Kara umowna może być czasem kosztem podatkowym

Jeśli zapłata kary umownej ma związek z osiąganymi przez przedsiębiorcę przychodami z działalności gospodarczej, to można ją zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu – potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Spytał o to przedsiębiorca, który wytwarza wyroby z drewna, więc musi mieć zapewnioną odpowiednią jego ilość. Kupuje je w różnych nadleśnictwach Lasów Państwowych. W 2022 r. nie odebrał wylicytowanego wcześniej drewna i w związku z tym nadleśnictwa naliczyły mu kary umowne.

Przedsiębiorca uważał, że może odliczyć te kary od przychodu, bo – jak przekonywał – jest to koszt „poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów”. Jest więc spełniony art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Wskazał, że tego rodzaju kary umowne nie są wymienione w art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT wśród tych, których nie można odliczyć od przychodu. Argumentował, że zawarty w tym przepisie katalog jest zamknięty, dotyczy wyłącznie „kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług”. Artykuł 23 ust. 1 pkt 19 nie mówi natomiast o karach za brak odbioru surowca (drewna) – argumentował przedsiębiorca.

Tłumaczył, że musi zapłacić kary, by zagwarantować sobie dalszą produkcję, czyli uzyskiwać przychody, a tym samym zapewnić sobie płynność finansową. Wyjaśnił, że nie odebrał drewna z przyczyn od niego niezależnych. Były to: pożar suszarni oraz opóźnienie w zakupie nowej suszarni, co było spowodowane brakiem części importowanych z objętej wojną Ukrainy. Tłumaczył, że nie mając nowej suszarni, nie miał miejsca do składowania zapasów. Dodał też, że wskutek wzrostu cen drewna na rynku oraz pojawienia się możliwości zakupu ze znacznie tańszych źródeł odbiór drewna od nadleśnictwa byłby nieopłacalny i ekonomicznie nieuzasadniony.

Podwyżki płacy minimalnej generują wzrost cen. To jednak koszt, który warto ponieść

Dyrektor KIS wziął pod uwagę te argumenty i potwierdził, że w tych okolicznościach zapłacone kary umowne są kosztem uzyskania przychodu. Nie w każdym jednak przypadku fiskus zgadza się na zaliczenie kary umownej do kosztów. Przykładowo w interpretacji z 26 września 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.597.2022.1.JG) dyrektor KIS uznał, że samo odstąpienie od umowy w celu zmniejszenia straty ekonomicznej nie jest wystarczającą podstawą do uznania, że mamy do czynienia z zabezpieczeniem źródła przychodów.

Sądy nie zawsze zgadzają się z fiskusem. Uznają, że jeśli kontynuacja umowy (wynajmu) oznaczałaby pogłębienie strat podatnika, to bardziej może się opłacać rozwiązanie umowy i zapłacenie kary umownej. W takiej sytuacji kara może być kosztem uzyskania przychodów – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 16 lutego 2021 r. (sygn. akt II FSK 3813/18), z 11 sierpnia 2020 r. (II FSK 1074/18) i z 9 lipca 2019 r. (II FSK 2442/17).©℗