Przepisy o konieczności publikowania informacji o realizowanej strategii podatkowanej są zwięzłe, ale jak pokazały doświadczenia z pierwszego roku raportowania – w wielu aspektach również nieprecyzyjne

Michał Lejman, partner associate w dziale doradztwa podatkowego, Deloitte
Marcin Węgrzyński, menedżer w dziale doradztwa podatkowego, Deloitte
Do końca 2022 r. wszystkie podatkowe grupy kapitałowe oraz podatnicy CIT, których przychody w poprzednim roku podatkowym przekroczyły równowartość 50 mln euro i których rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, muszą opublikować na swojej stronie internetowej informację o realizowanej w 2021 r. strategii podatkowej i poinformować o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Dla części podatników będzie to już drugie raportowanie, ponieważ choć odpowiednie przepisy weszły w życie 1 stycznia 2021 r., to zgodnie z wykładnią Ministerstwa Finansów pierwszym okresem sprawozdawczym był już rok 2020.
Część podatników będzie realizować ten obowiązek po raz pierwszy. Będą wśród nich spółki komandytowe o odpowiednio wysokich przychodach (przekraczających równowartość 50 mln euro) i część spółek jawnych, które z uwagi na uzyskanie statusu podatnika CIT w 2021 r. w tym roku po raz pierwszy poinformują o stosowanej strategii podatkowej.
Przepisy zakładają obowiązek ujawniania przez podatników rozbudowanego zakresu informacji związanych z działalnością podatnika, obejmujących również szerokie spektrum wrażliwych danych podatkowych, takich jak informacje o zgłoszonych przez podatnika schematach podatkowych czy szczegółowe dane o: transakcjach z podmiotami powiązanymi, podejmowanych i planowanych działaniach restrukturyzacyjnych, uzyskanych interpretacjach indywidualnych i działalności prowadzonej w jurysdykcjach uznawanych za raje podatkowe.

Tajemnice przedsiębiorstwa

Tak szeroki zakres informacji, które mogą zostać wykorzystane przez konkurencję lub kontrahentów podatnika, powoduje, że kluczowym zadaniem w ramach przygotowania informacji z realizowanej strategii jest dokładne zdefiniowanie zakresu danych i informacji stanowiących tajemnicę handlową przedsiębiorstwa, które nie powinny zostać publicznie ujawnione. Ustawodawca wprost bowiem wskazał, że obowiązek raportowy nie dotyczy informacji objętych tajemnicą handlową, przemysłową, zawodową lub procesu produkcyjnego.
Pierwszy rok obowiązywania komentowanych regulacji pokazał, że ich wykładnia w praktyce nastręcza wielu problemów podatnikom. Chodzi przede wszystkim o ustalenie zakresu i treści danych, które zgodnie z ustawą o CIT muszą zostać ujawnione w corocznej informacji. Wątpliwości te pogłębiały pod koniec 2021 r. komunikaty Ministerstwa Finansów, ogłaszane na krótko przed upływem terminu publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej.

Z podmiotami powiązanymi

Kontrowersje wokół komentowanych regulacji dotyczyły m.in. ustalenia zakresu informacji o transakcjach dokonywanych przez podatnika z podmiotami powiązanymi. Literalne brzmienie przepisu wskazuje na konieczność uwzględnienia przez podatnika w informacji wyłącznie tych transakcji z podmiotami powiązanymi, których wartość przekracza 5 proc. sumy bilansowej (tj. przekroczenie progu powinno być określane w odniesieniu do pojedynczej transakcji).
Niemniej, zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, próg ten powinien być określany w odniesieniu do wszystkich transakcji z podmiotami powiązanymi, dokonywanych w danym roku przez podatnika. Obowiązkiem raportowym powinny być zatem objęte – zdaniem Ministerstwa Finansów – wszystkie transakcje z podmiotami powiązanymi dokonywane przez podatnika, jeśli zsumowana wartość wszystkich tego rodzaju transakcji w danym roku przekracza wspomniany próg ustawowy.
W naszej ocenie wykładnia ta jest niezgodna z literalnym brzmieniem przepisów regulujących obowiązek publikowania informacji o strategii podatkowej. Zmusza ona zarazem podatników do trudnej oceny, czy podawanie do publicznej wiadomości tak szczegółowych danych o transakcjach z podmiotami powiązanymi nie narusza wspomnianej już tajemnicy przedsiębiorstwa.

