Dotacje do samorządowej ekologii są nieopodatkowane

Gminy nie działają jako podatnicy VAT, gdy zajmują się montażem systemów odnawialnych źródeł energii na budynkach należących do mieszkańców. Nie ma więc potrzeby oceniać, czy pozyskiwane przez nie unijne dotacje są opodatkowane – orzekł wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny w poszerzonym składzie siedmiu sędziów.

Sąd potwierdził tym samym stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE wyrażone w orzeczeniu z 30 marca 2023 r. (sygn. C-612/21).

Sprawa rozpatrzona przez NSA była jak wiele innych związanych z pozyskaniem unijnych dotacji na pokrycie większości (z reguły od 75 proc. do 85 proc.) kosztów kwalifikowanych inwestycji polegającej na montażu systemów OZE na domach mieszkańców. Pozostałą część kosztów pokrywają mieszkańcy z własnej kieszeni. Zamontowane systemy należą początkowo do gminy, ale po kilku latach (np. pięciu) przechodzą na własność mieszkańców.

Pytanie jest zawsze to samo: czy unijne dotacje wpływają bezpośrednio na cenę dostarczanej usługi. Gdyby tak było, to należałoby je uwzględnić w podstawie opodatkowania, zgodnie z art. 29a ustawy o VAT.

Przez długi czas wiążącej odpowiedzi na to pytanie nie potrafił udzielić sam fiskus. Ostatecznie zdecydował, że dotacje są opodatkowane, bo są przeznaczone na wykonanie konkretnej usługi, są więc z nią bezpośrednio powiązane.

Zapadały jednak również odmienne wyroki, w których sądy orzekały, że unijna dotacja nie wpływa bezpośrednio na cenę gminnej usługi, a więc nie jest opodatkowana.

Rozbieżności te dostrzegł jeden ze składów orzekających i dlatego skierował pytanie do poszerzonego składu sędziów. Uchwała jednak nie zapadła, bo inny skład orzekający NSA skierował pytanie prejudycjalne do TSUE.

Unijny trybunał wypowiedział się 30 marca 2023 r. Orzekł, że gmina, działając w tym zakresie, nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT, zatem nie powinna rozliczać podatku należnego – zarówno od wpłat mieszkańców, jak i od otrzymanej dotacji.

Wczoraj z kolei zapadł wyrok NSA w poszerzonym składzie. W uzasadnieniu sędzia Roman Wiatrowski podkreślił, że w związku z realizowaną inwestycją gmina nie zatrudnia pracowników, nie wykonuje podobnych zadań na stałe, a wkład własny mieszkańców pokrywa co najwyżej kilkanaście procent kosztów usługi. Ponadto łączna kwota dotacji i wpłat mieszkańców nie pokrywa sumy kosztów ponoszonych przez gminę.

– Trudno więc uznać, że gmina prowadzi działalność ekonomicznie opłacalną – wyjaśnił sędzia. Dodał, że przedsiębiorca, który realizowałby podobną usługę, uwzględniłby wszystkie swoje koszty w jej cenie.

NSA uznał więc, że skoro gmina nie prowadzi w tym zakresie działalności gospodarczej, ale działa jako organ władzy publicznej, to nie ma potrzeby oceniać, czy unijna dotacja powiększa podstawę opodatkowania VAT.©℗

orzecznictwo