Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania nie jest instytucją nową w polskim systemie podatkowym. Od 1 stycznia 2003 r. obowiązywał art. 24b par. 1 ordynacji podatkowej (o.p.), który umożliwiał organom rozstrzygającym sprawy podatkowe pominięcie skutków podatkowych czynności prawnych, których głównym celem było obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego, zwiększenie straty, podwyższenie nadpłaty lub zwrotu podatku. W sytuacji więc gdy strony dokonujące czynności prawnej osiągnęły zamierzony rezultat gospodarczy, dla którego odpowiednia była inna czynność prawna, organy mogły wywodzić skutki podatkowe nie z faktycznie dokonanej czynności, ale z tej innej czynności prawnej, która w ocenie organów powinna być właściwa dla osiągnięcia rezultatu gospodarczego. Przepis we wskazanej formie nie obowiązywał długo, gdyż wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2004 r. (sygn. akt K 4/03) utracił moc obowiązującą. W uzasadnieniu TK uznał, że w polskim systemie podatkowym nie ma żadnej podstawy do przyjmowania zasady, zgodnie z którą podatnik powinien regulować swoje stosunki prawne w sposób najbardziej korzystny z punktu widzenia interesów fiskusa. Nie ma również normy prawnej, która zakazywałaby niższego opodatkowania, w przypadku gdy podatnik dochodzi do takiego celu przy zastosowaniu legalnych środków działania. W obecnym systemie podatkowym nie występuje więc generalna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Wyjątkiem jest art. 10 ust. 4 ustawy o CIT umożliwiający organom ustalenie dochodu, w sytuacji gdy podział lub połączenie spółek nie jest przeprowadzone z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, lecz głównym bądź jednym z głównych celów takiej operacji jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Ponadto aktualnie obowiązujący art. 199a o.p. daje organom możliwość weryfikacji rzeczywistej treści czynności prawnych. Powołany przepis zobowiązuje organy przy ustalaniu treści czynności prawnej do uwzględnienia zgodnego zamiaru stron i celu czynności, a nie tylko dosłownego brzmienia oświadczenia woli złożonego przez strony. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej podatnicy dokonali innej czynności, organy mogą wywodzić skutki podatkowe z tej ukrytej czynności prawnej. W przypadku natomiast, gdy z dowodów zgromadzonych w toku postępowania wynikałyby wątpliwości co do istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, organy powinny wystąpić do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia tego stosunku prawnego lub prawa. Obecnie trwają prace legislacyjne nad wprowadzeniem do ordynacji generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Będzie to kolejny instrument, który umożliwi organom zakwestionowanie skutków podatkowych dokonanej przez podatników transakcji, jeżeli organy uznają, że głównym jej celem było osiągnięcie korzyści podatkowej, a nie uzyskanie określonego rezultatu gospodarczego. Klauzula ma więc stanowić narzędzie organów do walki z optymalizacją podatkową. Wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania niewątpliwie wpłynie na podejmowane przez podatników działania transakcyjne i restrukturyzacyjne. Podatnicy będą zmuszeni, oprócz ryzyk biznesowych, uwzględniać również ryzyka związane z ewentualnymi obciążeniami podatkowymi, które mogą wystąpić w wyniku zakwestionowania przez organy skutków podatkowych transakcji lub restrukturyzacji. Od samego początku planowana nowelizacja budzi wiele wątpliwości. Pozostaje więc pytanie, czy faktycznie taka regulacja jest potrzebna, skoro w obecnym kształcie ordyacji istnieją instytucje umożliwiające kontrolę przez organy rzeczywistej treści czynności prawnych.