Wprowadzona w pierwszej odsłonie Polskiego Ładu zachęta podatkowa dla przedsiębiorców wspierających działalność sportową, kulturalną, szkolnictwo wyższe oraz naukę może w praktyce sprawić trudności. A wszystko dlatego, że ustawodawca nie określił dostatecznie jasno wszystkich warunków jej zastosowania.
Poprzez ulgę sponsoringową, określaną również jako ulga na działalność CSR (ang. Corporate Social Responsibility), czyli na społeczną odpowiedzialność biznesu, prawodawca w założeniu chce premiować aktywność podatników polegającą na wspieraniu podmiotów prowadzących działalność w określonym w przepisach zakresie i konkretnych okolicznościach. Zakres stosowania tej zachęty został jednak zakreślony dość wąsko, bo pominięto wiele społecznie istotnych obszarów, ograniczając ją wyłącznie do tych przypadków, w których beneficjentami świadczeń dokonanych przez podatników zamierzających skorzystać z takiej ulgi są jedynie podmioty prowadzące działalność w zakresie sportu, kultury i szkolnictwa wyższego. Takie zawężenie jest przyczyną dość intensywnej krytyki tych regulacji ze strony podatników oraz przedstawicieli podmiotów, które ze względu na przedmiot swojej działalności zostały wykluczone poza obszar premiowania fiskalnego, przez co mogą utracić (a w zasadzie już tracą) sponsorów.
Na jakie korzyści może liczyć podatnik
Warto pokrótce przypomnieć, że w ramach ulgi CSR nie chodzi o kolejne odliczenia od dochodu w związku z przekazywaniem darowizn na cele określone w art. 18ee ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1812; dalej: ustawa o CIT) czy art. 26ha ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1846; dalej: ustawa o PIT), lecz o premiowanie wydatków ponoszonych przez podatnika na taką działalność. I tak ustawodawca pozwala na odliczenie od dochodu z działalności gospodarczej (innego niż uzyskanego z przychodów z zysków kapitałowych) 50 proc. kosztów uzyskania przychodu rozliczanych przez podatnika w związku z finansowaniem działalności CSR. Przy czym z tego odliczenia można skorzystać wyłącznie w przypadku, gdy jest to finansowanie realizowane na zasadach wskazanych w przepisach podatkowych. Korzyść jest tutaj dość istotna, bo finansujący rozlicza poniesione koszty na zasadzie ogólnej, a oprócz tego – zachowując je – w zeznaniu rocznym odlicza od dochodu połowę ich wartości (również gdy są one rozliczane w rachunku podatkowym poprzez odpisy amortyzacyjne).
Dla tej preferencji stosowane jest określenie ulga sponsoringowa, gdyż w praktyce wsparcie poszczególnych obszarów premiowania najczęściej jest dokonywane w ramach umów sponsoringu. Zresztą określeniem „ulga sponsoringowa” posługuje się też resort finansów w materiałach promocyjnych. Jest to o tyle ciekawe posunięcie, że umowa sponsoringu funkcjonuje w obrocie gospodarczym jako nienazwana, czyli taka, której istotne warunki nie zostały zdefiniowane w przepisach prawa cywilnego. Bardzo duże znacznie ma więc tutaj praktyka, a w niej sponsoring jest najczęściej realizowany jako odpłatne świadczenie wykonywane przez sponsora na rzecz innego podmiotu (sponsorowanego), w zamian za co sponsorowany jest zobowiązany do reklamowania i promowania sponsora lub jego produktów (odpowiednio towarów lub usług), w tym także informowania o samym sponsoringu i sponsorze. W konsekwencji umowa taka jest wzajemna i dwustronnie obowiązująca, a jej strony spełniają dla siebie wzajemnie świadczenia.
Co może budzić wątpliwości
Sponsoring czy relacje o podobnym charakterze bardzo często występują w sporcie i jest to jeden z istotniejszych sposobów jednej z istotniejszych sposób finansowania działalności różnego rodzaju klubów sportowych. Okazuje się jednak, że firmy, które zamierzają skorzystać z ulgi sponsoringowej (w tym od lat prowadzące taką współpracę z klubami sportowymi), stają obecnie przed dylematem, czy na pewno im takie uprawnienie przysługuje, a także jak szczegółowo muszą ingerować w sposób wydatkowania przez klub sportowy środków, które te otrzymały w ramach umowy sponsoringu. Chodzi o to, że w art. 18ee ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT i odpowiednio w art. 26ha ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT ustawodawca wskazał, że za koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność sportową uznaje się koszty poniesione na finansowanie klubu sportowego, o którym mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1599), na realizację celów wskazanych w art. 28 ust. 2 ustawy o sporcie. Tymczasem w art. 28 ust. 1 tej ustawy zostało zapisane, że klub sportowy, działający na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, niedziałający w celu osiągnięcia zysku, może otrzymywać dotację celową z budżetu tej jednostki na podstawie uchwały w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku. Z kolei w powołanym już art. 28 ust. 2 ustawy o sporcie zostało wskazane, że ww. dotacja ma służyć realizacji celu publicznego, o którym mowa w art. 27 ust. 2, i może być przeznaczona w szczególności na:
1) realizację programów szkolenia sportowego,
2) zakup sprzętu sportowego,
3) pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach,
4) pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego,
5) sfinansowanie stypendiów sportowych i wynagrodzenia kadry szkoleniowej
– jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub.
W przywołanych przepisach specyficznie zarysowano więc krąg podmiotowy beneficjentów „wsparcia” finansowego dokonywanego przez podatnika i sposób wydatkowania środków przez klub. W związku z tym osoby obsługujące podmioty zainteresowane skorzystaniem z ulgi CSR coraz częściej zastanawiają się, czy to, że klub sportowy prowadzony w formie spółki kapitałowej wyłącza możliwość zastosowania przez podatnika odliczenia od dochodu w ramach ulgi sponsoringowej.[czegoś w tym zdaniu brakuje chyba – kor.] Kolejna wątpliwość dotyczy zaś tego, czy korzystając z ulgi, podatnik musi prowadzić szczegółową analizę sposobu wydatkowania środków pozyskanych przez klub w ramach umowy sponsoringu. Skąd się biorą te wątpliwości? Otóż przywołane w prawie podatkowym przepisy ustawy o sporcie nie definiują wprost pojęcia „klub sportowy”, wskazując jedynie na zasady uzyskiwania przez kluby sportowe dotacji celowych z budżetu jednostek samorządowych, jednak mowa jest w nich o podmiotach niedziałających w celu osiągnięcia zysku. Biorąc pod uwagę charakter i cel funkcjonowania spółek kapitałowych, zastrzeżenie takie musi niepokoić.
Kolejna kwestia wymagająca wyjaśnienia jest związana ze wskazaniem przez prawodawcę, że środki uzyskane przez klub sportowy mają być wydatkowane na określone cele. W tej sytuacji uzasadnione jest bowiem pytanie o to, czy sponsor musi weryfikować, jak w praktyce wydatkuje środki sponsorowany. Spróbujmy zatem poszukać odpowiedzi na wskazane pytania.
Forma organizacyjna beneficjenta
W pierwszej kolejności należy uwzględnić to, że przywołane w ustawach o PIT i CIT przepisy ustawy o sporcie – na co już wcześniej wskazywałem – nie definiują wprost pojęcia „klub sportowy”, a wskazują jedynie na zasady uzyskiwania przez kluby sportowe dotacji celowych z budżetu jednostek samorządowych. Zatem ważne są tutaj intencje prawodawcy podatkowego. Jak zostało wskazane w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, na podstawie którego zostały uchwalone przepisy regulujące ulgę CSR (druk sejmowy nr 1532), preferencja ta ma być zachętą do udzielania przez podatników wsparcia m.in. podmiotom prowadzącym działalność sportową. Dalej autor projektu wyjaśniał, że „W przypadku ulgi na działalność sportową odliczeniu będą podlegały koszty poniesione na kluby sportowe, które realizują cele określone w art. 28 ustawy o sporcie, tj. m.in. zakup sprzętu sportowego, pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach, pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego”. Zatem według intencji ustawodawcy podatkowego przepisy konstytuujące ulgę CSR mają stanowić zachętę podatkową do wspierania podmiotów prowadzących działalność sportową, w tym w formie klubu sportowego. Co niezwykle ważne, w art. 18ee ustawy o CIT czy art. 26ha ustawy o PIT prawodawca nie zastrzegł, że odliczenie na podstawie tych regulacji (tj. w ramach tzw. ulgi sponsoringowej) nie może mieć zastosowania, jeżeli koszty ponoszone są na finansowanie klubu sportowego prowadzonego w formie spółki kapitałowej. Zastrzeżenie odnośnie do formy prawnej funkcjonowania klubu sportowego nie zostało zamieszczone również w powołanym przez prawodawcę podatkowego art. 28 ust. 1 ustawy o sporcie. Co więcej, na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy o sporcie w przypadku gier zespołowych w skład ligi zawodowej mogą wchodzić wyłącznie te kluby sportowe, które działają jako spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. To ponad wszelką wątpliwość oznacza, że taka forma prowadzenia klubu sportowego (sp. z o.o., S.A.) jest nie tylko typową, ale wręcz obligatoryjną w niektórych przypadkach.
