Sądy odchodzą od niejawnych posiedzeń, ale do ideału daleko

W 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny załatwił w rok prawie połowę ogółu spraw, ale tylko jedną trzecią skarg kasacyjnych. Zdecydowanie krócej na rozpatrzenie sprawy czeka się w wojewódzkich sądach administracyjnych

Wyraźnie – po wyjątkowym 2021 r. – zmalała liczba skarg rozpatrzonych na posiedzeniach niejawnych, przez co wzrosła liczba tych, które sądy rozpoznały na rozprawach (jawnych). Wciąż jednak bardzo daleko do przedpandemicznego 2019 r. i lat wcześniejszych – wynika z opublikowanej niedawno „Informacji o działalności sądów administracyjnych w 2022 r.”.

Jak długo

Nie od dziś wiadomo, że na rozpatrzenie skarg kasacyjnych przez NSA czeka się długo – dłużej niż na rozpatrzenie skarg przez wojewódzkie sądy administracyjne. Ze statystyk wynika, że w 2022 r. NSA załatwił w terminie do 24 miesięcy ponad 69 proc. spraw. Nie sumuje się to ze wskaźnikiem 49,39 proc. spraw załatwionych w ciągu roku, bo każdy z tych wskaźników jest liczony osobno.

Jeżeli chodzi o skargi kasacyjne, to w ciągu roku NSA załatwił ich 32 proc. Nie wiadomo, ile rozpoznał w ciągu dwóch lat ani ile wśród nich było kasacji w sprawach podatkowych – nie podano tego w „Informacji…”.

Więcej wiadomo natomiast o tempie spraw rozpatrywanych przez sądy I instancji. Te w ciągu kwartału załatwiły średnio ponad 37 proc. skarg, w terminie do 4 miesięcy – ponad 53 proc., a w ciągu pół roku – trzy czwarte. Przy czym nie były to tylko skargi w sprawach podatkowych, bo opublikowane statystyki obejmują skargi na wszelkie akty i inne czynności organów, a także na ich bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania.

Jawnie i niejawnie

Zauważalnie zmieniła się relacja między liczbą spraw rozstrzyganych na rozprawach a liczbą spraw załatwianych na posiedzeniach niejawnych. Przybyło tych pierwszych, zmalało drugich. Nadal jednak statystyki wyraźnie odbiegają od tych sprzed pandemii, gdy na posiedzeniach niejawnych NSA rozstrzygał zaledwie kilka naście procent skarg kasacyjnych, a resztę – na rozprawach.

W ubiegłym roku sąd kasacyjny rozpoznał w ten sposób niecałe 24 proc. skarg, a ponad 76 proc. na posiedzeniach niejawnych. 76 proc. to nadal bardzo dużo (porównywalnie z 2022 r.), ale o wiele lepiej niż w pandemicznym roku 2021, kiedy to na posiedzeniach niejawnych NSA rozpatrzył ponad 93 proc. skarg kasacyjnych.

Podobnie rzecz się ma z rozpatrywaniem skarg przez sądy wojewódzkie. W ubiegłym roku załatwiły one na posiedzeniach niejawnych prawie trzy czwarte skarg, a tylko jedną trzecią – na rozprawach. Dla porównania w pandemicznym 2021 r. relacja ta wynosiła 91 proc. do 9 proc.

W sądach wojewódzkich

W 2022 r. wojewódzkie sądy administracyjne dostały do rozpatrzenia ponad 77 tys. skarg, tj. o ponad 9 tys. mniej niż w 2021 r. Trzeba jednak uwzględnić również sprawy, które zostały nierozpatrzone po 2021 r. W sumie więc sądy wojewódzkie miały w ubiegłym roku do rozpatrzenia ponad 110 tys. spraw, o prawie 3 tys. mniej niż w 2021 r.

Załatwiły 59 270 skarg na akty i czynności, z czego 19 277 na rozprawie oraz 39 993 na posiedzeniu niejawnym. Ale to nie wszystko, bo rozpatrzyły też skargi na bezczynność i przewlekłość postępowania organów.

