Rozliczenie PIT za 2022 rok. Kto może skorzystać z ulgi „IP Box”?

Preferencja „IP Box” to ulga podatkowa skierowana do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, która kwalifikuje się jako działalność badawczo-rozwojowa, osiągających dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej tj. praw własności intelektualnej objętych patentem lub innym prawem ochronnym (tzw. ulga „IP Box”).

Dzięki „IP Box”, podatnicy osiągający w ramach prowadzonej działalności gospodarczej kwalifikowane dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (kwalifikowane IP) mogą je opodatkować preferencyjną stawką 5 proc..

Należy pamiętać, że „IP Box” nie jest oddzielną formą opodatkowania. Z ulgi „IP Box” mogą skorzystać wyłącznie podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, opodatkowani na zasadach ogólnych według skali podatkowej (12 proc. lub 32 proc.) lub rozliczający się liniowo (19 proc.).

Uwaga! Podatnicy, którzy wybrali formę opodatkowania w postaci ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie mogą skorzystać z preferencyjnej 5 proc. stawki podatku.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą może skorzystać z preferencji „IP Box”, jeśli osiągany przez niego dochód z kwalifikowanych IP podlega opodatkowaniu w Polsce. Preferencyjną 5 proc. stawkę podatku można zastosować również wobec dochodów osiągniętych za granicą, o ile dochody te mogą być dochodami z kwalifikowanych IP w rozumieniu przepisów o „IP Box” oraz podlegają faktycznemu opodatkowaniu w Polsce.

Kwalifikowane prawa własności intelektualnej (kwalifikowane IP)

Ustawa o PIT szczegółowo określa, co można zaliczyć do kwalifikowanych IP. Zgodnie z art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT, kwalifikowanymi IP są:

• patent,
• prawo ochronne na wzór użytkowy,
• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
• prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
• prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
• wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2021 r. poz. 213),
• autorskie prawo do programu komputerowego

– podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Działalność badawczo-rozwojowa

Jedynie podatnicy, którzy prowadzą działalność badawczo-rozwojową i w jej zakresie wytwarzają, rozwijają lub ulepszają wskazane w ustawie kwalifikowane IP, mogą skorzystać z ulgi „IP Box”.

Ustawa o PIT definiuje działalność badawczo-rozwojową jako działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Uwaga! Z początkiem 2022 roku nowelizacja w ramach Polskiego Ładu pozwoliła podatnikom na łączenie ulgi „IP Box” wraz z ulgą na działalność badawczo-rozwojową w stosunku do jednego (tego samego) dochodu - do końca 2021 r. podatnik musiał wybierać, którą ze wskazanych ulg zastosuje. Podczas dokonywania rozliczenia PIT za 2022 r. podatnicy mają prawo przy określaniu dochodu z tytułu kwalifikowanych praw własności intelektualnej zastosować odliczenie kosztów kwalifikowanych z tytułu działalności badawczo-rozwojowej.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych IP osiągniętych w danym roku podatkowym. Wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego IP ustala się jako iloczyn:

• dochodu z kwalifikowanego IP osiągniętego w roku podatkowym i 
• wskaźnika obliczonego według wzoru określonego w ustawie o PIT. 

Przy wyliczaniu wspomnianego wskaźnika nie bierze się pod uwagę kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, np. koszt budynków (nabycia, utrzymania itp.), w którym wytwarzane są kwalifikowane IP.

Natomiast dochodem z kwalifikowanego IP jest osiągnięty przez podatnika w ciągu roku podatkowego dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej:

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego IP;
• ze sprzedaży kwalifikowanego IP;
• z kwalifikowanego IP uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego IP, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Obowiązki podatników stosujących ulgę „IP Box”

Podatnicy korzystający z preferencyjnej stawki podatku dochodowego w wysokości 5 proc. muszą spełnić szereg obowiązków przewidzianych w ustawie o PIT. Stosujący ulgę „IP Box” są obowiązani, zgodnie z art. 30cb ustawy o PIT:

• wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych;
• prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej;
• wyodrębnić koszty (wpływające na kalkulację wskaźnika używanego do obliczenia podstawy opodatkowania) przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;
• dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2 i 3;
• dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-4.

W przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów, wyżej wskazane informacje powinny znajdować się w odrębnej ewidencji. Brak ewidencji powoduje utratę możliwości skorzystania z ulgi „IP Box” – podatnik musi w takiej sytuacji opodatkować wszystkie dochody na zasadach ogólnych według skali podatkowej lub liniowo, w zależności od wybranej formy opodatkowania.

Strata z kwalifikowanego IP

Może zdarzyć się, że rezultatem działalność podatnika w danym roku jest strata z kwalifikowanych IP, np. w sytuacji, gdy podatnik w danym roku podatkowym uzyskuje przychód z danego kwalifikowanego IP (np. patentu) i jednocześnie pracuje nad jego ulepszeniem, bądź rozwinięciem, i w związku z tymi pracami ponosi koszty na działalność badawczo-rozwojową, przy czym wartość tych kosztów będzie wyższa od wartości przychodu osiągniętego z tego kwalifikowanego IP w danym roku podatkowym.

W takim przypadku podatnik ma możliwość obniżenia dochodu z tego konkretnego kwalifikowanego IP o wysokość straty w najbliższych kolejno następujących po sobie 5 latach podatkowych.

Uwaga! Stratę z kwalifikowanych IP poniesioną w danym roku podatkowym może obniżyć jedynie dochód z kwalifikowanych IP. Taka strata nie może natomiast obniżyć dochodu z pozostałych źródeł opodatkowanych na zasadach ogólnych (czyli opodatkowanych stawką wyższą niż 5 proc. - co do zasady, stawką 12 proc. / 32 proc. lub 19 proc. zgodnie z ustawą o PIT), nawet w przypadku, gdy podatnik nie uzyska w kolejnym roku podatkowym dochodu z kwalifikowanych IP.

Należy przy tym zaznaczyć, że o wysokość straty można obniżyć wyłącznie dochód z tego samego kwalifikowanego IP, tego samego rodzaju produktu lub usługi lub tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane IP. Innymi słowy, nie ma można rozliczyć straty z jednego kwalifikowanego IP z dochodem z innego kwalifikowanego IP.

„IP Box” dopiero w zeznaniu rocznym

„IP Box” jest preferencją podatkową, z której można skorzystać dopiero po zakończeniu roku podatkowego w zeznaniu rocznym.Podatnicy nie mają możliwości skorzystania z tej preferencji w trakcie roku podatkowego, poprzez pomniejszanie zaliczek na podatek dochodowy.

Uwaga! Wyjątek stanowiły dochody uzyskiwane z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wykorzystywanych do przeciwdziałania COVID-19 – w takim przypadku podatnik mógł skorzystać z preferencyjnej stawki podatkowej już w rozliczanych w trakcie roku podatkowego zaliczkach na podatek. Zgodnie z art. 52u ust. 1 ustawy o PIT, podatnicy mieli taką możliwość do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii, tj. do końca 2022 r. Oznacza to, że podatnicy, którzy stosowali „IP Box” już w trakcie roku na etapie zaliczek na podatek dochodowy, składając deklarację roczną za 2022 r. dokonają ostatecznego rozliczenia ulgi. Natomiast od zeznania za 2023 r. podatnicy będą mogli skorzystać z ulgi „IP Box” dopiero po zakończeniu roku podatkowego, nawet jeśli dochody uzyskiwane z kwalifikowanych praw własności intelektualnej były wykorzystywane w 2023 r. do przeciwdziałania COVID-19.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (opodatkowane według skali podatkowej lub w sposób liniowy) mają obowiązek składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (termin na złożenie rozliczenia rocznego PIT za 2022 r. przypada wyjątkowo na 2 maja 2023 r., gdyż 30 kwietnia 2023 r. przypada w niedzielę).

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą właściwym formularzem będą, w zależności od wybranej formy opodatkowania:

• PIT-36 – w przypadku podatników rozliczających się na zasadach ogólnych według skali podatkowej (12 proc. / 32 proc. PIT);
• PIT-36L – w przypadku podatników rozliczających się liniowo (19 proc. PIT).

W wyżej wymienionych deklaracjach podatnicy wykazują m.in. dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej korzystające z preferencyjnego opodatkowania. W tym celu wypełniają załącznik PIT/IP „Informacja o wysokości dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej”, który składają wraz z deklaracją roczną.

Bartosz Gotowała, doradca podatkowy, wspólnik, BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy sp.k.

Sylwia Antoniak, konsultantka podatkowa, BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy sp.k.

Rozlicz swój PIT już dziś