Współdziałanie ze skarbówką

Innym obszarem budzącym w ubiegłym roku poważne wątpliwości był zakres informacji o stosowanych przez podatników dobrowolnych formach współdziałania z administracją skarbową. Nie jest jasne, czy obowiązek informacyjny dotyczy wyłącznie umów o współpracy (zawartych w ramach monitoringu horyzontalnego), czy obejmuje także przykładowo:
  • wnioski w zakresie uprzednich porozumień cenowych (APA),
  • opinie zabezpieczające, procedury wzajemnego porozumiewania się (MAP),
  • opinie o stosowaniu zwolnienia w zakresie podatku u źródła.
W naszej ocenie brak jest wyraźnych podstaw do publikacji tak rozbudowanego zakresu informacji, niemniej z uwagi na brak ustawowej definicji zalecamy przyjęcie w tym zakresie ostrożnościowego podejścia i publikację szerszego zakresu informacji.

Jaki kurs euro?

Przepisy dotyczące publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej powodowały nie tylko kontrowersje merytoryczne, lecz również o charakterze technicznym. Niejasny jest przykładowo sposób ustalenia przez podatników z „przesuniętym” rokiem podatkowym (a zatem niepokrywającym się z rokiem kalendarzowym) właściwego kursu, który powinien być uwzględniany w celu ustalenia, czy doszło do przekroczenia progu przychodów zobowiązującego do publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej.
Kontrowersje dotyczą w szczególności tego, czy właściwy w takim przypadku jest:
  • kurs euro z ostatniego dnia roboczego roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym rozpoczął się dany okres sprawozdawczy, czy
  • kurs euro z ostatniego dnia roboczego roku kalendarzowego poprzedzającego rok publikacji informacji dotyczącej strategii podatkowej.
W naszej opinii w tym zakresie również warto przyjąć ostrożnościowe podejście i opublikować informację o realizowanej strategii, jeśli przy zastosowaniu któregokolwiek z wymienionych kursów dochodzi do przekroczenia progu zobowiązującego do wypełnienia tego obowiązku.

Zasadnicze kwestie

Na podstawie analizy danych dotyczących strategii podatkowej, zamieszczanych w poprzednim roku przez podatników na swoich stronach internetowych, warto zwrócić dodatkowo uwagę na trzy aspekty. Po pierwsze, czym innym jest strategia podatkowa, a czym innym jest informacja z jej realizacji. Podatnicy są zobowiązani do udostępnienia jedynie informacji o realizowanej strategii. Z naszych obserwacji wynika natomiast, że nie zawsze podmioty zobowiązane do publikacji prawidłowo rozszyfrowały ten obowiązek.
Trzeba zadać sobie pytanie, czy cele, które chciał osiągnąć ustawodawca poprzez nałożenie dodatkowych obowiązków na podatników, zostały faktycznie zrealizowane
Po drugie, wielu podatników zamieściło informacje, które jedynie w podstawowy sposób odnosiły się do danych, które powinna zawierać informacja o realizacji strategii podatkowej. Niestety bardzo często taka informacja jest nią wyłącznie z nazwy, natomiast dyskusyjne jest, czy zawarte w niej dane choćby formalnie wypełniają ustawowe minimum. To w przyszłości może być przyczyną sporów z organami podatkowymi.
I wreszcie po trzecie, trzeba zadać sobie pytanie, czy cele, które chciał osiągnąć ustawodawca poprzez nałożenie dodatkowych obowiązków na podatników, zostały faktycznie zrealizowane. Czy ujawnione dane rzeczywiście wpłynęły na większą transparentność obrotu gospodarczego, a przedsiębiorcy zostali zmobilizowani do wdrożenia skutecznych strategii podatkowych?
W kontekście obowiązku publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej nie można pominąć również kwestii sankcji za niewywiązanie się przez podatnika z obowiązku publikacji. Grozi za to kara do 250 tys. zł, zgodnie z art. 27c ust. 8 ustawy o CIT.©℗
Co w informacji
Zgodnie z art. 27c ust. 2 ustawy o CIT, w publikowanej przez podatników informacji z realizowanej strategii podatkowej musi się znaleźć informacja o:
• stosowanych przez podatnika procesach oraz procedurach dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków podatkowych, a także informacje o dobrowolnych formach współpracy z organami Krajowej Administracji Skarbowej,
• wypełnianiu obowiązków podatkowych w zakresie raportowania schematów podatkowych,
• transakcjach z podmiotami powiązanymi, których wartość przekracza 5 proc. sumy bilansowej aktywów,
• planowanych lub podjętych przez podatnika działaniach restrukturyzacyjnych mogących mieć wpływ na wysokość zobowiązań podatkowych podatnika lub podmiotów z nim powiązanych,
• złożonych wnioskach o wydanie indywidualnych i ogólnych interpretacji podatkowych, wiążącej informacji stawkowej oraz wiążącej informacji akcyzowej,
• rozliczeniach prowadzonych w krajach korzystających ze szkodliwej konkurencji podatkowej/rajów podatkowych.