Jak oddać mniej fiskusowi? Trzeba założyć z przyjaciółmi spółkę na Cyprze

Polak osiągający dochód ze zbycia akcji zapłaci w Polsce 19-proc. podatek. Jeśli sprzedaży dokona w innym państwie, może sporo zaoszczędzić.

Niemal każdy złoty zarobiony w naszym kraju podlega opodatkowaniu. Fiskus zawsze wyciągnie swoje macki, aby pobrać haracz podatkowy. Nie inaczej będzie w przypadku zysków z transakcji kapitałowych, np. sprzedaży funduszy inwestycyjnych lub udziałów bądź też akcji spółek giełdowych. Opodatkowanie wystąpi zawsze (poza nielicznymi wyjątkami), gdy na sprawę popatrzymy z punktu widzenia naszego rodzimego podwórka. Jak będzie jednak w przypadku podobnych zysków, ale osiągniętych w jurysdykcjach jeszcze niedawno uważanych (ja i dzisiaj tak twierdzę) za raje podatkowe?

Przyjrzyjmy się sprawie na przykładzie podatnika (nie znoszę tego określenia, więc może niech to będzie pan Mądry), który w przedstawiony wyżej sposób zarobił na Cyprze. Okazuje się, że są sposoby, by zaoszczędzić na podatku. I to sporo.

Nieograniczony obowiązek

Ogólna zasada opodatkowania dochodów osiąganych przez polskich rezydentów podatkowych jest wyrażona w art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z nią osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, czyli mają nieograniczony obowiązek podatkowy.

Przy czym za miejsce zamieszkania pana Mądrego fiskus uzna obszar Rzeczypospolitej Polskiej, jeśli będzie on przebywał na tym terytorium dłużej niż 183 dni w roku podatkowym lub jeśli centrum jego interesów osobistych lub gospodarczych będzie znajdowało się na terytorium RP.

W takim wypadku nie będzie miało znaczenia, gdzie pan Mądry zarobił pieniądze. Nawet jeśli będzie to raj podatkowy, podatek i tak będzie musiał zapłacić w Polsce od całości swoich dochodów. Tak więc od dochodów uzyskanych ze sprzedaży akcji na Cyprze pan Mądry będzie musiał zapłacić w Polsce 19-proc. podatek dochodowy. Dochody te nie będą opodatkowane według skali podatkowej, ponieważ nie łączy się ich z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych.

A może będzie taniej

Wiemy już, ile zapłaci pan Mądry w Polsce za sprzedaż np. akcji na giełdzie. Ale może da się jakoś zaoszczędzić i zapłacić mniejszy podatek? No właśnie, załóżmy, że nasz bohater rzeczywiście zasługuje na przypisane mu dla potrzeb niniejszego artykułu miano i zacznie trochę myśleć nad sposobami uniknięcia tak wysokiego opodatkowania ciężko zarobionych pieniędzy. W tym celu pan Mądry najpierw założy spółkę na Cyprze. W efekcie od tego momentu dochody osiąga spółka, a nie pan Mądry, i przynajmniej dopóki pan Mądry nie przekaże zysków spółki na swoje prywatne konto, dopóty nie osiągnie żadnego dochodu w rozumieniu polskich przepisów podatkowych. Natomiast zyski spółek cypryjskich z kapitałów pieniężnych są na Cyprze nieopodatkowane. W ten oto sposób pan Mądry spowoduje, że – przynajmniej do pewnego czasu – jego zyski (wszak spółka należy do niego) są poza zasięgiem polskiego fiskusa.

Neneman: Nie jestem fanem odwróconego VAT, ale czasem nie ma innego wyjścia

Ustawowe warunki

Pan Mądry nie może jednak tak całkiem spokojnie siedzieć z założonymi rękami i cieszyć oczu nieopodatkowanym dochodem, a to za sprawą nowych przepisów, które weszły w życie od 1 stycznia 2015 r., o opodatkowaniu zagranicznych spółek kontrolowanych. Ta nowość w polskich przepisach podatkowych została opisana m.in. w art. 30f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Czytamy w nim, że podatek od dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej uzyskanych przez podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 1, wynosi 19 proc. podstawy obliczenia podatku.

