Opublikowany wczoraj projekt rozporządzenia ma dać naczelnikom urzędów celno-skarbowych podstawę do blokowania rachunków bankowych w ramach STIR. Problem polega na tym, że ma zadziałać wstecz – z mocą od 7 lipca br.
W par. 3 projektowanego rozporządzenia minister finansów chce wprost zapisać, że czynności podjęte w okresie od 7 lipca 2022 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie rozporządzenia są ważne.
Chodzi o prawo naczelników urzędów celno-skarbowych (UCS) m.in. do blokowania rachunków, wykonywania analizy ryzyka, żądania uzupełnienia informacji przez banki.
Przemysław Antas z firmy doradczej Ontilo nie ma wątpliwości, że w ten sposób minister chce zalegalizować dotychczasowe działania organów.
- Projektowany par. 3 jest ewidentnie niekonstytucyjny, nie ma podstawy ustawowej i powinien zostać pominięty przez sądy administracyjne w toku orzekania w sprawach, w których doszło do zablokowania rachunków przez naczelników UCS w okresie od 7 lipca do wejścia w życie nowego rozporządzenia - komentuje radca prawny.
Luka w przepisach
Problem dla fiskusa powstał, gdy w życie weszła nowelizacja z 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez KAS (Dz.U. poz. 1301). Uchyliła ona art. 119zma ordynacji podatkowej, który był podstawą do wydania przez ministra wcześniejszego rozporządzenia - z 28 sierpnia 2020 r. w sprawie upoważnienia innych organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań szefa KAS z zakresu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz.U. poz. 1488).
Wprawdzie nowelizacja z 8 czerwca 2022 r. zawiera przepis przejściowy - art. 28, który umożliwia wykonywanie zadań przez naczelników UCS na podstawie dotychczasowych rozporządzeń - ale nie odnosi się on do blokowania rachunków.
Zgodnie bowiem z art. 28 ust. 2 tej nowelizacji „dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 86n par. 4 i art. 119zma ustawy zmienianej w art. 7 zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 11b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 15 w zakresie zadań, o których mowa w art. 86g-86ia ustawy zmienianej w art. 7, jednak nie dłużej niż przez 24 miesiące od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy”.
Przepis ten jasno więc wskazuje na zadania, o których mowa w art. 86g-86ia ordynacji podatkowej. Problem polega na tym, że przepisy te mówią wyłącznie o zadaniach w zakresie schematów podatkowych, a nie blokowania rachunków.
Słowem, od 7 lipca 2022 r. naczelnicy UCS nie są uprawnieni do blokowania rachunków ze względu na brak nowego rozporządzenia, którego projekt ministerstwo dopiero opublikowało.
MF nie widzi problemu
Ministerstwo nie zważa jednak na to i w uzasadnieniu pisze, że dotychczasowe rozporządzenie (to z 28 sierpnia 2020 r.) straci moc dopiero w momencie wydania projektowanego rozporządzenia. Resort musi mieć jednak świadomość luki, skoro chce ją załatać par. 3 nowego rozporządzenia. ©℗
OPINIA
Przepis będzie niekonstytucyjny
Moim zdaniem od 7 lipca b.r. nie ma podstawy prawnej, która pozwalałaby na to, żeby organy inne niż szef Krajowej Administracji Skarbowej blokowały rachunki. Rozporządzenie obowiązujące przed tą datą utraciło moc, a przepis przejściowy ustawy nowelizującej nie przewiduje w tym zakresie żadnych wyjątków.
Blokady dokonane przez naczelników urzędów celno-skarbowych od 7 lipca 2022 r. są bezprawne, a projektowane rozporządzenie tego nie zmienia. Nie można „wstecznie zalegalizować” tak daleko posuniętego ograniczenia prawa własności i do tego zrobić tego rozporządzeniem. Uważam, że projektowany par. 3 rozporządzenia jest ewidentnie niekonstytucyjny, nie ma podstawy ustawowej i powinien zostać pominięty przez sądy administracyjne w toku orzekania w sprawach,w których doszło do zablokowania rachunków przez naczelników USC w okresie od 7 lipca do wejścia w życie nowego rozporządzenia.
Dlatego podatnicy mają prawo domagać się uchylenia blokad ich rachunków, a w skrajnym przypadku, jeżeli organ nie zrobi tego po wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, mogą zaskarżyć taką czynność do sądu administracyjnego. Jeżeli bezprawna blokada rachunku doprowadziła do szkody, mogą rozważyć pozew przeciwko Skarbowi Państwa i domagać się odszkodowania.
Etap legislacyjny
Projekt rozporządzenia w sprawie upoważnienia do wykonywania zadań z zakresu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych - w konsultacjach
