Budowa siedziby muzeum bez pełnego odliczenia VAT

Muzeum nie prowadzi działalności o charakterze jednorodnym. Dlatego nie można powiedzieć, że wszystkie nieodpłatne działania realizowane przez muzeum mają związek z działalnością gospodarczą – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Chodziło o muzeum wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Nie jest ono nastawione na osiąganie zysku, ponieważ jego celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr kultury.

W ramach swojej działalności muzeum w niewielkim zakresie wykonuje czynności nieodpłatne, takie jak: bezpłatny wstęp na wystawę stałą jeden dzień w tygodniu, nieodpłatny wstęp na wystawy tematyczne, seminaria, konferencje czy wystawy czasowe.

Natomiast odpłatnie udostępnia zgromadzone zbiory, prowadzi sprzedaż pamiątek, wydawnictw, organizuje imprezy (kulturalne, naukowe, edukacyjne), świadczy usługi związane z obsługą ruchu turystycznego, wykonuje ekspertyzy, wynajmuje pomieszczenia.

Co z podatkiem naliczonym

Problem powstał, gdy muzeum postanowiło wybudować nową siedzibę, co umożliwiłoby mu zwiększenie zbiorów oraz ich odpowiednią ekspozycję.

Muzeum było przekonane, że może odliczyć przy tej inwestycji całość podatku naliczonego, bez potrzeby ustalania tzw. prewspółczynnika, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT. Argumentowało, że chociaż niektóre czynności (statutowe) wykonuje nieodpłatnie, to są one nierozerwalnie związane z czynnościami odpłatnymi, a zatem stanowią przejaw działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.

Nawet wówczas, gdy działania są nakierowane na pozyskanie zbiorów, ich konserwację, renowację, zabezpieczenie, przechowywanie, skatalogowanie czy digitalizację, to wszystkie one służą działalności gospodarczej – przekonywało muzeum. Tłumaczyło, że dzięki nim będzie mogło organizować wystawy, odpłatnie wynajmować zbiory różnym instytucjom, świadczyć usługi konserwatorskie, sprzedawać publikacje itp.

Według proporcji

Nie zgodził się z tym dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że nie cała działalność muzeum jest działalnością gospodarczą, ponieważ zadaniem państwowej instytucji kultury jest przede wszystkim tworzenie i upowszechnienie dóbr kultury, a więc realizowanie zadań nałożonych ustawą o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194 ze zm.).

Dlatego, gdy muzeum nie może przyporządkować nabyć w całości do działalności gospodarczej, to musi stosować proporcjonalne odliczenie, na podstawie art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

Dodatkowa działalność

Wykładnię tę potwierdziły sądy obu instancji. WSA w Warszawie (sygn. III SA/Wa 508/18) wskazał, że zgodnie z ustawą o muzeach (Dz.U. z 2022 r. poz. 385) działalność gospodarcza nie jest podstawową działalnością muzeum, a jedynie dodatkową. Przypomniał, że art. 86 ust. 2a ustawy o VAT dotyczy właśnie takich podatników, którzy dokonują zakupów służących jednocześnie działalności gospodarczej oraz aktywności znajdującej się poza zakresem VAT. W takim przypadku podatek naliczony jest określony z zastosowaniem proporcji.

Stanowisko to podzielił NSA. Jak uzasadnił sędzia Ryszard Pęk, odpłatne udostępnianie zbiorów nie przesądza o tym, że całość prowadzonej przez muzeum działalności jest związana z działalnością gospodarczą.

– W przypadku muzeum, które nie prowadzi działalności o charakterze jednorodnym, nie można w sposób jednoznaczny przypisać określonych wydatków do działalności gospodarczej – wyjaśnił sędzia Pęk.

Jako przykład działalności o charakterze jednorodnym sędzia Pęk podał funkcjonowanie kin. W ich przypadku – jak wyjaśnił – ewentualne nieodpłatne udostępnienie (np. kinowych sal) może być kwalifikowane jako czynności wspomagające działalność gospodarczą. ©℗

orzecznictwo