Prywatny most też może być bez podatku

Jeżeli rada gminy tak uchwali, to droga prywatna może mieć status publicznej, a przez to być wyłączona z opodatkowania podatkiem od nieruchomości – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Chodziło o spółkę, która wybudowała most drogowo-kolejowy. Jest on ogólnodostępny dla mieszkańców oraz przedsiębiorców, ale sam grunt zajęty pod pas drogowy, a także zlokalizowany w jego obszarze most pozostały własnością spółki.

Firma była zdania, że nie powinna płacić od mostu podatku od nieruchomości, bo – jak argumentowała – jest to budowla zlokalizowana w pasie drogowym drogi publicznej. Powołała się tu na uchwałę rady gminy o uznaniu drogi należącej do spółki za drogę publiczną.

Przypomnijmy, że zasadniczo grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle nie są objęte podatkiem od nieruchomości. Wynika to z art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Musi być gminna

Burmistrz miasta uznał jednak, że spółka musi płacić podatek, bo – jak uzasadnił – grunt, na którym znajduje się pas ruchu, w którym jest zlokalizowany most, nie należy do gminy. Wskazał, że nie są wyłączone z opodatkowania budowle zlokalizowane na gruntach zajętych na pasy drogowe dróg, które nie mają statusu dróg publicznych.

Podkreślił, że droga nie staje się publiczna tylko ze względu na jej dostępność i brak ograniczeń w ruchu. Drogą gminną (publiczną) może być tylko taka, co do której prawo własności przysługuje gminie – stwierdził.

Tego samego zdania był WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 673/19). Wyjaśnił, że o statusie drogi publicznej nie przesądza samo tylko podjęcie uchwały o uznaniu drogi prywatnej za gminną. To prawda – przyznał – że o zaliczeniu drogi do kategorii dróg publicznych decyduje rada gminy w uchwale, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 645 ze zm.).

Nie można jednak zapomnieć – argumentował sąd – że uchwała rady gminy nie skutkuje z mocy prawa pozbawieniem właściciela prawa własności. Innymi słowy, droga prywatna nie staje się z mocy uchwały drogą gminną, a tylko taka mogłaby być drogą publiczną – stwierdził sąd.

Przypomniał, podobnie jak burmistrz, że w świetle ustawy drogami publicznymi są wyłącznie drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe oraz gminne. Powinny one zatem być własnością odpowiednio Skarbu Państwa albo samorządu – województwa, powiatu lub gminy.

Decyduje uchwała

Nie zgodził się z tym NSA. Orzekł, że decydująca w tej sprawie była uchwała rady gminy. To ona – jak uzasadnił sędzia Jacek Pruszyński – rozstrzygnęła o zaliczeniu drogi należącej do spółki do kategorii dróg publicznych.

Sędzia wyjaśnił, że co do zasady gmina nie powinna decydować o zaliczeniu do kategorii dróg publicznych, jeżeli wcześniej nie przeprowadziła czynności zmierzających do przejęcia własności gruntów. Jednak kwestia ta – jak podkreślił sędzia – nie była przedmiotem weryfikacji w ramach kontroli sądu.

– Sąd badał wyłącznie interpretację, w ramach której organ (burmistrz miasta) był zobowiązany przyjąć, że most znajduje się w pasie drogowym drogi publicznej, zaliczonej do takiej kategorii uchwałą rady gminy – wyjaśnił sędzia Pruszyński.©℗

Argumentacja NSA znajdzie zastosowanie także w innych sporach

Uznając, że drogi publiczne, nawet te zmodernizowane przez podmioty prywatne, podlegają wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od nieruchomości, NSA dał jasny sygnał, że podatnicy nie muszą brać na siebie dodatkowych obciążeń za tego rodzaju obiekty. Tak właśnie najczęściej jest w praktyce. Rzadziej droga publiczna przebiega przez grunty prywatne.

Szczególnie istotne jest stwierdzenie NSA, że o statusie drogi bezwzględnie decyduje podjęta przez radę gminy uchwała o zaliczeniu do dróg publicznych. Organy podatkowe są związane obowiązującymi aktami prawnymi lub rejestrami publicznymi (jeśli przepisy ustawowe do nich odsyłają), nie mają ustawowych uprawnień do ich uchylenia i nie mogą stosować ich wybiórczo. Argumentacja NSA znajdzie zatem zastosowanie także w innych sporach, w których organ podatkowy wydał decyzję podatkową wbrew zapisom lokalnej uchwały o zwolnieniach podatkowych, ewidencji gruntów i budynków, rejestru zabytków itp. ©℗

orzecznictwo