Emisja i wydanie świadectw użytkowych przez spółkę nie powoduje jeszcze przysporzenia majątkowego. Przychód z nich może powstać dopiero w momencie ich sprzedaży, wypłaty dywidendy itp. – orzekł wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny

Chodziło o trzech komandytariuszy (dwóch mężczyzn i kobietę) spółki komandytowej zajmującej się najmem nieruchomości. Spółka posiada w swoim majątku także udziały spółki z o.o., która w najbliższym czasie ma być przekształcona w spółkę akcyjną.
Po przekształceniu akcje mogą zostać umorzone, a w zamian spółce komandytowej zostanie wypłacone wynagrodzenie równe wartości nominalnej umarzanych akcji.
Ponadto w miejsce umarzanych akcji spółka akcyjna wyemituje na rzecz spółki komandytowej świadectwa użytkowe, zgodnie z art. 361 kodeksu spółek handlowych. Świadectwa te trafią do komandytariuszy spółki komandytowej i będą podstawą do otrzymania w przyszłości m.in. dywidendy od spółki akcyjnej. Będą one papierami wartościowymi, które będzie można sprzedać.
Uchwała lub inne dokumenty (w zależności od sposobu umorzenia akcji) będą przewidywać, że wynagrodzenie za umarzane akcje będzie wyłącznie pieniężne, równe wartości nominalnej umarzanych (już istniejących) akcji. Innymi słowy, spółka akcyjna nie wyemituje na rzecz spółki komandytowej nowych świadectw użytkowych.

Jest przysporzenie…

Spór z fiskusem sprowadzał się do tego, czy już w momencie objęcia (emisji) świadectw użytkowych, wydanych w miejsce umorzonych akcji, komandytariusze uzyskają przychód podlegający opodatkowaniu PIT.
Komandytariusze uważali, że przychód powstanie później, gdy zdecydują się sprzedać świadectwa. Tłumaczyli, że gdyby przychód powstał już w momencie objęcia świadectw, to dwukrotnie zapłaciliby podatek od przyrostu wartości swojego majątku, a to byłoby niezgodne z przepisami. Dochód ze świadectw użytkowych powinien podlegać opodatkowaniu tylko raz w dacie, kiedy zrealizowane zostaną płatności, do których uprawniają świadectwa – przekonywali.
Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że komandytariusze muszą rozpoznać przychód w momencie objęcia (nabycia) świadectw użytkowych.

…czy go nie ma

Nie zgodziły się z tym sądy obu instancji. WSA w Warszawie orzekł, że przysporzeniem majątkowym nie jest ani emisja świadectw użytkowych, ani ich wydanie. Przychód powstanie dopiero w momencie sprzedaży bądź realizacji praw ze świadectw użytkowych. Będzie to przychód z kapitałów pieniężnych – wyjaśnił sąd (sygn. akt III SA/Wa 3094/18).
Zgodził się z komandytariuszami, że świadectwa użytkowe nie stanowią elementu wynagrodzenia za umorzone akcje. Są jedynie dodatkowym lub jedynym (w przypadku nieodpłatnego umorzenia akcji) uprawnieniem akcjonariusza, którego akcje są umarzane. Stanowią więc tylko przyrzeczenie zapłaty. Nie można zrównać świadectw użytkowych z należnym akcjonariuszowi wynagrodzeniem od spółki.
Sąd podkreślił, że wynagrodzenie za umorzenie akcji oraz emisja świadectw użytkowych w miejsce umarzanych akcji to dwa odrębne zdarzenia. Pierwsze reguluje art. 359 k.s.h., a drugą – art. 361 k.s.h. Przepisy te rozróżniają „wynagrodzenia za umorzone akcje” od wydawanych w ich miejsce świadectw użytkowych. Inne są wymogi umorzenia akcji za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia, a inne są wymogi emisji i uprawnień przypisanych świadectwom użytkowym. Z przepisów k.s.h. wynika, że świadectwa użytkowe nie są wynagrodzeniem za umarzane akcje, bo mogą być emitowane także w przypadku, gdy umorzenie akcji następuje bez wynagrodzenia – tłumaczył WSA.
W pełni zgodził się z nim NSA. Jak wyjaśniła sędzia Alina Rzepecka, objęcie przez komandytariuszy świadectw użytkowych nie zrodzi przychodu, ponieważ do ich majątku nie wejdą z tego tytułu żadne prawa i przysporzenia majątkowe.
Podkreśliła, że otrzymanie świadectw nie daje jeszcze żadnych korzyści. Przychód z nich może powstać dopiero w momencie ich sprzedaży, wypłaty dywidendy itp.
Ponadto – jak dodała sędzia – świadectwa udziałowe nie mają żadnej wartości nominalnej.
– Stanowisko organu podatkowego, że podatnik w momencie otrzymania świadectw ma przychód, oznaczałoby, że opodatkowana byłaby wartość, której podatnik w momencie otrzymania świadectwa nie osiągnął – wskazała sędzia Rzepecka.
Tak samo orzekł NSA 17 maja 2022 r. (sygn. akt II FSK 2386/19), tyle że w zakresie CIT. Argumenty sądu pozostały jednak te same.©℗

orzecznictwo

Wyroki NSA z 21 września 2022 r., sygn. akt II FSK 125/20, II FSK 126/20, II FSK 335/20 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia