Fundacja rodzinna to nowy podmiot prawny w Polsce. Przepisy zostały przyjęte, ale do maja 2023 roku trwa trzymiesięczne „vacatio legis”.

Celem fundacji rodzinnej jest zarządzanie majątkiem i zabezpieczenie go dla konkretnych beneficjentów. Mają być zabezpieczeni finansowo, niezależnie od ich decyzji o zaangażowaniu w przedsiębiorstwo rodzinne. Podobnie rzecz ma się z majątkiem przedsiębiorcy przeznaczonym dla niego samego, jego dzieci, wnuków, prawnuków.

Rozwiązanie to sprawdza się na świecie – tak działają np.:
• szwedzka fundacje rodziny Wallenbergów, kontrolująca m.in. koncern Ericsson, czy firmy Electrolux i SAAB
• szwajcarska Hans Wilsdorf Foundation - właściciel firmy ROLEX
• niemiecka Fundacja rodziny Oetker - właściciela spółki Dr August Oetker KG
• austriacka Kulczyk Privatstiftung (powstała za granicą, gdyż w Polsce nie można było utworzyć wcześniej fundacji rodzinnej).



Posiadanie fundacji rodzinnej, poza zabezpieczeniem majątku, niesie korzyści podatkowe.

1. Podobnie jak w spółce „estońskiej” nie trzeba płacić CIT
Fundacja rodzinna jako osoba prawna będzie podatnikiem CIT, jednak skorzysta z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego. Bardzo istotne jest zastosowanie zwolnienia podmiotowego, co pozwala uniknąć opodatkowania „z zasady”. Nawet „zwykłe” fundacje nie zostały objęte tak szerokim zwolnieniem. Oczywiście fundacja rodzinna objęta jest zwolnieniem wyłącznie w zakresie działalności, którą ma prawo prowadzić. Jednak i tak przyjęte rozwiązanie znacznie upraszcza ocenę działań fundacji z punktu widzenia obowiązków podatkowych.

2. 15-procentowy podatek
W określonej sytuacji beneficjent najbliższego stopnia pokrewieństwa zapłaci jedynie 15 proc. podatku od świadczeń otrzymanych od fundacji. To fundacja jako płatnik pobierze 15-proc. zryczałtowany podatek od przychodów ze świadczeń (zarówno pieniężnych, jak i niepieniężnych) otrzymywanych przez beneficjentów. W przypadku świadczeń niepieniężnych beneficjent musiałby najpierw wpłacić fundacji pieniądze na poczet
podatku (do 10. dnia następnego miesiąca po otrzymaniu świadczenia), a ta przekazywałaby go następnie do urzędu skarbowego (do 20. dnia następnego miesiąca).

Co istotne, przychody te, jako przychody z innych źródeł, niezwiązane z pracą, nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. 15 proc. to całość podatku od przychodów z fundacji rodzinnej.

3. Dywidendy wypłacane fundacji rodzinnej przez spółki będą zwolnione z opodatkowania
Fundacja rodzinna nie będzie opodatkowywać dywidend i innych zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których będzie właścicielem lub udziałowcem. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy CIT, podatek dochodowy od przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wynosi 19 proc. uzyskanego przychodu (dochodu).

Jednak spółka jest zwolniona podmiotowo, zatem nie płaci także tego podatku.

Beneficjenci i zakres działalności

Oczywiście dla skorzystania z tych rozwiązań należy prawidłowo określić beneficjentów fundacji rodzinnej. Każdorazowo jej beneficjenci powinni zostać określeni w akcie założycielskim takiej fundacji wraz z wylistowaniem ich uprawnień. Jako beneficjent fundacji rodzinnej wskazany będzie mógł zostać również i sam fundator.

Natomiast działalność fundacji rodzinnej została ograniczona i enumeratywnie wymieniona.

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą tylko i wyłącznie w zakresie:
• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze
• udzielania pożyczek:
spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
beneficjentom;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu
• gospodarki leśnej










Co istotne, w sytuacji gdy fundacja rodzinna będzie prowadziła działalność w sposób wykraczający poza enumeratywny zakres określony w ustawie, taka działalność będzie opodatkowana podatkiem CIT w wysokości 25 proc. podstawy opodatkowania. Rozwiązanie to stanowi sankcję zabezpieczającą przed nadużyciami z tym związanymi. I eliminuje problem z kwalifikacją błędnych działań fundacji rodzinnej – w przypadku przekroczenia zakresu czynność fundacja rodzinna nadal istnieje, funkcjonuje w obrocie prawnym, jednakże z określonych czynności płaci wyższy podatek.

Podsumowując - przyjęta ustawa zawiera korzystne podatkowo rozwiązania, co zapowiada dużo wakacyjnej pracy w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim. Dlaczego tam ? Akurat ten jeden sąd będzie sądem rejestrowym dla wszystkich fundacji rodzinnych założonych w Polsce.

Kamil Łyszkowski, doradca podatkowy