W ramach standardowej procedury nie można badać niezawisłości i bezstronności sędziego w kontekście jego powołania i postępowania po powołaniu – wynika z wczorajszej uchwały NSA. To niezbyt dobra wiadomość dla podatników.
– Z uchwały wynika, że trudniej będzie wyłączyć sędziego na podstawie okoliczności jego powołania. Dla podatników jest to niezbyt korzystne rozwiązanie, ponieważ wtłacza ich w bardzo rygorystyczną procedurę – komentuje Jakub Warnieło, doradca podatkowy, menedżer w MDDP.
To oznacza – jak wyjaśnia ekspert – że mają oni tylko tydzień od momentu otrzymania informacji o składzie sędziowskim na złożenie wniosku o zbadanie niezawisłości i bezstronności sędziego w kontekście jego powołania i postępowania po powołaniu. Trzeba przekazać dowody na ewentualny brak niezawisłości czy bezstronności. Nie wystarczy samo uprawdopodobnienie.
Ekspert dodaje, że jeśli wziąć pod uwagę treść przepisów, to byłoby trudno, żeby NSA wydał inne rozstrzygnięcie.
– Taką rygorystyczną dla podatników procedurę przewidział sam ustawodawca, wprowadzając te przepisy w 2022 r. – zwraca uwagę Jakub Warnieło.
Uchwała zapadła wskutek skargi podatnika, który przegrał przed WSA w Warszawie sprawę dotyczącą VAT za 2013 r. (sygn. akt III SA/Wa 2212/17). Podatnik złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Następnie, gdy sprawa trafiła już przed NSA, złożył wniosek o wyłączenie sędziego. We wniosku zwrócił uwagę na to, że sędzia został powołany przez nową Krajową Radę Sądownictwa, a wcześniej pracował m.in. w Ministerstwie Finansów.
Z wczorajszej uchwały wynika, że przepis o wyłączeniu sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, czyli art. 19 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej: p.p.s.a.), nie obejmuje badania spełnienia przez sędziego sądu administracyjnego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jego postępowaniu po powołaniu, o których mowa w art. 5a ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2492; dalej: p.u.s.a.).
Od 15 lipca 2022 r. – jak wyjaśnił sędzia Arkadiusz Cudak – istnieją dwie instytucje umożliwiające prewencyjne badanie bezstronności sędziego: wniosek o wyłączenie sędziego przewidziany w art. 19 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz wniosek z art. 5a prawo o ustroju sądów administracyjnych. Pytanie do składu poszerzonego zmierzało do badania wzajemnych relacji między tymi dwiema regulacjami.
Artykuł 5a p.u.s.a. wprowadza szczególną podstawę wyłączenia sędziego – związaną ściśle z okolicznościami jego powołania na stanowisko. Przepis ten przewiduje możliwość zbadania spełnienia przez sędziego sądu administracyjnego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jego postępowania po powołaniu. Badania dokonuje się na wniosek strony skarżącej.
Z kolei art. 19 p.p.s.a. stanowi, że sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. ©℗