Trzeba to bardzo wyraźnie i jednoznacznie stwierdzić: ustawodawca podatkowy, wprowadzając odliczenie w ramach ulgi sponsoringowej, mające służyć m.in. wsparciu podmiotom prowadzącym działalność sportową, nie zastrzegł, że odliczenie może być dokonane wyłącznie wówczas, gdy klub sportowy nie jest prowadzony w formie spółki akcyjnej lub spółki z o.o. Skoro tak, to sponsorowanie przez podatnika klubu sportowego funkcjonującego w formie prawnej spółki kapitałowej nie może być uznawane za przeszkodę w zastosowaniu przez tego podatnika ulgi sponsoringowej.
Zakres weryfikacji sposobu wydatkowania środków
Przypomnijmy, wprowadzając możliwość dokonania odliczenia w ramach ulgi sponsoringowej, ustawodawca zaznaczył, iż kosztami uzyskania przychodu poniesionymi na działalność sportową są te, które służą klubowi sportowemu na realizację celów wskazanych w art. 28 ust. 2 ustawy o sporcie. Tak jak to już zostało powyżej wskazane, w przepisie tym został zamieszczony został katalog, w którym wymienione zostały: realizacja programów szkolenia sportowego, zakup sprzętu sportowego, pokrywanie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach, pokrywanie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego, finansowanie stypendiów sportowych i wynagrodzeń kadry szkoleniowej. Co ważne, wyszczególnienie to nie jest zamknięte. Co więcej ani w ustawie o CIT, ani w ustawie o PIT prawodawca nie uzależnia zastosowania odliczenia w ramach ulgi CSR od jednoznacznego wskazania przez podatnika, na co sponsorowany wydatkował środki. Ustawodawca wymaga jedynie, aby to podatnik korzystający z odliczenia, składając zeznanie roczne, zamieścił wykaz poniesionych przez niego kosztów. Gdyby prawodawca oczekiwał od podatnika, że ten będzie sprawował bezpośrednią kontrolę nad wydatkowaniem środków przez sponsorowanego, czy chociażby tego, że w umowie zostanie precyzyjnie określone, na co sponsorowany będzie wydatkował otrzymane od podatnika środki, z pewnością zamieściłby stosowne zastrzeżenie w art. 18ee ustawy o CIT czy art. 26ha ustawy o PIT (tak jak to jest w odniesieniu do wydatków samego podatnika). Czyli bezzasadnym byłoby ewentualne oczekiwanie, że dla zastosowania ulgi podatnik musi przeprowadzić szczegółową analizę sposobu wydatkowania środków pozyskanych od niej przez klub w ramach umowy sponsoringu.
Podsumowanie
Podatnik może skorzystać z ulgi sponsoringowej w przypadku finansowania klubu sportowego (nawet prowadzonego w formie spółki kapitałowej), który w statucie ma wprost i jednoznacznie zapisane, iż jest klubem sportowym o określonym charakterze (wg przepisów ustawy o sporcie), prowadzi określone sekcje sportowe i jego podstawowym zadaniem jest uczestnictwo we współzawodnictwie sportowym, a w zawartej umowie sponsoringu zostanie zamieszczone oświadczenie sponsorowanego, że środki uzyskane od sponsora w ramach tej umowy będą przeznaczone na działalność sportową (warto posłużyć się specyfikacją z art. 28 ust. 2 ustawy o sporcie). To, że klub jest prowadzony w formie spółki, jak również brak szczegółowej analizy sposobu wydatkowania środków pozyskanych w ramach sponsoringu, nie powinno być więc przeszkodą w zastosowaniu tej preferencji podatkowej.