Niestety dla pana Mądrego, zgodnie z art. 30f ust. 2 pkt 3 ppkt a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zagraniczną spółką kontrolowaną jest spółka spełniająca łącznie następujące warunki:

a) w spółce tej podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, posiada nieprzerwanie przez okres nie krótszy niż 30 dni, bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale lub 25 proc. praw głosu w organach kontrolnych bądź stanowiących lub 25 proc. udziałów związanych z prawem do uczestnictwa w zyskach,

b) co najmniej 50 proc. przychodów tej spółki osiągniętych w roku podatkowym, o którym mowa w ust. 7, pochodzi z dywidend i innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, przychodów ze zbycia udziałów (akcji), wierzytelności, odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także przychodów z praw autorskich, praw własności przemysłowej – w tym z tytułu zbycia tych praw, a także zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych,

c) co najmniej jeden rodzaj przychodów, o których mowa w lit. b, uzyskiwanych przez tę spółkę, podlega w państwie jej siedziby lub zarządu opodatkowaniu według stawki podatku dochodowego obowiązującej w tym państwie niższej o co najmniej 25 proc. od stawki, o której mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, lub zwolnieniu, lub wyłączeniu z opodatkowania podatkiem dochodowym w tym państwie, chyba że przychody te podlegają zwolnieniu od opodatkowania w państwie siedziby lub zarządu spółki je otrzymującej na podstawie przepisów dyrektywy Rady 2011/96/UE z 30 listopada 2011 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich (Dz.Urz. UE z 2011 r. L 345, s. 8 ze zm.).

Obostrzenia, jak widać, są dość znaczne. Ale czy na pewno całkowicie zamykają panu Mądremu drogę do jakiejkolwiek optymalizacji podatkowej?

Optymalizacja jednak możliwa

Zwróćmy uwagę, że powyższe warunki muszą być spełnione łącznie, tak więc niespełnienie choćby jednego z nich powoduje, iż nie ma mowy o zagranicznej spółce kontrolowanej, a tym samym opodatkowaniu jej dochodów w Polsce. Wniosek jest taki, że wystarczy odpowiednio podzielić udziały w opisywanej spółce, aby nie przejmować się zbytnio obostrzeniami dotyczącymi zagranicznej spółki kontrolowanej. W tym więc wypadku pan Mądry nie powinien mieć więcej niż 24 proc. udziału w sposób bezpośredni.

Bez najbliższej rodziny

No dobrze, powie ktoś, a co z resztą? Odpowiedź wydaje się banalnie prosta. Pan Mądry powinien zaprosić do takiej spółki kilku zaufanych wspólników, którzy podzielają jego niechęć do pazernego polskiego fiskusa. Zła wiadomość jest taka, iż ci wspólnicy nie mogą być rekrutowani z członków najbliższej rodziny. No, ale z tym problemem pan Mądry powinien dać sobie radę – od czego w końcu są dobrzy znajomi. Muszę w tym miejscu przyznać, że to rozwiązanie zostało już sprawdzone w praktyce.

Jak z tego wynika, pan Mądry nie zapłaci żadnego podatku, dopóki zyski ze sprzedaży akcji będą w dyspozycji spółki. Ale jak znajdą się one na jego koncie? Otóż spółka może wypłacać swoim udziałowcom coroczną dywidendę. I właśnie odpowiednie zastosowanie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie wypłacanych dywidend spowoduje, że docelowo nasz pan Mądry odda polskiemu fiskusowi zaledwie 5 proc. podatku, a nie 19 proc.

Zyski z transakcji kapitałowych

Są to zyski uzyskane prywatnie (poza działalnością) z tytułu:

odpłatnego zbycia:

– papierów wartościowych,

– pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka),

– pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających,

– udziałów w spółkach mających osobowość prawną;

objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Zagraniczna spółka kontrolowana

Pojęcie to wyjaśnia nam art. 30f ust. 2 ustawy o PIT. Zagraniczna spółka kontrolowana oznacza:

a) osobę prawną,

b) spółkę kapitałową w organizacji,

c) jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej inną niż spółka niemająca osobowości prawnej,

d) spółkę niemającą osobowości prawnej, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

– nieposiadającą siedziby lub zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w której podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, posiada udział w kapitale, prawo głosu w organach kontrolnych lub stanowiących albo prawo do uczestnictwa w zysku.