Koszty doradztwa oraz analiz w celu przejęcia zagranicznego podmiotu należy powiązać z przychodami z działalności operacyjnej – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Sprawa dotyczyła polskiej spółki z branży chemicznej, która w 2018 r. nabyła 100 proc. akcji spółki hiszpańskiej – producenta środków ochrony roślin. Celem było zdobycie nowych rynków zbytu oraz patentów zagranicznego podmiotu.
Spółka poniosła przy tym wiele wydatków, które określiła jako koszty ekspansji. Były to m.in. koszty doradztwa inwestycyjnego, prawnego i finansowego oraz analiz biznesowych, prawnych i podatkowych, koszty tłumaczeń, podróży służbowych związanych z planowaną transakcją.
Do kosztów ekspansji nie zaliczyła natomiast wydatków bezpośrednio związanych z nabyciem akcji hiszpańskiej spółki, takich jak cena zakupu akcji i opłaty notarialne.
Chciała się upewnić, że koszty ekspansji poniesione w związku z zakupem akcji hiszpańskiej spółki powinna wiązać z przychodami z działalności operacyjnej, czyli z przychodami z innych źródeł niż zyski kapitałowe. Argumentowała, że nie są one bezpośrednio związane z transakcją nabycia akcji. Zależało jej na tym, bo art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT pozwala odliczyć wydatki na nabycie udziałów dopiero w momencie sprzedaży tych udziałów.

Koszty dopiero przy sprzedaży

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jednak, że koszty ekspansji to koszty uzyskania przychodu z zysków kapitałowych. Stwierdził, że za taką kwalifikacją przemawia wykładnia art. 7b ustawy o CIT, w którym wymieniono m.in. przychody będące następstwem uzyskania przychodów z obrotu udziałami lub akcjami. To oznacza, że wszystkie wydatki (bezpośrednie i pośrednie) związane z nabyciem udziałów lub akcji powinny być przypisane do źródła przychodów, jakim są zyski kapitałowe – uznał fiskus.
Tego samego zdania był WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1500/19). Podkreślił, że art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT zalicza do przychodów z zysków kapitałowych wszelkiego rodzaju przychody z udziału (akcji) w osobie prawnej. Taka kwalifikacja – dodał sąd – nie zależy od spełnienia jakichkolwiek innych warunków, a już na pewno nie jest związana z przyjętą przez podatnika strategią, przyczyną bądź celem nabycia udziałów lub akcji innych podmiotów.

Bezpośrednie lub pośrednie

NSA uchylił wyrok sądu I instancji. Za istotny w tej sprawie uznał cel przejęcia hiszpańskiej spółki. W tym wypadku chodziło o dostęp do szerszych rynków oraz wiedzy i patentów przejmowanej spółki.
Dlatego sąd orzekł, że całość tych wydatków może być kwalifikowana ze względu na art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, bądź jako wydatki bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodu z innych źródeł niż zyski kapitałowe, bądź jako służące zabezpieczeniu źródła przychodów.
NSA powołał się tu na swoje wcześniejsze orzeczenia, w tym wyrok z 24 marca 2022 (sygn. akt II FSK 1695/20). Sąd kasacyjny orzekł wówczas, że jeżeli wydatki związane z nabyciem udziałów zostały poniesione w celu zwiększenia przychodu z działalności operacyjnej i ocena możliwości wpływu poniesienia tych kosztów na osiągnięcie tego przychodu jest realna, to istnieje związek pomiędzy tymi kosztami a źródłem przychodu innym niż zyski kapitałowe.
W uzasadnieniu najnowszego wyroku sędzia Jan Rudowski zaznaczył, że jeśli zdarzyłaby się sytuacja, że któryś z tych wydatków (jako pośredni) mógłby być alokowany do jednego lub drugiego źródła, to ustawa o CIT przewiduje mechanizm wyliczenia proporcji. ©℗

orzecznictwo

Wyrok NSA z 14 lutego 2023 r., sygn. akt II FSK 1969/20 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia