, a w odniesieniu do wartości niematerialnych opis przewidywanych korzyści z ich wykorzystywania,
– odnosić się do sytuacji gospodarczej w branży, w której działa spółka,
– przedstawiać uzasadnienia dla stosowania wieloletnich danych porównawczych (jeśli podatnik w celu kalkulacji ceny posłuży się danymi na temat operacji gospodarczych zawieranych z podmiotem niezależnym, takie dane powinny się znaleźć w analizie),
– zawierać wskaźniki finansowe, które wykorzystano w metodzie kalkulacji dochodu (straty) w transakcji z podmiotem powiązanym oraz z podmiotami niezależnymi,
– wskazywać na korekty eliminujące ewentualne różnice pomiędzy badanymi transakcjami i doprowadzające do porównywalności analizowane transakcje.
W sytuacji gdy nie będzie możliwe wykonanie analizy nawet z użyciem danych zagranicznych, ustawodawca zaleca przedstawienie opisu zgodności warunków transakcji (zdarzeń) z warunkami, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Jednocześnie brak wskazania, co miałby zawierać ten opis zgodności, może doprowadzić do sporów na linii organ podatkowy – podatnik.
Ułatwienie dla fiskusa, nie dla podatnika
Wprowadzenie obowiązku przestawiania analiz rynkowych jednoznacznie nakłada na podatnika ciężar udowodnienia, że ceny w transakcjach z podmiotami powiązanymi zostały ustalone na warunkach rynkowych. Zmiana na pewno ułatwi organom kontrole, ale oznacza duże obciążenie dla podatników.
starszy menedżer w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce
III. Przychody lub koszty przekraczają 20 mln euro
Co powinna zawierać dokumentacja:
– tzw. dokumentację podstawową,
– nowość! – sporządzaną raz w roku informację na temat grupy, w której działa podmiot (dokumentacja grupowa). Obowiązek ten dotyczy również podatników, którzy są udziałowcami spółek niebędących osobami prawnymi, jeżeli przychody lub koszty tej spółki przekroczą 20 mln euro. Celem dokumentacji grupowej jest prezentacja informacji na temat globalnych operacji, jakie mają miejsce w grupie kapitałowej, do której należy podatnik.
Dokumentacja grupowa
Zalety dla fiskusa:
– szybsze i bardziej skuteczne niż do tej pory szacowanie przez kontrolujących ryzyka w zakresie cen transferowych,
– ułatwienie oceny prawidłowości alokacji dochodu między podmiotami w grupie w celu stwierdzenia, czy transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi odbywają się na warunkach rynkowych.
Obciążenie dla podatnika:
– stosunkowo szeroki zakres wymaganych informacji.
Sporządzając informację o grupie, podatnik powinien wskazać podmiot powiązany z grupy, który sporządził główną dokumentację grupową (zazwyczaj jest to podmiot dominujący). Nowość! Obowiązek sporządzania dodatkowej informacji o grupie dotyczy zarówno podmiotu dominującego, jak i spółki zależnej od tego podmiotu, która w celu spełnienia obowiązku może korzystać z informacji zawartych w dokumentacji przygotowanej przez podmiot dominujący.
Dokumentacja grupowa powinna zawierać opis struktury prawnej, właścicielskiej, zarządczej i geograficznej grupy podmiotów powiązanych, jak również grupowej polityki cen transferowych (m.in. usług świadczonych w grupie, prac badawczo-rozwojowych, finansowania działalności).
Więcej szczegółów
Niektóre wymagane od 2017 r. informacje mają być bardzo szczegółowe i nie były dotąd w ogóle przedstawiane w ramach dokumentacji, co może utrudniać ich zgromadzenie.
Przy opisie działalności grupy:
– informacje o największych dostawcach i odbiorcach oraz o produktach lub usługach stanowiących ponad 5 proc. przychodów grupy (wraz z opisem rynków geograficznych),
– opis istotnych przekształceń w grupie (np. fuzje i przejęcia).
Przy opisie wartości niematerialnych i prawnych:
– lista wartości wraz z informacją na temat własności prawnej tych wartości.
Przy opisie sytuacji finansowej grupy:
– informacje na temat finansowania poszczególnych podmiotów ją tworzących wraz z danymi na temat istotnych kredytów oraz pożyczek i warunków, na jakich zostały przyznane.
IV. Szczególne wymogi wobec największych podatników
Od 2016 r. ustawodawca nakłada na największe firmy specjalne obowiązki sprawozdawcze wiążące się z ich dominującą rolą w ramach dużych grup kapitałowych.
Co powinna zawierać dokumentacja:
– dokumentację wymaganą od wszystkich podmiotów, których przychody lub koszty przekroczą 20 mln euro (czyli dokumentację w najszerszym ujęciu, zawierającą dokumentację podstawową, analizy porównawcze oraz dokumentację grupową),
– specjalne sprawozdanie (formularz CIT-CBC).
Specjalne sprawozdanie
Podmioty będą musiały raportować w nim o wysokości dochodów i zapłaconego podatku oraz miejscach prowadzenia działalności przez ich zagraniczne zakłady oraz spółki zależne.
Będą je składały podmioty:
– podmioty będące jednostką dominującą i równocześnie niespełniające kryteriów jednostki zależnej,
– sporządzające skonsolidowane sprawozdania finansowe,
– posiadające zagraniczne zakłady lub jednostki zależne,
– których skonsolidowane przychody w kraju i za ranicą przekroczą równowartość 750 mln euro w poprzednim roku podatkowym.
Według projektu rozporządzenia ministra finansów sprawozdanie CIT-CBC będzie miało formę tabelaryczną. Dane, jakie podmioty dominujące będą musiały ujawnić w podziale na poszczególne jurysdykcje podatkowe, to m.in. wysokość osiąganych przychodów, poziom deklarowanego dochodu przed opodatkowaniem, kwoty zapłaconego i należnego podatku czy liczba pracowników.
Dodatkowo minister finansów oczekuje, że podatnicy określą dla każdego podmiotu wchodzącego w skład grupy (niezależnie od miejsca prowadzenia działalności), jaki jest jego główny przedmiot działalności. W sprawozdaniu CIT-CBC fiskus daje do wyboru 12 różnych profili działalności (w tym m.in. badania i rozwój, produkcja i przetwórstwo, regulowane usługi finansowe, sprzedaż, marketing i dystrybucja), które podatnik będzie mógł przyporządkować zakładom i jednostkom zależnym. Możliwe też będzie określenie innego rodzaju działalności.
Skutki sporządzania CIT-CBC
Zalety dla fiskusa:
– dostarczenie aparatowi skarbowemu danych umożliwiających dokonywanie analiz ryzyka zaniżania dochodu do opodatkowania w obszarze cen transferowych oraz przeprowadzania skutecznych kontroli podatkowych.
Obciążenie dla podatnika:
– ryzyko ujawnienia poufnych informacji na temat strategicznych obszarów funkcjonowania firmy,
– nieunikniony wzrost kosztów spełnienia nowych wymogów dokumentacyjnych.
Na mocy porozumień międzynarodowych Polska może zostać zobowiązana do wymiany informacji gromadzonych w ramach sprawozdań CIT-CBC z władzami obcych państw
Według szacunków obowiązek raportowania działalności międzynarodowej grupy będzie dotyczyć niewielkiej liczby największych grup kapitałowych, których centrale mieszczą się w Polsce.