Łącznie w 2022 r. rozpatrzyły 73 580 skarg (bez spraw zamkniętych), z czego na rozprawie – 19 297, a na posiedzeniu niejawnym – 54 283. W sumie stanowi to:

• ponad 95 proc. wpływu skarg, tj. o 7,5 proc. więcej niż rok wcześniej,
• prawie 67 proc. ogółu skarg do rozpatrzenia, tj. porównywalnie do 2021 r.

Do rozpatrzenia w 2023 r. zostało łącznie ponad 34 tys. skarg – ponad 1,1 tys. więcej niż w 2021 r.

Najwięcej w Warszawie

Najwięcej skarg wpłynęło do WSA w Warszawie – prawie 29 tys., co stanowi 37 proc. ogółu wpływu do wojewódzkich sądów administracyjnych. Dla porównania do sądów wojewódzkich wpłynęło: we Wrocławiu 9386 skarg, w Krakowie – 5329 skarg, w Gliwicach – 5194 skargi, w Poznaniu – 4492 skargi.

Podobnie jak w 2021 r., najmniej skarg wpłynęło do WSA w Opolu – 862, w Gorzowie Wielkopolskim – 1396, w Kielcach – 1477 oraz w Białymstoku – 1603.

Tak jak w latach poprzednich najwięcej rozstrzygnięć wojewódzkich sądów administracyjnych zapadło w sprawach podatkowych. Stanowiły one prawie 23 proc. ogółu spraw załatwionych.

W NSA

Do NSA wpłynęło w tym czasie 17 826 skarg kasacyjnych (mniej o 8952 niż w 2021 r.) oraz 73 skargi o wznowienie postępowania. Z poprzedniego okresu pozostało mu do rozpatrzenia 36 368 skarg kasacyjnych oraz 123 skargi o wznowienie postępowania. Ogółem więc NSA miał do rozpatrzenia 54 194 skargi kasacyjne.

W 2022 r. rozpoznał 16 100 skarg kasacyjnych (bez spraw zamkniętych), z czego na rozprawie – prawie 24 proc. ogółu skarg załatwionych, a na posiedzeniu niejawnym – 76 proc.

W jednej piątej uwzględnił skargę kasacyjną, w 73 proc. ją oddalił, a pozostałe niespełna 7 proc. rozstrzygnął w inny sposób.

W Izbie Finansowej

Podobnie jak w poprzednich latach, najwięcej skarg kasacyjnych dotyczyło podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej, oraz egzekucji tych świadczeń pieniężnych (wpłynęło 5217 skarg). W tym zakresie rozstrzygnięto 6247 skarg kasacyjnych, co stanowi prawie 39 proc. ogółu rozpoznanych skarg kasacyjnych.

W 2022 r. do Izby Finansowej wpłynęło 5217 skarg kasacyjnych oraz 22 skargi o wznowienie postępowania, z czego: 35 proc. (1835) dotyczyło spraw z zakresu VAT, 4 proc. (228) – akcyzy, 21 proc. (1074) – PIT, 9 proc. (458) – CIT.

Wśród wszystkich skarg kasacyjnych ponad jedna piąta dotyczyła interpretacji indywidualnych wydawanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (1080 spraw). Ponadto wpłynęły 22 skargi kasacyjne dotyczące interpretacji indywidualnych wydawanych przez inne organy oraz 71 spraw dotyczących wiążących informacji stawkowych.

W Izbie Finansowej rozstrzygnięto 5987 skarg kasacyjnych. Zamknięto 828 spraw więcej niż odnotowano nowych skarg kasacyjnych, co oznacza, że w 2022 r. Izba Finansowa opanowała wpływ. Na rozprawie załatwiono 2165 spraw, a na posiedzeniu niejawnym 3822 sprawy.

Uchwały i pytania do TSUE

W 2022 r. NSA podjął w sprawach podatkowych cztery uchwały (sygn. akt II FPS 1/22, I FPS 4/21, III FPS 2/22, III FPS 2/21) oraz skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE pięć pytań prejudycjalnych (I FSK 1712/18, II FSK 1602/19, I FSK 1212/18, I FSK 1225/18, I GSK 380/19).

Pytania prejudycjalne zadały też unijnemu trybunałowi sądy wojewódzkie: we Wrocławiu (I SA/Wr 208/21, I SA/Wr 73/22) i w Gliwicach (I SA/Gl 942/22). ©℗