Czy podstawą opodatkowania dla celów VAT jest wartość nominalna obejmowanych akcji, czy ich wyższa wartość emisyjna, jeśli strony określiły już, że to ona stanowi zapłatę?
Pytanie prejudycjalne o takiej treści skierował 24 lutego br. do Trybunału Sprawiedliwości UE Naczelny Sąd Administracyjny. Odpowiedź TSUE pomoże więc w odpowiedzi, czy tzw. agio (nadwyżka pomiędzy wartością emisyjną akcji a ich wartością nominalną) ma wpływ na podstawę opodatkowania VAT.
Nieruchomość za akcje…
Sprawa dotyczyła spółki należącej do państwowej grupy kapitałowej. Fiskus zakwestionował jej rozliczenia VAT za IV kw. 2014 r. i I kw. 2015 r. Uznał, że zawyżyła ona kwoty podatku naliczonego do odliczenia i nieprawidłowo ujęła kwoty netto z faktur wystawionych na jej rzecz przez inne podmioty.
Miało to związek z wcześniejszą decyzją grupy kapitałowej, która dążąc do podwyższenia ujawnianego zysku operacyjnego netto, zdecydowała się na zbycie części nieruchomości spółkom celowym. W związku z tym dwie spółki powiązane wniosły nieruchomości (jako wkład niepieniężny) do spółki, której rozliczenia zakwestionował potem fiskus. W zamian wnoszący aport objęli akcje wyemitowane w celu podwyższenia kapitału zakładowego.
…a co z VAT?
Strony zgodnie zrezygnowały ze zwolnienia dostawy nieruchomości z VAT, a więc była to czynność opodatkowana. Problem powstał z ustaleniem podstawy opodatkowania. Spółka, która otrzymała nieruchomości, uważała, że podstawą opodatkowania była wartość emisyjna akcji, a nie ich wartość nominalna. Ta druga była znacząco niższa, a nadwyżka, czyli agio, trafiła na kapitał zapasowy spółki.
Odmiennie ocenili sytuację kontrolujący. Stwierdzili, że zapłata za wniesienie wkładu niepieniężnego sprowadzała się do emisji oraz wydania akcji, a więc podstawą opodatkowania była wartość nominalna akcji. Z tego powodu uznano, że spółka zawyżyła kwotę podatku naliczonego do odliczenia z faktury.
Ustalenia te podtrzymał następnie dyrektor izby administracji skarbowej. Stwierdził, że zarówno kwoty netto, jak i kwoty VAT wymienione na fakturze dokumentującej zbycie nieruchomości były niezgodne z rzeczywistością, a więc VAT do odliczenia był zawyżony.
Spółka liczy na TSUE
Spółka zaskarżyła decyzję dyrektora IAS do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze przekonywała, że prawidłową podstawą opodatkowania czynności powinna być cena emisyjna akcji. Tłumaczyła, że odpowiednikiem ceny emisyjnej w obrocie wtórnym akcjami (np. na giełdzie papierów wartościowych) jest ich cena rynkowa. Wartość ta jest zmienna i odzwierciedla wartość spółki dla potencjalnego nabywcy – podkreślała spółka.
Wskazywała również, że znaczenie wartości nominalnej akcji ogranicza się do zademonstrowania udziału, jaki nabywca akcji uzyska w kapitale zakładowym spółki. Nie odnosi się ona natomiast do rzeczywistej ceny, jaką nabywca musi uiścić za akcje.
Ze względu jednak na złożoność sprawy spółka wniosła o zadanie pytania prejudycjalnego do TSUE. Chciała, aby trybunał odpowiedział, co jest podstawą opodatkowania przy wniesieniu wkładu niepieniężnego, jeżeli w rezultacie tego wystąpi agio. Czy jest nią wartość nominalna akcji, czy ich wartość emisyjna?
WSA w Warszawie nie zdecydował się zadać takiego pytania unijnemu trybunałowi, bo uznał, że rację ma fiskus (sygn. akt III SA/Wa 2857/17). Orzekł, że zapłatą za aport jest wartość nominalna akcji, bo spółki, które go wniosły, zgodziły się objąć akcje o takiej właśnie wartości.
W rezultacie warszawski sąd zgodził się z fiskusem, że spółka zawyżyła kwotę podatku do odliczenia.
Wątpliwości co do tego nabrał natomiast NSA, do którego spółka wniosła skargę kasacyjną. Sąd zawiesił postępowanie i postanowił skierować pytanie prejudycjalne do TSUE. Spytał „czy przez zapłatę otrzymaną lub którą dostawca otrzyma w zamian za dostawę towarów, o której mowa w art. 73 dyrektywy 112 należy rozumieć wartość nominalną obejmowanych akcji, czy wartość emisyjną, jeżeli strony określiły, że zapłatę stanowić będzie wartość emisyjna akcji?”.
orzecznictwo
Postanowienie NSA z 24 lutego 2023 r., sygn. akt I FSK 2003/18 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
